Phương pháp phòng tránh cảm lạnh luôn được chú ý trong y học cổ truyền. Bởi lẽ, cảm lạnh là một trong những chứng bệnh phổ biến nhất mà y học cổ truyền đã nghiên cứu và điều trị từ hàng nghìn năm qua.
Theo quan điểm Đông y, cảm lạnh chủ yếu do phong hàn xâm nhập vào cơ thể khi vệ khí suy yếu. Khi cơ thể gặp lạnh đột ngột, như dầm mưa, ngâm nước lâu, hoặc sống trong môi trường ẩm ướt sau lũ lụt, sẽ gây ra các triệu chứng như sốt nhẹ, sợ gió, đau đầu, nghẹt mũi, ho, mệt mỏi và toàn thân ê ẩm. Vì vậy, phương pháp phòng tránh cảm lạnh chủ yếu của y học cổ truyền là phát tán phong hàn, điều hòa khí huyết và phục hồi dương khí của cơ thể.
Gừng là dược liệu hữu ích để phòng tránh cảm lạnh. Ảnh: T.L
Một trong những phương pháp phòng tránh cảm lạnh phổ biến nhất là xông hơi giải cảm. Đông y cho rằng khi cơ thể được hun nóng bằng hơi từ các thảo dược có tính ấm, lỗ chân lông mở ra, phong hàn được đẩy ra ngoài, giúp cơ thể nhanh hồi phục.
Người ta thường dùng lá sả, lá bưởi, lá chanh, hương nhu, ngải cứu, gừng hoặc tía tô. Nồi xông nên được đun sôi kỹ, sau đó người bệnh ngồi trùm kín, cách nồi một khoảng phù hợp để tránh bỏng. Sau khi xông, lau khô mồ hôi, uống nước ấm và giữ cơ thể kín gió. Xông đặc biệt hiệu quả cho những người bị cảm lạnh ngay sau khi dầm mưa hoặc ngâm nước dài giờ trong vùng lũ.
Uống nước gừng nóng hoặc các loại trà thảo dược cũng là phương pháp phòng tránh cảm lạnh khá đơn giản nhưng rất hữu ích. Gừng, theo Đông y có vị cay, tính ấm, giúp tán hàn, làm ấm tỳ vị và giảm cảm giác lạnh run. Có thể kết hợp gừng với mật ong, hành trắng hoặc tía tô để tăng hiệu quả. Một bát cháo nóng nấu cùng vài lát gừng và lá tía tô cũng giúp cơ thể toát mồ hôi nhẹ, cải thiện nhanh các triệu chứng cảm.
Một phương pháp khác là ngâm chân nước nóng với gừng, muối hoặc tinh dầu khuynh diệp. Gan bàn chân là nơi tập trung nhiều huyệt đạo có ảnh hưởng đến toàn thân. Khi ngâm chân, mạch máu giãn nở, tuần hoàn được cải thiện, dương khí được dẫn xuống, giúp ấm cơ thể từ trong ra ngoài. Cách này rất phù hợp cho người vừa dầm nước lạnh, người cao tuổi hoặc người thể trạng yếu.
Trong y học cổ truyền, một số bài thuốc dân gian cũng được dùng để phát tán phong hàn. Bài thuốc thứ nhất: tía tô và kinh giới sắc uống. Bài thuốc thứ hai: gừng, hành và đường phèn sắc uống. Bài thuốc thứ ba: lá chè xanh nấu với vài lát gừng. Những bài thuốc này giúp cơ thể toát nhẹ mồ hôi, thông khí ở phế, giảm nghẹt mũi, giảm đau đầu và hỗ trợ làm ấm cơ thể.
Với những người bị ngâm nước lâu trong vùng lũ lụt, việc phòng và chữa cảm lạnh càng quan trọng vì môi trường ẩm thấp dễ khiến phong hàn kết hợp với thấp tà gây bệnh nặng hơn. Việc đầu tiên khi lên khỏi vùng nước là thay toàn bộ quần áo ướt, lau khô người, giữ ấm cổ, ngực, bàn chân và thắt lưng.
Sau đó, uống một ly nước ấm pha gừng hoặc trà tía tô để làm ấm dạ dày và điều hòa khí huyết. Nếu cảm thấy run lạnh, đau đầu hoặc sổ mũi, nên xông hơi hoặc ngâm chân ngay trong vòng 1-2 giờ sau khi được sưởi ấm đầy đủ.
Ngoài ra, xoa bóp bấm huyệt cũng là biện pháp Đông y quan trọng để hỗ trợ chữa cảm. Các huyệt như Phong trì, Hợp cốc, Phong môn, Trung quản, Dũng tuyền được cho là giúp tán hàn, thông kinh lạc, giảm nghẹt mũi và đau đầu. Chỉ cần dùng đầu ngón tay day ấn nhẹ nhàng trong 2-3 phút mỗi huyệt, thực hiện 2-3 lần trong ngày, sẽ giúp cải thiện triệu chứng đáng kể.
Điều quan trọng nhất là sau khi trải qua đợt lũ lụt dài ngày, cần tuyệt đối tránh gió lạnh, tránh uống nước đá, tránh tắm ngay bằng nước lạnh, và ăn những món ấm, dễ tiêu như cháo gừng, cháo hành, súp nóng. Khi ngủ nên đắp chăn mỏng giữ ấm, tránh để gió lùa vào phòng. Nếu cơ thể quá mệt hoặc sốt cao kéo dài, nên kết hợp nghỉ ngơi và theo dõi kỹ lưỡng sức khỏe thường xuyên.
