Chưa tương xứng với tiềm năng
Qua khảo sát, tỉnh Nghệ An có diện tích đất lâm nghiệp hơn 1.179.789 ha, chiếm 71,5% diện tích tự nhiên. Giai đoạn 2021 - 2025, kinh tế lâm nghiệp của địa phương có bước tăng trưởng khá, tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất lâm nghiệp bình quân đạt 7,66%, kim ngạch xuất khẩu gỗ và lâm sản ngoài gỗ đạt bình quân 227,47 triệu USD/năm.
Công ty TNHH MTV Lâm nông nghiệp Sông Hiếu có đóng góp quan trọng vào những chỉ tiêu ấn tượng của ngành lâm nghiệp Nghệ An. Ảnh: Việt Khánh.
Diện tích rừng trồng toàn tỉnh tăng nhanh, chất lượng rừng trồng từng bước được cải thiện, bước đầu đảm bảo sinh kế ổn định và nâng cao thu nhập cho người dân, góp phần giảm nghèo bền vững, ổn định dân cư và đảm bảo quốc phòng, an ninh, nhất là khu vực biên giới.
Có đóng góp quan trọng, thiết thực cho toàn ngành phải kể đến Công ty TNHH Thanh Thành Đạt hay Công ty TNHH MTV Lâm nông nghiệp Sông Hiếu, vốn được xem là “lá cờ đầu” của lĩnh vực lâm nghiệp Nghệ An nhờ nền tảng toàn diện cùng tư duy nhạy bén.
Khác với số đông các công ty lâm nghiệp sở hữu vốn nhà nước hoạt động lay lắt, trầy trật, bao năm nay Công ty TNHH MTV Lâm nông nghiệp Sông Hiếu luôn duy trì ổn định, vận hành hiệu quả mà không phụ thuộc quá nhiều vào ngân sách. Sự tự tin đến từ quỹ đất rừng trồng hơn 7.000 ha, bao gồm khoảng 2.000 ha rừng gỗ lớn. Dư dả tư liệu sản xuất giúp đơn vị này chủ động xây dựng phương án, hoạch định kế sách dài hơi.
Trên thực tế, Lâm nông nghiệp Sông Hiếu đã xắn tay thực hiện chủ trương trồng rừng nguyên liệu từ 25 năm trước, qua nhiều năm “tích cóp” nay đã có cho mình một “mỏ vàng” đúng nghĩa. Xuyên suốt ngần ấy năm khát vọng vươn tầm chưa bao giờ cạn vơi, ngược lại luôn tịnh tiến không ngừng. Từng đường đi nước bước luôn được tính toán chi li, kĩ lưỡng với tính khả thi cao.
Không nhiều đơn vị trên địa bàn Nghệ An có thể chủ động tất cả các công đoạn, từ sản xuất cây giống đến quá trình chăm sóc, thu hoạch, xuất bán như Công ty Lâm nông nghiệp Sông Hiếu. Ảnh: Việt Khánh.
Đơn vị xác định giống cây lâm nghiệp giữ vai trò đặc biệt quan trọng, quyết định thành bại của doanh nghiệp. Từ nhu cầu đặt ra, công ty đã chủ động hợp tác với Viện Khoa học cây giống Lâm nghiệp Việt Nam (Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam) sản xuất, đưa vào trồng khảo nghiệm một số dòng keo mô, keo hom triển vọng như AH1, AH7, BV523, BV434, BV10, BV16. Tương tự là các dòng bạch đàn cấy mô như 3229, U6, U72, UP99, Tc4.
Song song với đó, Công ty TNHH MTV Lâm nông nghiệp Sông Hiếu cũng mạnh dạn đầu tư, hoàn thiện hệ thống 5 vườn ươm keo lai hom, kết hợp sản xuất keo mô tại 5 cơ sở lâm trường với tổng kinh phí gần 2,5 tỷ đồng với đầy đủ công năng cần thiết (hệ thống dàn che, điện nước, phun sương tự động, mương rãnh thoát nước…). Quá trình lên luống, làm đất, chăm sóc cây sau cấy, phòng trừ nấm bệnh gây hại… đều được triển khai nghiêm ngặt theo quy trình chuyển giao của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
Ông Nguyễn Ngọc Hoàng, Chủ tịch HĐTV bật mí: “Công ty đang quy hoạch 2 vùng trồng rừng nguyên liệu. Đầu tiên là vùng rừng gỗ lớn có tuổi đời dao động từ 8 - 10 năm, sản lượng bình quân đạt 180- 250 m3/ha. Sử dụng nguồn giống hàng đầu, thực hiện theo đúng quy trình kỹ thuật ắt tạo nên chất lượng gỗ xứng tầm, đảm bảo nguồn nguyên liệu phục vụ cho việc chế biến sâu. Cùng với đó là vùng trồng rừng gỗ nhỏ 5 - 6 năm tuổi, mục đích là đẩy nhanh quá trình thu hồi đống vốn, đặt trong bối cảnh thị trường nhiều biến động, thiên tai lại khó lường thì cách này có nhiều lợi thế”.
Từ kết quả thực tế, phải thừa nhận Công ty TNHH MTV Lâm nông nghiệp Sông Hiếu là điểm sáng của ngành lâm nghiệp Nghệ An. Ngặt nỗi trên địa bàn có quá ít doanh nghiệp tương tự, đây thực sự là điều đáng tiếc với một địa phương sở hữu tiềm năng và dư địa lớn.
Sản phẩm lâm sản của Nghệ An chủ yếu xuất khẩu thô, dăm gỗ chiếm tỷ trọng lớn, giá trị gia tăng thấp. Ảnh: Việt Khánh.
Chẳng hẹn mà gặp, số đông chuyên gia trong ngành, trực tiếp cánh doanh nghiệp và các tổ chức có liên quan đều thừa nhận lĩnh vực lâm nghiệp Nghệ An đang bộc lộ muôn vàn tồn tại, hạn chế, được xem là rào cản lớn trong quá trình thu hút đầu tư, điển hình như: Năng suất, chất lượng, giá trị kinh tế từ rừng trồng còn thấp so với bình quân của cả nước; diện tích rừng thực hiện quản lý rừng bền vững và được cấp chứng chỉ rừng bền vững chỉ đạt 36.711 ha, chiếm 16,6% tổng diện tích rừng trồng.
Kết cấu hạ tầng lâm nghiệp thiếu động bộ, công nghiệp chế biến lâm sản phát triển chậm; các sản phẩm hàng hóa từ lâm sản chủ yếu xuất khẩu thô, dăm gỗ chiếm tỷ trọng lớn trong kim ngạch xuất khẩu của ngành, giá trị gia tăng thấp; tiến độ triển khai xây dựng và vận hành Khu lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao vùng Bắc Trung bộ chậm; công tác quy hoạch, quản lý quy hoạch còn nhiều bất cập, ranh giới quản lý chưa rõ ràng…
Cần giải pháp đồng bộ và tầm nhìn dài hạn
Giai đoạn 2026 – 2030, tỉnh Nghệ An xác định phát triển lâm nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững, phấn đấu trở thành ngành kinh tế – kỹ thuật có sức cạnh tranh cao; ưu tiên ứng dụng khoa học – công nghệ, đa dạng hóa dịch vụ môi trường rừng để tạo việc làm, tăng thu nhập, giảm nghèo bền vững, gắn với bảo đảm quốc phòng – an ninh; xây dựng hệ thống cơ quan quản lý nhà nước đảm bảo tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.
Đến năm 2030, toàn tỉnh đặt mục tiêu tăng trưởng giá trị sản xuất lâm nghiệp đạt tối thiểu 8,0%/năm; giá trị xuất khẩu gỗ và lâm sản đạt từ 400 – 500 triệu USD/năm; diện tích rừng được cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững đạt trên 70.000 ha, đáp ứng đủ nhu cầu của thị trường gỗ có chứng chỉ quản lý rừng bền vững; tăng năng suất rừng trồng đạt bình quân từ 25 - 30 m3/ha/năm, sản lượng khai thác gỗ rừng trồng bình quân đạt từ 2,2 - 2,5 triệu m3/năm.
Để nâng cao hiệu quả nghề rừng, bên cạnh việc đẩy nhanh tiến độ Khu lâm nghiệp công nghệ cao, Nghệ An phải xây dựng các chính sách phù hợp nhằm thu hút doanh nghiệp đầu tư. Ảnh: Việt Khánh.
Đặc biệt, nhiệm vụ trọng tâm là khẩn trương hoàn thành cơ bản các hạng mục hạ tầng trong Khu lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao vùng Bắc Trung Bộ, đưa Trung tâm sản xuất giống cây lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao đi vào hoạt động ổn định, hiệu quả, kỳ vọng là tiền đề hút các doanh nghiệp “đại bàng” trên khắp cả nước và nước ngoài tìm về làm tổ.
Khu lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 909/QĐ-TTg ngày 2/8/2023, dù tiến độ chưa được như ý do nhiều rào cản vây quanh nhưng tỉnh Nghệ An vẫn luôn bám sát định hướng của Trung ương, qua đó chỉ đạo của Sở, ban, ngành cùng chính quyền địa phương liên quan nhập cuộc quyết liệt, hòng sớm tháo gỡ những nút thắt dai dẳng.
Thời gian tới Nghệ An sẽ tập trung rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ bảo vệ và phát triển rừng; khuyến khích tín dụng xanh, chuyển hóa gỗ nhỏ sang gỗ lớn, trồng cây bản địa đa tác dụng và phát triển dược liệu dưới tán rừng; thiết lập cơ chế chia sẻ lợi ích công bằng giữa nhà nước – doanh nghiệp – cộng đồng; xây dựng hiện đại hóa, đồng bộ hóa cơ sở dữ liệu số ngành lâm nghiệp tỉnh Nghệ An với hệ thống cơ sở dữ liệu lâm nghiệp quốc, bảo đảm kết nối, chia sẻ, phục vụ kịp thời công tác lãnh đạo, chỉ đạo và quản lý nhà nước về lâm nghiệp.
