Khoa học, công nghệ: Chìa khóa để ngành nông nghiệp, môi trường bứt phá

Thời điểm vàng

Là chuyên gia, nhà khoa học gắn bó với ngành nông nghiệp, TS. Nguyễn Việt Hùng và BSB Nanotech đã đạt được nhiều thành tựu trong phát triển khoa học công nghệ, các ứng dụng liên quan đến ngành nông nghiệp và môi trường.

Theo ông, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo chính là chìa khóa để ngành nông nghiệp và môi trường Việt Nam bứt phá trong giai đoạn tới, nhất là khi chúng ta đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng như biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên đất, nước, và áp lực đảm bảo an ninh lương thực bền vững.

"Nông nghiệp hiện đại không thể mãi dựa vào kinh nghiệm truyền thống hoặc phụ thuộc nặng nề vào sản phẩm hóa học. Thay vào đó, cần chuyển sang mô hình dựa trên tri thức, dữ liệu và các giải pháp công nghệ tiên tiến – từ công nghệ sinh học, vật liệu mới, nông nghiệp chính xác cho đến chuyển đổi số và công nghệ vệ tinh", TS. Nguyễn Việt Hùng nhấn mạnh.

Phát huy tinh thần Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long, ông Hùng cho rằng đây là thời điểm vàng để kết hợp sức mạnh của chính sách với năng lực sáng tạo của doanh nghiệp khoa học công nghệ.

Thực tế đã chứng minh, việc ứng dụng khoa học công nghệ có thể mang lại kết quả vượt trội. Trong năm 2024, chương trình BNS do BSB Nanotech triển khai tại nhiều tỉnh ở Việt Nam cho thấy: Năng suất lúa tăng trung bình 15–25%; Giảm 10–15% lượng phân bón hóa học, giảm 15–30% thuốc bảo vệ thực vật; Giảm đáng kể tình trạng đổ ngã và sâu bệnh, giúp nông dân giữ ổn định năng suất và chất lượng ngay cả trong điều kiện thời tiết bất lợi.

Vì vậy, hiệu quả kinh tế tăng 35–65% so với canh tác truyền thống; Đồng thời giảm phát thải khí nhà kính, được quan trắc hằng ngày bằng công nghệ vệ tinh, tạo cơ sở tham gia thị trường tín chỉ carbon.

Điểm đặc biệt đáng ghi nhận là bà con nông dân, các hợp tác xã và doanh nghiệp canh tác nông nghiệp chính là những đối tượng nhận được trực tiếp các lợi ích kinh tế vượt trội này. Khi thu nhập được cải thiện rõ rệt và chi phí giảm bền vững, an sinh xã hội cũng được nâng lên trên phạm vi rộng, từ đó tạo ra hiệu ứng lan tỏa tích cực trong cộng đồng sản xuất.

Ông Hùng chia sẻ thêm, kết quả ở Điện Biên vụ Đông Xuân muộn 2025 là một minh chứng thuyết phục. Cụ thể, năng suất tăng từ 16–30%, lợi nhuận tăng từ 83–141%.

Đặc biệt tại xã Thanh An, dù năng suất tăng không cao nhất, nhưng nhờ tiết giảm chi phí mạnh mẽ, lợi nhuận của nông dân đã đạt mức cao nhất trong toàn bộ các mô hình triển khai.

Điều này cho thấy, công nghệ và phương thức canh tác đúng đắn không chỉ nâng năng suất, mà còn tối ưu bài toán chi phí – lợi nhuận cho người sản xuất.

BNS là liên minh hợp tác quốc tế giữa BSB Nanotech (Việt Nam), Net Zero Carbon (Thái Lan) và Spiro Carbon (Hoa Kỳ).

Điểm cốt lõi của các mô hình này là tư duy “giảm chi phí tài nguyên, tăng hiệu quả kinh tế”, không chỉ giúp nông dân tăng thu nhập mà còn bảo vệ đất, nước và hệ sinh thái canh tác. Đây cũng chính là giá trị bền vững mà mô hình kinh tế nông nghiệp tuần hoàn EcoConcept và chương trình BNS hướng tới.

"Các doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp khoa học công nghệ như BSB Nanotech, đóng vai trò không chỉ là nhà cung cấp giải pháp mà còn là cầu nối đưa kết quả nghiên cứu ứng dụng vào thực tiễn một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Với lợi thế về sự linh hoạt, tốc độ và khả năng kết nối quốc tế, doanh nghiệp tư nhân có thể triển khai các mô hình tiên phong, thử nghiệm nhanh, điều chỉnh kịp thời và nhân rộng giải pháp ở quy mô lớn", TS. Nguyễn Việt Hùng khẳng định.

Cũng theo lãnh đạo của BSB Nanotech, công ty đang nỗ lực hợp tác triển khai các nội dung trong chương trình hợp tác đã ký với Bộ Nông nghiệp và Môi trường vào ngày 10/05 tại Bắc Ninh, đồng thời sẵn sang mở rộng hợp tác và chia sẻ lợi ích từ ứng dụng công nghệ với các doanh nghiệp canh tác lúa, hợp tác xã, và các bên tham gia khác trong chuỗi gia tăng giá trị lúa gạo.

"Chúng tôi tin rằng khi các mắt xích trong chuỗi giá trị này được kết nối chặt chẽ bằng nền tảng khoa học và công nghệ, ngành lúa gạo Việt Nam sẽ đạt được bước tiến bền vững cả về năng suất, chất lượng và thương hiệu trên thị trường quốc tế", ông Hùng nhấn mạnh thêm.

Phải cùng nhìn về một hướng

Mặc dù có nhiều động lực nhưng trong quá trình triển khai, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và ứng dụng khoa học công nghệ, vẫn còn tồn tại một số hạn chế, vướng mắc.

Ông Hùng nói, trong quá trình trực tiếp triển khai các mô hình đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thông qua chương trình BNS và EcoConcept, ông nhận thấy một số rào cản lớn đang làm chậm quá trình nhân rộng và phát huy hiệu quả.

Thứ nhất, hành lang pháp lý và cơ chế công nhận chưa theo kịp tốc độ công nghệ. Nhiều giải pháp đã được chứng minh hiệu quả bằng số liệu thực tiễn, được giám sát minh bạch bằng công nghệ vệ tinh, nhưng vẫn mất nhiều thời gian để được công nhận chính thức hoặc áp dụng rộng rãi. Điều này làm chậm quá trình đưa công nghệ mới đến tay nông dân.

Thứ hai, liên kết giữa các bên còn rời rạc. Mô hình BNS tại Điện Biên, Kiên Giang, Hậu Giang cho thấy khi Bộ – địa phương – doanh nghiệp – hợp tác xã – nông dân phối hợp chặt chẽ thì kết quả rất rõ ràng. Nhưng ở một số nơi, sự phối hợp chưa đồng bộ khiến việc triển khai bị chậm hoặc không đạt hiệu quả tối đa.

Thứ ba, nhận thức và cách hiểu về ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số chưa thống nhất. Chuyển đổi số không chỉ là việc cài ứng dụng hay ghi chép điện tử, mà là tái cấu trúc quy trình sản xuất, quản lý và ra quyết định dựa trên dữ liệu. Vẫn còn nhiều địa phương tụt hậu và vấp váp trong quá trình triển khai, vận hành.

Thứ tư, hạn chế về nguồn lực tài chính và nhân lực chất lượng cao. Mô hình BNS cho phép mở rộng quy mô áp dụng trên canh tác lúa hiệu quả vượt trội nhưng bên cạnh đó cần nguồn vốn đầu tư ban đầu để triển khai thiết bị, đào tạo nhân lực, và duy trì hạ tầng dữ liệu số.

Ngoài ra, đội ngũ kỹ thuật viên và quản lý vừa nắm vững công nghệ vừa am hiểu nông nghiệp vẫn còn thiếu, dẫn đến những thách thức trong thời gian đầu triển khai nhân rộng.

"Từ những rào cản này, tôi nhận thấy yếu tố quyết định để vượt qua là cơ chế chính sách linh hoạt, tăng cường hợp tác công – tư, đầu tư bài bản vào đào tạo nhân lực và đặc biệt cần lấy thước đo hiệu quả hoạt động, tính bền vững làm nền tảng dẫn dắt mọi hoạt động", TS. Nguyễn Việt Hùng phân tích.

Chỉ khi các bên cùng nhìn về một hướng, chia sẻ dữ liệu, lợi ích và trách nhiệm, thì đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ cao và chuyển đổi số mới thực sự đi vào chiều sâu và mang lại lợi ích bền vững.

Nhóm giải pháp đồng bộ

Để đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ cao và chuyển đổi số thực sự đi vào chiều sâu, ông Hùng cho rằng cần triển khai đồng bộ một số nhóm giải pháp ưu tiên.

Thứ nhất, hoàn thiện hành lang pháp lý và cơ chế thử nghiệm linh hoạt. Cần sớm có khung pháp lý cho phép các mô hình, công nghệ mới như BNS và EcoConcept được triển khai đánh giá, và công nhận để triển khai nhanh chóng. Việc này sẽ rút ngắn đáng kể thời gian từ nghiên cứu – thử nghiệm – nhân rộng, đưa công nghệ đến tay nông dân kịp thời.

Thứ hai, tăng cường hợp tác công – tư và cơ chế đặt hàng nghiên cứu. Bộ, chính quyền địa phương và doanh nghiệp cần duy trì cơ chế phối hợp chặt chẽ như các mô hình BSB Nanotech đã triển khai thành công tại Điện Biên, Kiên Giang, Hậu Giang. Khi tất cả các bên cùng chia sẻ dữ liệu, lợi ích và trách nhiệm, hiệu quả đạt được không chỉ ở năng suất và lợi nhuận, mà còn ở an sinh xã hội và giảm phát thải khí nhà kính.

Ba là, đầu tư hạ tầng dữ liệu số ngành nông nghiệp. Cần xây dựng hệ thống dữ liệu đồng bộ từ Bộ tới địa phương, hợp tác xã và hộ nông dân, tích hợp công nghệ vệ tinh, IoT và phân tích dữ liệu lớn. Đây là nền tảng để dự báo chính xác, truy xuất nguồn gốc, quản lý phát thải và tối ưu hóa quy trình sản xuất.

Bốn là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Ví dụ như phối hợp cùng BSB Nanotech, tổ chức các chương trình đào tạo thực tiễn cho kỹ sư, cán bộ quản lý, hợp tác xã và nông dân, giúp họ làm chủ công nghệ, từ vận hành thiết bị, phân tích dữ liệu tới tối ưu hóa canh tác.

Và năm, cuối cùng là khuyến khích mô hình “kép” – vừa tăng năng suất vừa giảm tác động môi trường. Ưu tiên các giải pháp “giảm chi phí tài nguyên, tăng hiệu quả kinh tế”, điển hình như mô hình BNS với ECO OK, EcoCycle và công nghệ vệ tinh. Đây là hướng đi bền vững, giúp bảo vệ tài nguyên đất – nước, giảm phát thải và tạo nguồn tín chỉ carbon giá trị cao.

Theo lãnh đạo của BSB Nanotech, Bộ Nông nghiệp và Môi trường có vai trò dẫn dắt chiến lược và tạo hành lang chính sách, còn doanh nghiệp khoa học công nghệ như BSB Nanotech sẽ là lực lượng triển khai tiên phong.

"Sự phối hợp này, khi được thực hiện một cách đồng bộ, minh bạch và có cơ chế chia sẻ lợi ích rõ ràng, sẽ giúp ngành nông nghiệp Việt Nam tăng năng suất, nâng giá trị, giảm phát thải và vươn tầm thương hiệu quốc gia trên thị trường quốc tế", ông Nguyễn Việt Hùng khẳng định.

Kỳ đại hội mang dấu mốc chiến lược

Chia sẻ về Đại hội Đảng Bộ của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ông Nguyễn Việt Hùng nhấn mạnh kỳ vọng đây sẽ là dấu mốc chiến lược, khẳng định rõ tầm nhìn, bản lĩnh lãnh đạo và tinh thần đổi mới mạnh mẽ, đưa ngành nông nghiệp và môi trường sang giai đoạn phát triển chủ động, hiệu quả, bền vững và hội nhập sâu rộng.

Theo ông, đại hội sẽ tiếp tục nhấn mạnh vai trò trung tâm của khoa học – công nghệ, chuyển đổi số và kinh tế xanh trong quá trình tái cấu trúc ngành.

"Điều này không chỉ phù hợp với xu thế toàn cầu, mà còn trực tiếp góp phần thực hiện thành công Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về phát triển nông nghiệp bền vững, 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long", Tổng Giám đốc BSB Nanotech chia sẻ.

Bên cạnh định hướng chiến lược, ông cũng đặc biệt kỳ vọng Đại hội sẽ đưa ra những quyết sách mang tính đột phá thể chế. Cụ thể là, duy trì và mở rộng cơ chế hợp tác chặt chẽ giữa Bộ – chính quyền địa phương – doanh nghiệp; Cởi mở hơn trong cơ chế đặt hàng nghiên cứu và công nhận kết quả từ thực tiễn doanh nghiệp; Tăng cường hỗ trợ về hạ tầng dữ liệu số và công cụ tài chính xanh, giúp các mô hình sản xuất bền vững tiếp cận nguồn lực tài chính để nhân rộng.

Kinh nghiệm từ các mô hình BNS ở Điện Biên, Kiên Giang hay Hậu Giang đã chứng minh, khi có sự đồng hành từ chính quyền, nông dân và hợp tác xã không chỉ tăng thu nhập, giảm chi phí, mà còn góp phần giảm phát thải khí nhà kính và cải thiện an sinh xã hội tại địa phương.

"Tôi tin rằng các quyết sách từ Đại hội lần này, nếu được triển khai đồng bộ, sẽ mở ra một giai đoạn mới cho ngành nông nghiệp Việt Nam – một nền nông nghiệp tăng năng suất, giảm phát thải, nâng giá trị và nâng tầm thương hiệu quốc gia trên thị trường quốc tế", TS. Nguyễn Việt Hùng chia sẻ thêm.

Sự tham gia của BSB Nanotech

Ông Nguyễn Việt Hùng khẳng định, BSB Nanotech hoàn toàn chia sẻ và ủng hộ định hướng đẩy mạnh khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Đây chính kim chỉ nam cho chiến lược phát triển của mình trong giai đoạn tới, đồng thời là cơ hội để gắn kết sức mạnh của doanh nghiệp khoa học công nghệ với các mục tiêu quốc gia.

Trong thời gian tới, BSB Nanotech sẽ tiếp tục triển khai và mở rộng chương trình BNS tích hợp ba trụ cột công nghệ. Một là sản phẩm sử dụng vật liệu Silica từ trấu (ECO OK) – giải pháp chủ lực giúp cải thiện năng suất và chất lượng nông sản, giảm chi phí và tác động môi trường.

Hai là, quy trình canh tác thông minh EcoCycle, khô ướt luân phiên – tối ưu quản lý nước, dinh dưỡng và phòng trừ dịch hại, giảm phát thải khí nhà kính.

Ba là, công nghệ vệ tinh và chuyển đổi số – theo dõi sát sao tình trạng canh tác, quan trắc phát thải hằng ngày, tạo cơ sở dữ liệu phục vụ quản lý và thương mại tín chỉ carbon.

BSB Nanotech đang khẩn trương triển khai các hạng mục trong chương trình hợp tác đã ký với Bộ Nông nghiệp và Môi trường vào ngày 10/5 tại Bắc Ninh. Công ty sẵn sàng hợp tác và chia sẻ lợi ích ứng dụng công nghệ với các doanh nghiệp canh tác lúa, hợp tác xã, tổ chức tín dụng và các bên khác trong chuỗi giá trị lúa gạo.

Từ đó, hình thành một hệ sinh thái sản xuất – tiêu thụ – tín chỉ carbon gắn kết, minh bạch và bền vững.

Với lợi thế về năng lực công nghệ, đội ngũ nghiên cứu và mạng lưới đối tác quốc tế, BSB Nanotech cam kết đồng hành lâu dài cùng Bộ, không chỉ trong phạm vi Việt Nam mà còn trên hành trình đưa giải pháp nông nghiệp bền vững của Việt Nam vươn ra thị trường quốc tế.