Phát hiện một 'giống bưởi đột biến' ở Chương Mỹ

4 cây bưởi lạ

Ông Lê Hữu Diện - Giám đốc HTX Nông nghiệp sạch Đức Hậu Lưu Quang (thôn Trung Cao, xã Trung Hòa cũ, nay là xã Phú Nghĩa, TP Hà Nội) thấy đoàn khách đến cũng nhiệt tình khoác áo mưa ra vườn để hái một quả bưởi về đãi. Nó có hình dáng rất lạ, giống cái hồ lô, vỏ có màu xanh hanh vàng. Khi bổ ra cùi bưởi màu trắng hồng, ruột đỏ hồng, múi ráo, hạt ít và nhỏ.

Tôi ăn thử một múi, cảm giác như từng tép bưởi như tan chảy trong miệng. Tôm rõ ràng của bưởi nhưng ăn lại khá giống cam, giòn và mềm, nước vừa phải nên ráo chứ không dai như nhiều loại bưởi khác, thậm chí khi ăn còn phải nhả bã. Bưởi chum Chương Mỹ có vị chua dịu nhẹ nhưng khác với nhiều loại bưởi chua, ăn xong nó còn có chút ngọt hậu nơi đầu lưỡi, cuống họng.

Không chỉ có tôi khen ngon mà cả mấy anh em cán bộ của Trạm Dịch vụ Nông nghiệp Chương Mỹ cũng nức nở ngợi ca khiến cho ông Diện nở nụ cười mãn nguyện bảo: “Trong khi bưởi Diễn bán giá rẻ thì bưởi này 50.000đ/kg nhưng vẫn không có để mà bán các anh ạ. Hiện quả của 4 cây trong vườn đã được người ta đặt hết rồi. Điều tôi thích nhất ở bưởi chum Chương Mỹ là cho quả vào đúng dịp Tết trung thu, lúc thị trường chỉ có bưởi chua và bưởi da xanh, mà ăn lại còn ngon hơn cả bưởi da xanh nên giá bán cao”…

Lúc này bên ngoài trời mưa đã tạnh, nắng đã hửng, cả đoàn lục tục kéo nhau ra vườn. Ai nấy đều trầm trồ về một không gian sinh thái xanh mướt mát, trên là bưởi, dưới là thảm cỏ bằng chằng chặn, chứng tỏ công sức mà ông Diện bỏ ra cho mảnh đất đồi này rất nhiều. Mỗi cây bưởi chum Chương Mỹ ở mỗi góc vườn, mọc xen kẽ cùng với bưởi Diễn nhưng nổi bật bởi bộ lá to, xanh thẫm và những cái cành có gai nhọn tua tủa bao quanh.  

Năm 2014 sau khi phá hết đồi keo, bạch đàn không cho hiệu quả kinh tế ông Diện sang Trung tâm Thực nghiệm và Đào tạo nghề thuộc Học viện Nông nghiệp Việt Nam ký hợp đồng mua 400 cây bưởi Diễn và được tư vấn luôn cả kỹ thuật chăm sóc. Khi ông trồng được gần 400 cây thì hết đất nên mới giâm tạm 10 cây còn lại ra mấy góc vườn và bỏ quên từ đó.

Trong số 10 cây ấy có 6 cây ra quả là bưởi Diễn, còn 4 cây không chịu ra quả, ông đã định chặt đi tuy nhiên vợ lại gàn, bảo để đó mà ghép mắt. Đến năm thứ 7 chúng mới ra hoa, trùng vào tháng 2 như bưởi Diễn nhưng lại cho thu hoạch vào cuối tháng 8, đầu tháng 9, trước cả 3-4 tháng. Quả của nó có hình như cái hồ lô hoặc cái chum, vỏ xanh hanh vàng, cùi trắng hồng, ruột đỏ hồng, hạt ít và nhỏ, ăn rất ngon. Lúc này ông Diện mới quan sát kỹ thì thấy thân của giống bưởi này cũng khác bưởi Diễn, chi chít những gai nhỏ, còn bản lá thì to và dày, màu xanh sẫm.

Thấy sự lạ, ông liền điện thoại cho các nhà khoa học của Trung tâm Thực nghiệm và Đào tạo nghề. Sau khi nghiên cứu sơ bộ, họ cho biết đây có thể là một giống mới, gợi ý đặt tên là bưởi Lộc Trời. Còn cán bộ của UBND huyện Chương Mỹ cũ khi biết chuyện cũng khuyên ông nên đi đăng ký sở hữu trí tuệ cho giống bưởi mới và gợi ý đặt tên là bưởi chum Chương Mỹ vì có hình dáng cái chum.

Cân nhắc chán chê, cuối cùng ông đã chọn lấy cái tên là bưởi chum Chương Mỹ. “Bưởi mới ra quả 4 năm nay nhưng đã ăn rất ngon rồi. Năm 2024, cán bộ Học viện Nông nghiệp Việt Nam còn về cắt một số quả đem về trưng bày nhân dịp Tổng Bí thư Tô Lâm đến dự lễ khai giảng của trường đấy”, ông Diện giới thiệu với chúng tôi bằng một chất giọng đầy tự hào.

Phù hợp để rải vụ, tăng hiệu quả kinh tế

Cũng theo ôn Diện, bưởi Diễn trồng chỉ 3 năm là ra bói nhưng bưởi chum Chương Mỹ từ lúc trồng cho đến lúc ra bói phải mất 7 năm, bù lại ăn ngon luôn ngay từ năm đầu. Vừa rồi ông đã thực hiện ghép mắt được hơn 1.000 cây giống bưởi này, phần để bán với giá 30.000 đồng/cây, phần để trồng xen vào giữa các gốc bưởi Diễn trong vườn, dự định sau khi có thu thì bỏ dần bưởi Diễn đi. Xã Trung Hòa cũ có 38 ha đất đồi gò đá ong rất thích hợp với việc chuyển đổi sang trồng cây ăn quả, hiện đã chuyển được hơn 10 ha bưởi, bao gồm cả diện tích vườn của ông Diện. Trong thời gian tới, khi HTX nhân rộng được giống bưởi chum Chương Mỹ thì đây sẽ là cây trồng chủ lực đầy hứa hẹn.

Anh Nguyễn Minh Mỹ - Phó trạm trưởng Trạm dịch vụ Nông nghiệp Chương Mỹ cho biết, huyện Chương Mỹ cũ có hơn 1.000 ha bưởi nhưng đa số là bưởi Diễn, sản lượng nhiều, chín tập trung vào dịp Tết nên giá bán vài năm nay rất rẻ mà lại còn ế. Bởi thế việc trồng giống bưởi chum Chương Mỹ sẽ giúp rải vụ, tăng hiệu quả kinh tế cho bà con. Phòng Kinh tế và Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp trước đây đã rất ủng hộ cho hướng phát triển này, hỗ trợ HTX về kỹ thuật cũng như giúp đỡ xây dựng thương hiệu. Nay vận hành chính quyền 2 cấp thì đây vẫn là một trong những mô hình nông nghiệp mới cần phải quan tâm, chú ý.     

Trao đổi với Báo Nông nghiệp và Môi trường, TS Hoàng Đăng Dũng - Trung tâm Thực nghiệm và Đào tạo nghề thuộc Học viện Nông nghiệp Việt Nam xác nhận ông Diện trước đây đã mua 400 cây bưởi Diễn của đơn vị và sau đó phát hiện ra 4 cây lạ: "Chúng có thể là giống bưởi mới vì có những đặc điểm khác với những giống bưởi hiện đang có. Tôi vừa rồi có cho lấy mẫu kiểm tra, sắp tới sẽ có kết quả xem chính xác nó là giống gì, nguồn gốc ở đâu. Theo tôi có hai trường hợp, một là mắt ghép bưởi Diễn bị chết mà cây từ gốc ghép mọc lên, hai là dạng đột biến tự nhiên. Hiện trên thị trường có một số loại bưởi ăn nhang nhác giống bưởi chum Chương Mỹ như bưởi Phúc Kiến, bưởi ruby, bưởi da xanh nhưng hình dáng quả, màu sắc vỏ lại không giống, thời gian chín cũng khác…".