Từ mạng xã hội đến cổng trường
Không cần khói, chẳng cần lửa, thuốc lá điện tử đang từng bước len lỏi vào học đường với những hình thức tinh vi và khó kiểm soát. Bắt đầu từ các video quảng bá trên mạng xã hội, sản phẩm này được giới thiệu như một món đồ chơi thời thượng, đẹp mắt, nhiều mùi hương và dễ sử dụng. Từ YouTube, TikTok đến Facebook, các đoạn clip hút thử, đánh giá thiết bị, thậm chí là hướng dẫn cách sử dụng thuốc lá điện tử như một trải nghiệm thú vị đang lan truyền chóng mặt.
Chỉ cần một vài cú nhấp chuột là rất nhiều chủng loại thuốc lá điện tử để lựa chọn mua. Ảnh: Phạm Hoài.
Chỉ cần vài cú nhấp chuột, người xem phần lớn là thanh thiếu niên dễ dàng tiếp cận những đường dẫn bán hàng hoặc được hướng dẫn đặt mua qua tin nhắn cá nhân. Không ít học sinh bị cuốn vào trào lưu này, ban đầu chỉ tò mò, sau dần lệ thuộc. Những thiết bị hút nhỏ gọn như thỏi son, bút viết hay USB giúp việc mang theo, sử dụng và giấu giếm trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.
Ông Đoàn Quốc Việt, sống tại xã Kiến Đức, tỉnh Lâm Đồng cho biết, có con trai đang học lớp 11 Trường THPT Phạm Văn Đồng. Dù gia đình nhiều lần phối hợp với nhà trường để răn đe, quản lý chặt, cháu vẫn lén sử dụng. Các cháu tự do mua bán, đưa đẩy lẫn nhau, rất khó kiểm soát. Gia đình bất lực vì không thể theo sát mọi lúc, mọi nơi.
“Khi tôi bắt phạt cháu vì lén lút hút thuốc lá điện tử, cháu cho rằng bây giờ ở lớp cháu nhiều học sinh hút loại này lắm và thị trường bán nhiều nên khi thấy các bạn cùng trang lứa hút thì mua về dùng theo. Tôi mong muốn cơ quan chức năng có phương án để cấm buôn bán mấy dòng này chứ về lâu dài hệ luỵ là khôn lường”, ông Việt buồn bã nói.
Nhiều phụ huynh khác cũng phản ánh việc con em họ dễ dàng mua thuốc lá điện tử qua mạng, nhận hàng tận nhà, thậm chí được bạn bè tặng như quà sinh nhật. “Nhiều bạn rủ rê thử, thấy thơm, không bị hôi miệng như thuốc lá thường nên tụi em nghĩ không sao và cùng góp tiền mua dùng”, một học sinh dấu tên chia sẻ.
Nhiều băng rôn với khẩu hiệu được ngành chức năng treo dọc các tuyến đường của tỉnh Lâm Đồng để tuyên truyền người dân về tác hại của thuốc lá điện tử. Ảnh: Phạm Hoài.
Khó kiểm soát, dễ lệ thuộc
Không chỉ xuất hiện trong lớp học, thuốc lá điện tử còn được học sinh sử dụng ở nhà vệ sinh, hành lang trường, thậm chí tại quán nước và bãi giữ xe gần trường. Với mùi vị trái cây dễ chịu, khói nhanh tan và thiết kế nhỏ gọn, hành vi hút thuốc ngày càng khó phát hiện, nhất là với học sinh khéo giấu.
Một giáo viên tại Trường THPT Phạm Văn Đồng cho biết, mặc dù nhà trường đã tăng cường tuyên truyền, phối hợp gia đình, nhưng rất khó xử lý triệt để. Một phần vì thiết bị quá nhỏ, khó phát hiện, phần khác vì nhiều em lén hút ngoài giờ học hoặc tại nơi không thuộc phạm vi quản lý của nhà trường.
Liên quan đến vấn đề này, đại diện Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lâm Đồng thẳng thắn cho biết, thời gian qua đơn vị yêu cầu tất cả các trường học cần tăng cường công tác tuyên truyền về tác hại của thuốc lá điện tử, đưa nội dung này vào sinh hoạt dưới cờ, hoạt động ngoại khóa, đồng thời phối hợp với phụ huynh để phát hiện, xử lý. Tuy nhiên, do đặc điểm ngụy trang tinh vi của thiết bị và sự lan truyền mạnh trên mạng xã hội, việc kiểm soát vẫn gặp nhiều khó khăn.
Một trong những tiết mục tiểu phẩm hài của các em học sinh trường cấp 3 Gia Nghĩa, Lâm Đồng nói về nạn mua bán thuốc lá ngay trước cổng trường học. Ảnh: Phạm Hoài.
Cần giải pháp đồng bộ, quyết liệt
Trước sự gia tăng đáng lo ngại của tình trạng học sinh sử dụng thuốc lá điện tử, nhiều ý kiến cho rằng cần có những biện pháp mạnh mẽ, đồng bộ từ gia đình, nhà trường đến chính quyền địa phương.
Đại diện Trường THPT Phạm Văn Đồng, xã Kiến Đức, mong muốn có sự hỗ trợ cụ thể hơn từ ngành y tế, công an, đoàn thể trong tuyên truyền, kiểm tra, xử lý các đầu mối bán hàng online, quảng cáo trá hình. Nhà trường không thể đơn độc trong cuộc chiến này.
Ngoài ra, nhiều chuyên gia khuyến nghị nên bổ sung các tiết học kỹ năng sống, kỹ năng từ chối cám dỗ, giúp học sinh tự nhận thức và chủ động nói không với các hình thức thuốc lá. Việc cha mẹ gần gũi, lắng nghe và phát hiện sớm các biểu hiện bất thường của con cũng là yếu tố then chốt trong phòng ngừa.
Ngành giáo dục của tỉnh Lâm Đồng rất chú trọng tuyên truyền, thường xuyên tổ chức các chương trình ngoại khoá như tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về tác hại của thuốc lá để nêu cao nhận thức. Ảnh: Phạm Hoài.
Theo Bác sỹ Nguyễn Tri Lượng, Bệnh viện Đa khoa Đắk Nông, thuốc lá điện tử không chỉ gây nghiện mạnh do hàm lượng nicotine cao mà còn tiềm ẩn nguy cơ tổn thương phổi, hệ thần kinh và sức khỏe sinh sản, đặc biệt nguy hiểm đối với lứa tuổi đang phát triển như học sinh.
“Một số thiết bị còn bị pha trộn chất kích thích, chất cấm mà người dùng không hề hay biết. Việc sử dụng lâu dài có thể dẫn đến thay đổi hành vi, suy giảm trí nhớ, trầm cảm và dễ dẫn đến các hình thức nghiện khác”, Bác sỹ Lượng nói thêm.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thuốc lá điện tử chứa nicotine gây nghiện cao, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển não bộ ở trẻ vị thành niên. Báo cáo năm 2023 của Bộ Y tế Việt Nam cũng cho thấy tỷ lệ học sinh trung học sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng gấp đôi so với 3 năm trước, trong đó hơn 26% học sinh từng thử ít nhất một lần. Ngoài nicotine, nhiều sản phẩm còn chứa hóa chất gây ung thư, tổn thương phổi và có nguy cơ dẫn đến sử dụng ma túy tổng hợp.
