“Cạm bẫy” thuốc lá điện tử
Từ 1/1/2025, việc sản xuất, kinh doanh, sử dụng thuốc lá điện tử chính thức bị cấm tại Việt Nam. Tuy nhiên, tại các khu vực công cộng như quán trà đá vỉa hè, công viên, quán bida... không khó để bắt gặp người sử dụng thuốc lá điện tử.
Tại các quán cà phê, công viên, quán ăn… nơi thường có đông đảo bạn trẻ lui tới, tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử cũng giảm mạnh. Tuy vậy, một số người vẫn vô tư sử dụng loại thuốc này ở nơi công cộng. Khi được hỏi có biết quy định cấm sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, nhiều người trả lời có biết nhưng vẫn phớt lờ.
Bạn P.A.T – 19 tuổi cho biết, bản thân đã sử dụng thuốc lá điếu từ năm học lớp 11, sau đó chuyển sang hút thuốc lá điện tử vì tiện hơn và dễ mang đi bên người khi đi học. Nhưng hiện nay có Luật cấm sử dụng thuốc lá điện tử nên em cũng dần không sử dụng ở nơi công cộng nữa.
Các mẫu mã thuốc lá điện tử được bày bán bắt mắt. Ảnh: Thủy Nhi.
Theo Bộ Y tế, tỷ lệ học sinh 13 - 17 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng chóng mặt từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023, thậm chí với nhóm tuổi 13 - 15, con số này gấp đôi chỉ trong một năm, từ 3,5% lên 8% trong năm 2023.
Không khó để lý giải cơn sốt ngầm này. Thuốc lá điện tử được thiết kế với hương vị ngọt ngào, kiểu dáng thời trang, dễ dàng giấu kín và đặc biệt nhắm trúng đối tượng trẻ em, vị thành niên. Trên TikTok, Instagram, hàng ngàn video quảng bá thuốc lá điện tử như một "trào lưu sống chất". Đây là chiến thuật tiếp thị nhắm đích, nhằm thao túng tâm lý tò mò, nổi loạn của tuổi mới lớn.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã lên tiếng cảnh báo: thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng không hề vô hại. Chúng chứa các chất gây ung thư như formaldehyde, acetaldehyde, kim loại nặng như chì, nhôm, titan… Không chỉ gây nghiện, chúng còn làm tổn thương nghiêm trọng hệ hô hấp, hệ tim mạch và sự phát triển trí não của trẻ.
Không khó để lý giải cơn sốt ngầm mang tên "Thuốc lá điện tử". Ảnh: Thủy Nhi.
Việt Nam từng đạt nhiều thành tựu đáng kể trong phòng chống thuốc lá truyền thống. Tuy nhiên, sự xuất hiện ồ ạt của thuốc lá điện tử như một ‘cơn sóng ngầm’ đang phá vỡ thành quả đó.
Theo thống kê của WHO, toàn cầu có hơn 19 triệu trẻ em từ 13 - 15 tuổi hút thuốc lá, trong đó khoảng 5 triệu trẻ em ở Đông Nam Á và con số tại Việt Nam đang ngày càng đáng báo động.
Điều đau lòng hơn là đa số các em chưa nhận thức được hậu quả. Một số em nghĩ rằng thuốc lá điện tử chỉ là hơi nước, hút cho vui… Nhưng chính sự ngây thơ đó lại là điều khiến các em dễ sa vào vòng xoáy nghiện ngập. Chúng ta đang để thế hệ tương lai đánh đổi sức khỏe, nhân cách và cả ước mơ chỉ vì vài hơi khói.
Ngăn chặn thuốc lá điện tử cần quyết liệt hơn
Ngày 30/11/2024, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ tám, Quốc hội khóa XV. Trong nghị quyết của Quốc hội có nêu rõ nội dung: Quốc hội thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự, an toàn xã hội.
Quốc hội giao Chính phủ tổ chức thực hiện cụ thể quy định này đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân, đặc biệt là đối với thanh niên, thiếu niên về tác hại của rượu, bia, thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện gây tác hại cho sức khỏe con người.
Tuy nhiên, biện pháp hành chính thôi là chưa đủ. Vấn đề cốt lõi vẫn nằm ở nhận thức của cộng đồng, đặc biệt là người lớn. Gia đình, nhà trường, xã hội cần phối hợp chặt chẽ để giáo dục trẻ về tác hại của thuốc lá thế hệ mới ngay từ sớm. Hãy biến mỗi lớp học thành pháo đài bảo vệ trẻ. Hãy biến mỗi gia đình thành lá chắn yêu thương.
Và trên hết, cần hành động gấp rút: Nghiêm cấm quảng cáo thuốc lá trên nền tảng số’; bổ sung quy định quản lý thuốc lá điện tử như sản phẩm chứa chất gây nghiện; tổ chức chiến dịch truyền thông sáng tạo, gần gũi với giới trẻ; tăng cường kiểm tra, xử phạt điểm bán lẻ và cá nhân tiếp tay cho việc sử dụng trái phép.
Nếu hôm nay chúng ta không lên tiếng, ngày mai sẽ chẳng còn cơ hội để sửa sai. Bảo vệ trẻ em trước tác hại thuốc lá điện tử không chỉ là trách nhiệm pháp lý, mà còn là lời thề danh dự của những người lớn có trái tim và lương tri.
Hãy cùng nhau nói không với làn khói độc đang che mờ tương lai. Để mỗi đứa trẻ được hít thở trong lành, được sống đúng nghĩa và được lớn lên như những bông hoa giữa trời xanh không khói thuốc.
Cá nhân, tổ chức có hành vi sản xuất, buôn bán, vận chuyển, tàng trữ, giao nhận thuốc lá điện tử (là hàng bị cấm), sẽ bị xử phạt hành chính theo quy định tại Điều 8 của Nghị định số 98/2020/NĐ-CP ngày 26/08/2020, sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 17/2022/NĐ-CP ngày 31/01/2022 của Chính phủ hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự tại Điều 190 Bộ luật hình sự. Theo đó, tùy thuộc vào trị giá của hàng hóa hoặc số tiền thu lợi bất chính sẽ có những mức chế tài khác nhau.
