Cuộc bỏ phiếu diễn ra hôm 5/12. Theo AP, nếu lãnh đạo CDC Hoa Kỳ phê duyệt, trẻ có mẹ âm tính sẽ không còn bắt buộc tiêm liều sơ sinh mà có thể bắt đầu lịch tiêm ở 2 tháng tuổi. Đây là lần đầu tiên sau hơn 3 thập kỷ khuyến nghị này được đề xuất thay đổi.
Hiện Hoa Kỳ cũng như nhiều quốc gia áp dụng chính sách tiêm vaccine viêm gan B cho mọi trẻ ngay sau sinh từ năm 1991. Lý do là vaccine giúp giảm nguy cơ lây truyền virus từ mẹ sang con trong quá trình sinh - thời điểm được xem là “điểm nguy cơ cao” đối với virus (HBV).
Trong nhiều năm, vaccine viêm gan B được khuyến nghị tiêm trong vòng 24 giờ sau sinh. Ảnh: India TV News.
Virus viêm gan B có thể lây qua máu và dịch cơ thể. Khi người mẹ mang HBV, trẻ sơ sinh tiếp xúc với máu mẹ trong lúc sinh có khả năng phơi nhiễm rất cao. Đây được gọi là lây truyền perinatal.
Theo AP, vấn đề nghiêm trọng nằm ở chỗ, nếu trẻ sơ sinh bị nhiễm viêm gan B, gần 90% trong số đó sẽ phát triển thành nhiễm mạn tính. Hệ miễn dịch ở giai đoạn này chưa đủ trưởng thành để loại bỏ virus, khiến HBV có thể tồn tại lâu dài trong gan. Nhiễm mạn tính là nguyên nhân dẫn đến xơ gan và ung thư gan về sau.
Vaccine viêm gan B, loại vaccine tái tổ hợp chứa kháng nguyên bề mặt của virus, được thiết kế để giúp hệ miễn dịch của trẻ nhận diện HBV và tạo kháng thể bảo vệ. Việc tiêm trong 24 giờ đầu đời giúp trẻ có lớp bảo vệ ngay tại thời điểm rủi ro, đặc biệt quan trọng khi hồ sơ xét nghiệm của mẹ không đầy đủ hoặc bị nhầm lẫn.
Dữ liệu y tế liên bang cho biết trước năm 1991, Hoa Kỳ ghi nhận khoảng 18.000 ca viêm gan B mỗi năm ở trẻ nhỏ. Sau hơn 3 thập kỷ triển khai tiêm liều sơ sinh, số ca giảm còn khoảng 2.200 ca. Sự sụt giảm này là lý do chính khiến mũi tiêm sau sinh được xem như một thành tựu y tế công cộng quan trọng. Nhờ lớp bảo vệ ban đầu này, nhiều thế hệ trẻ em tại Hoa Kỳ được giảm nguy cơ tiếp xúc với virus trong giai đoạn dễ tổn thương nhất.
Tuy nhiên, Ủy ban Tư vấn Tiêm chủng (ACIP) vừa cung cấp một luận điểm khác. Khi mẹ âm tính với viêm gan B, việc tiêm ngay sau sinh có thể được xem là “lựa chọn” thay vì hướng dẫn bắt buộc. Hội đồng lập luận rằng với hệ thống xét nghiệm thai phụ hiện nay, việc xác định tình trạng nhiễm của mẹ có thể giúp tiêm chủng trở nên “tập trung rủi ro” hơn.
Đề xuất của ACIP bao gồm 2 điểm chính: Trẻ có mẹ dương tính hoặc không rõ sẽ tiếp tục tiêm trong 24 giờ đầu. Trẻ có mẹ âm tính có thể hoãn liều đầu tiên đến hai tháng tuổi. Dù vậy, đề xuất này không có sự đồng thuận rộng trong cộng đồng chuyên môn.
Một bác sĩ từng là cố vấn lâu năm của ACIP gọi đây là quyết định có thể khiến “hàng trăm trẻ bị đánh đổi”. Lo ngại lớn nhất là thực tế hệ thống xét nghiệm của mẹ không hoàn hảo. Thai phụ có thể chuyển viện, hồ sơ được cập nhật muộn hoặc thiếu thông tin.
Phán quyết cuối cùng đang chờ CDC đưa ra. Ảnh: Miguel Martinez.
Một phân tích do các chuyên gia dịch tễ thực hiện và được trích dẫn trong quá trình họp ước tính rằng nếu mũi tiêm sơ sinh được hoãn đến 2 tháng tuổi, Hoa Kỳ có thể ghi nhận ít nhất 1.400 ca nhiễm mới ở trẻ em trong tương lai. Những trường hợp này có khả năng dẫn đến nhiều bệnh lý gan mạn tính về lâu dài.
Nhiều hiệp hội nhi khoa và một số bang đã tuyên bố, rằng họ sẽ tiếp tục duy trì lịch tiêm sơ sinh thay vì đợi CDC phê chuẩn hướng dẫn mới. Các cơ sở này lập luận rằng việc thay đổi quá nhanh có thể làm tăng nguy cơ bỏ sót trẻ trong giai đoạn quan trọng.
Phán quyết cuối cùng đang chờ CDC. Nhưng tổ chức này đang trong giai đoạn chuyển giao lãnh đạo và chưa công bố thời điểm ra quyết định. Trong lúc chờ, nhiều bệnh viện tiếp tục thực hiện theo lịch tiêm hiện hành để bảo đảm không có gián đoạn trong bảo vệ trẻ sơ sinh.
Hãng tin AP nhận định, bất kỳ thay đổi nào từ CDC đều sẽ tác động lớn đến hệ thống tiêm chủng trẻ em trên toàn Hoa Kỳ, vì đây là mũi tiêm gắn liền với hơn 3 thập kỷ thực hành lâm sàng và quản lý dịch tễ.
Cuộc tranh luận hiện nay xoay quanh hai cách tiếp cận: duy trì chiến lược phổ quát - vốn được chứng minh hiệu quả trong quá khứ, hoặc chuyển sang sàng lọc dựa trên rủi ro, phụ thuộc vào mức độ chính xác của xét nghiệm thai phụ.
Điểm chung duy nhất giữa các bên hiện nay là mục tiêu bảo đảm trẻ sơ sinh được bảo vệ đúng thời điểm và giảm thiểu rủi ro lây truyền trong quá trình sinh.
ACIP là ủy ban tư vấn độc lập gồm các chuyên gia y tế công cộng, bệnh truyền nhiễm và tiêm chủng. Ủy ban họp định kỳ để đánh giá dữ liệu an toàn, hiệu quả của vaccine và bỏ phiếu đề xuất các khuyến nghị tiêm chủng quốc gia.
Sau khi ACIP thông qua 1 đề xuất, Giám đốc CDC sẽ xem xét toàn bộ tài liệu và quyết định có phê duyệt thành hướng dẫn chính thức hay không. Các bang thường dựa vào hướng dẫn CDC để xây dựng quy trình tiêm chủng tại bệnh viện.
