Chu Vĩnh Khang - vụ án thế kỷ: Từ hổ thật thành hổ giấy

Người ta kể rằng Chu Vĩnh Khang thời còn cầm quyền rất thích khoe sức khỏe. “Khi đi xuống hiện trường điều tra hồi còn làm Bộ trưởng Công an, ông Chu thường có màn “hít đất” từ 50-100 cái”, một học giả Trung Quốc kể với Tạp chí Foreign Policy (Mỹ).

Có xét xử công khai?

Hồi tháng 8/2007, khi đến thăm một đồn cảnh sát ở tỉnh Vân Nam, Chu (sinh năm 1942) khiến mọi người ngạc nhiên khi thực hiện 10 cú chống đẩy thẳng lưng trong một nhịp thở trước sự tung hô vang dậy của tùy tùng.

Cựu Thủ tướng Úc Kevin Rudd khi được hỏi về ấn tượng với Chu Vĩnh Khang đã mỉm cười và nói: “Ông ta phải cao đến hơn 1,8m”.

Cú ngã ngựa của nhân vật “to lớn” như Chu chắc chắn là đề tài bàn tán lớn nhất ở Trung Quốc trong thời điểm này và rất khó lường. Là thành viên Thường vụ Bộ Chính trị, Chu điều hành Ủy ban Chính pháp, giám sát hệ thống pháp luật của Trung Quốc, nắm trong tay cảnh sát.

Chu Vĩnh Khang có vai trò cực kỳ quan trọng đối với các vấn đề pháp luật và an ninh, với những vụ việc như căng thẳng ở Tân Cương, Tây Tạng, kiểm soát những nhân vật bất đồng chính kiến, kiểm soát mạng internet tại Trung Quốc.

Chu cũng được cho là người đỡ đầu Bạc Hy Lai, Bí thư Thành ủy Trùng Khánh, mất chức hồi đầu năm 2012 và đang ngồi tù với án chung thân.

Nhiều khả năng chính quyền Trung Quốc sẽ không dám mạo hiểm xét xử công khai Chu Vĩnh Khang như từng làm với Bạc Hy Lai bởi Chu là nhân vật đặc biệt và chưa thể dự đoán các diễn tiến tiếp theo.

Chu cũng nắm giữ những thông tin được xếp hạng tuyệt mật và rất có thể vì điều này, phiên xử Chu sẽ không được công khai.

Một số chuyên gia quốc tế nhận định rằng Chủ tịch Tập Cận Bình coi Chu là mối đe dọa đối với quyền lực của ông và cuộc chiến “tiêu diệt” con hổ Chu Vĩnh Khang có tính chất sống còn đối với Chủ tịch Tập.

Hổ mất nanh

Trong vòng 10 tháng, số phận của Chu Vĩnh Khang thay đổi nhanh chóng.

Một số tờ báo uy tín của phương Tây đưa tin Chu, lúc đó 71 tuổi, đang bị điều tra tội tham nhũng và chịu quản thúc tại gia. Các phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc đăng những bài điều tra dài về những hành vi được cho là tham nhũng của con trai Chu Vĩnh Khang là Chu Bân, cũng như các trợ lý hay người thân cận của Chu Vĩnh Khang.

Đôi khi, báo chí Trung Quốc gọi chệch họ Chu thành “con hổ”, từ mà Chủ tịch Tập Cận Bình dùng trong chiến dịch chống tham nhũng “đả hổ diệt ruồi” (xử lý cả quan chức tham nhũng cấp cao lẫn cấp thấp).

Có lúc báo chí dùng cái tên Chu Nguyên Căn (tên “cúng cơm” của Chu Vĩnh Khang), hoặc dùng cụm từ “bố của Chu Bân”. Và cũng có khi họ dùng cụm từ “Anh - hiểu - rồi - chứ”, cụm từ mà một người phát ngôn của chính phủ thường dùng mỗi khi phải giải thích vì sao anh ta không thể nói thêm về Chu Vĩnh Khang.

Nhưng những cấm kỵ này đã bị phá vỡ vào ngày 29/7, khi hãng thông tấn nhà nước Tân Hoa Xã tung ra một bản tin vỏn vẹn một câu xác nhận rằng Chu đang bị điều tra vì vi phạm kỷ luật nghiêm trọng.

Ở Trung Quốc, một thông báo chính thức bị điều tra gần như đồng nghĩa với việc bị kết án, theo nhận định của Foreign Policy.

 Ngay sau đó, hàng chục tờ báo Trung Quốc cho đăng nhiều bài báo về Chu Vĩnh Khang, và lần đầu tiên trên các bài báo xuất bản bằng tiếng Trung, họ viết rõ tên Chu Vĩnh Khang. Nỗi sợ đối với ông trùm an ninh đã chấm dứt.

Tuy chưa từng có tiền lệ ở cấp Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị, các cuộc điều tra đã từng được tiến hành đối với cấp Ủy viên Bộ Chính trị, gồm 25 người. Ba Ủy viên Bộ Chính trị đã bị truy tố vì tội tham nhũng trong 2 thập kỷ qua.

Theo trình tự xử lý từ các vụ này, Chu Vĩnh Khang sẽ chịu điều tra trong đảng ít nhất một năm, tiếp theo là chính thức truy tố qua các cơ quan pháp luật, có thể diễn ra trong nhiều tháng trước khi kết án.

Trong khi Bạc Hy Lai hồi còn đương chức là chính trị gia hay xuất hiện trước công chúng, Chu Vĩnh Khang dường như không thích các loại ống kính máy ảnh, máy quay.

Nhưng tin Chu bị điều tra chính thức được tung ra khiến báo chí nhộn nhạo cả lên và các bài báo cấp tập về Chu khiến ông ta “đời” hơn với những cáo buộc sai phạm, hủ hóa. Hình ảnh của ông ta không còn chỉ là biểu tượng của quyền lực tuyệt đối và khó tiếp cận.

Cùng với bản tiểu sử dài của Chu, quá trình thăng tiến cũng như ngã ngựa, báo chí Trung Quốc tung ra hàng loạt phóng sự ảnh về cuộc đời Chu Vĩnh Khang, gồm cả những tấm ảnh chưa từng được công bố, những khoảnh khắc vô tư đáng ngạc nhiên của Chu.

Cổng điện tử Sina tung lên 21 tấm ảnh, trong đó có một tấm dường như cho thấy Chu Vĩnh Khang bị “đấu” trong thời kỳ Cách mạng văn hóa.

Ấn tượng hơn là 62 tấm ảnh của cổng thông tin iFeng. Có một tấm ảnh đề tháng 10/2010 siết chặt tay với lãnh đạo CHDCND Triều Tiên Kim Jong Il tại Bình Nhưỡng, nhìn xuống một đám đông khoảng 100.000 người.

Nhiều bức của họ Chu hồi những năm 1980, cười rộng lượng với các đồng chí của mình. Tuy nhiên, không bức ảnh nào có những lãnh đạo đương chức của Trung Quốc cho dù ảnh loại này rất nhiều.