Phát hiện này được công bố tại Hội nghị Tim mạch lớn nhất thế giới của Hiệp hội Tim mạch châu Âu (ESC) diễn ra tại Madrid (Tây Ban Nha), đồng thời được đăng tải trên Tạp chí y khoa Lancet. Kết quả nghiên cứu được đánh giá có thể thay đổi hướng dẫn điều trị kéo dài nhiều thập kỷ, vốn mặc định aspirin là lựa chọn hàng đầu để phòng ngừa các biến cố tim mạch nghiêm trọng.
Nghiên cứu về clopidogrel đã được trình bày tại hội nghị tim mạch lớn nhất thế giới, trước khi áp dụng trong thực hành lâm sàng. Ảnh: Purple Marbles
Trong hàng chục năm, người bệnh được khuyên sử dụng aspirin liều thấp hằng ngày để phòng ngừa bệnh tim mạch. Thuốc này có tác dụng làm máu “ít dính” hơn, ngăn cục máu đông gây tắc nghẽn, từ đó giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
Tuy nhiên, phân tích mới từ 7 thử nghiệm lâm sàng với gần 29.000 bệnh nhân mắc bệnh động mạch vành (CAD) cho thấy clopidogrel vượt trội hơn. Cụ thể, nhóm bệnh nhân dùng clopidogrel giảm 14% nguy cơ gặp các biến cố tim mạch nghiêm trọng, bao gồm nhồi máu cơ tim, đột quỵ hay tử vong do tim mạch, so với nhóm dùng aspirin.
Điểm đáng chú ý là tỷ lệ biến chứng chảy máu lớn, điều lo ngại nhất khi dùng thuốc chống đông, ở cả 2 nhóm là tương đương. Điều này xóa bỏ quan ngại, clopidogrel có thể làm tăng nguy cơ chảy máu so với aspirin.
GS Bryan Williams, Giám đốc khoa học và y tế của Quỹ Tim mạch Anh nhận định: “Aspirin từ lâu được kê đơn để ngăn ngừa nhồi máu cơ tim và đột quỵ tái phát. Nghiên cứu này cho thấy clopidogrel thậm chí còn hiệu quả hơn, trong khi không làm tăng rủi ro chảy máu”.
Trong số các dạng bệnh tim phổ biến, động mạch vành là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật trên toàn cầu. Ước tính có hơn 300 triệu người mắc bệnh này.
CAD xảy ra khi động mạch vành - mạch máu cung cấp máu cho tim - bị thu hẹp bởi mảng xơ vữa, là sự tích tụ của chất béo trong thành mạch. Tình trạng này làm giảm lưu lượng máu nuôi tim, gây đau thắt ngực. Nếu một mảng xơ vữa bị vỡ, cục máu đông hình thành, làm tắc hoàn toàn dòng máu, dẫn đến nhồi máu cơ tim.
Với mức độ phổ biến và nguy hiểm như vậy, CAD thường đòi hỏi điều trị suốt đời. Và spirin đã được coi là “tiêu chuẩn vàng” trong nhiều thập kỷ, bất chấp bằng chứng về lợi ích lâu dài còn hạn chế. Việc clopidogrel chứng minh hiệu quả vượt trội khiến cộng đồng y khoa phải cân nhắc lại khuyến cáo toàn cầu.
Trước khi có nghiên cứu này, các nhà khoa học đều thống nhất, rằng aspirin có thể gây chảy máu, hoặc kích ứng và loét dạ dày, tá tràng. Ảnh minh họa.
Để dễ hình dung, cả aspirin và clopidogrel đều thuộc nhóm thuốc chống kết tập tiểu cầu, những loại thuốc làm giảm khả năng các tiểu cầu trong máu kết dính lại với nhau, từ đó ngăn hình thành cục máu đông gây tắc mạch.
Hai thuốc này khác nhau ở cơ chế aspirin ức chế men cyclooxygenase, còn clopidogrel chặn thụ thể ADP trên bề mặt tiểu cầu. Vì can thiệp vào quá trình đông máu, chúng có thể gây tác dụng phụ là chảy máu, đặc biệt tại dạ dày hoặc não, khiến bác sĩ thường thận trọng khi kê đơn lâu dài.
Tuy nhiên, phân tích mới cho thấy mức độ chảy máu nghiêm trọng của hai loại thuốc này tương đương nhau. Kết quả nghiên cứu, được tổng hợp từ gần 29.000 bệnh nhân ở Hoa Kỳ, Anh, Australia, Thụy Sĩ và Nhật Bản, giúp bảo đảm độ tin cậy và tính đại diện, từ đó củng cố giá trị khoa học của phát hiện.
Những người từng đặt stent, hoặc bị nhồi máu cơ tim hay mắc hội chứng mạch vành cấp đều nằm trong nhóm nghiên cứu. Ngay cả bệnh nhân có yếu tố di truyền được cho là ít đáp ứng với clopidogrel, vẫn cho thấy lợi ích khi dùng thuốc này thay vì aspirin.
Điều đó cho thấy clopidogrel có thể được áp dụng rộng rãi cho nhiều nhóm bệnh nhân khác nhau. Với việc thuốc đã có sẵn dưới dạng generic (hết bản quyền, giá thành rẻ), khả năng phổ cập vào thực hành y khoa càng lớn.
Theo nhóm tác giả, kết quả này củng cố quan điểm clopidogrel nên được ưu tiên cho điều trị lâu dài ở bệnh nhân CAD ổn định. Nếu được các hiệp hội tim mạch quốc tế chính thức đưa vào hướng dẫn, hàng trăm triệu người có thể được hưởng lợi từ phác đồ mới.
Dù có những tín hiệu tích cực ban đầu, các chuyên gia vẫn tỏ ra thận trọng và cho rằng, cần thêm những nghiên cứu về hiệu quả kinh tế, cũng như đánh giá trong cộng đồng rộng hơn, trước khi các hướng dẫn chính thức thay đổi.
Ngoài ra, người bệnh không nên tự ý thay đổi thuốc đang dùng mà cần tham khảo ý kiến bác sĩ. Bởi lẽ, việc dùng thuốc chống đông liên quan trực tiếp đến cân bằng giữa lợi ích ngăn ngừa cục máu đông và rủi ro chảy máu.
Đánh giá cao triển vọng của clopidogrel trong việc điều trị, nhóm nghiên cứu vẫn thừa nhận aspirin cũng là loại thuốc sẵn có, giá thành thấp và dễ tiếp cận. Nếu clopidogrel được ưu tiên thay thế, hoặc bổ sung, số ca nhồi máu cơ tim và đột quỵ trên toàn cầu có thể giảm đi hàng triệu mỗi năm.
