Bọ xít xanh hại cam quýt

Hỏi: Vườn cam sành của gia đình tôi đang có trái. Gần đây bọ xít ở đâu bay về gây hại, làm cho trái bị vàng thối và rụng. Lúc đầu là những con lớn to cỡ móng tay cái có mầu xanh và hai gai nhọn ở gần trên đầu chĩa ra hai bên. Sau một thời gian lại xuất hiện thêm những con nhỏ có hình bầu dục mầu nâu nhạt hay vàng hơi nâu, trên lưng có nhiều chấm mầu đen, mầu đỏ. Chúng có mùi hôi. Xin cho biết đây là loại bọ xít gì? Có cách nào để phòng trị chúng?

Bùi Văn Tính và một số nhà vườn ở Cái Bè (Tiền Giang)

Trả lời: Qua mô tả, chúng tôi cho rằng đây là con bọ xít xanh (Rhynchocoris humeralis), có người gọi là bọ xít cam, hay con bù hút cam. Loài bọ xít này chuyên hại trái của nhóm cây có múi (cam, quýt, chanh, bưởi, quất...). Cả hai con mà các bạn nhìn thấy thực ra chỉ là một loài nhưng ở hai tuổi khác nhau. Con lớn có màu xanh lá cây là con ở tuổi trưởng thành, còn những con nhỏ là con đang ở tuổi ấu trùng.

Con trưởng thành có hình ngũ giác màu xanh lá cây, bóng và dài khoảng 2 cm, có hai gai nhọn ở phía trước hai bên ngực, hai bên mép bụng có rìa hình răng cưa, kim chích dài đến cuối bụng. Bọ xít xanh thường hoạt động vào lúc sáng sớm hay chiều mát, khi trời nắng gắt chúng ẩn dưới tán lá.

Con cái đẻ trứng thành từng ổ (khoảng 10-15 quả/ổ) trên vỏ trái hoặc trên những lá nằm gần với trái. Trứng hình tròn, khi mới đẻ có mầu trắng trong, sau đó chuyển dần sang màu vàng nhạt, khi sắp nở có màu đen ở phần đầu. Sau đẻ khoảng 6-7 ngày thì trứng nở.

Ấu trùng (bọ xít non) khi mới nở dài khoảng 2-3 mm, thường sống tập trung xung quanh ổ trứng, sau đó phân tán dần để chích hút dịch trái. Cơ thể của ấu trùng có hình bầu dục, màu nâu vàng hoặc xanh lục, trên lưng có nhiều đốm màu đỏ, đen, xung quanh mặt lưng có một hàng chấm đen xếp theo hình bầu dục.

Cả con trưởng thành và con ấu trùng, đều dùng vòi để chích hút dịch trái từ khi trái còn rất nhỏ. Chỗ vết chích có một chấm nhỏ và một quầng màu nâu. Nếu trái còn nhỏ đã bị bọ chích hút nhiều thì trái sẽ vàng, chai và rụng sớm. Nếu trái đã lớn mới bị bọ gây hại thì trái dễ bị thối rồi rụng. Một con có thể chích hút gây hại nhiều trái.

Những vườn rậm rạp, cành lá um tùm, những vườn cây lớn tuổi có nhiều bóng mát (nhất là ở giai đoạn trái còn non)… thường bị chúng gây hại nhiều hơn những vườn khác. Nếu mật số bọ xít cao, khi đi vào vườn các bạn có thể ngửi thấy cả mùi hôi đặc trưng do chúng tiết ra.

Muốn phòng trị bọ xít có hiệu quả các bạn có thể áp dụng kết hợp một số biện pháp sau:

- Không nên trồng cam quýt quá dầy, thường xuyên cắt bỏ các cành gìa, cành bị sâu bệnh, cành tược... để vườn cây luôn thông thoáng, hạn chế nơi trú ngụ và tác hại của chúng.

- Thu thập và nhử nuôi kiến vàng trong vườn cam quýt để kiến tiêu diệt bọ xít, nhất là bọ xít non.

- Dùng vợt tay để bắt bọ xít vào lúc sáng sớm hay chiều mát.

- Thường xuyên kiểm tra trái và những lá gần trái để phát hiện và thu gom ổ trứng của chúng đem tiêu hủy.

- Nếu vườn cam quýt rộng, bọ xít nhiều không thể bắt bằng vợt tay, các bạn có thể sử dụng một trong những loại thuốc như: Bascide 50EC; Hoppercin 50EC; Cyper 25EC; Dầu khoáng SK Enspray 99EC; Vibasa 50EC… để phun xịt. Nhớ đọc cách sử dụng có in trên nhãn thuốc.

Sau khi xịt khoảng một tuần nếu thấy vẫn còn bọ xít thì xịt thêm một, hai lần nữa.