Sâm Nữ Hoàng, tiềm năng mới của ngành dược

Sâm Nữ Hoàng là dược liệu quý được nghiên cứu, phát triển từ nguồn gen bản địa có giá trị cao, do kỹ sư Võ Thị Ngọc (Công ty TNHH Lương thực MS Thiên Ngọc) là tác giả chính và đã được Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật chấp nhận đơn đăng ký bảo hộ.

Với hình thái tương đồng sâm truyền thống và được canh tác theo hướng hữu cơ, kiểm soát tốt các yếu tố môi trường, loại sâm này đang thu hút sự quan tâm trong lĩnh vực dược liệu thế hệ mới và thực phẩm bảo vệ sức khỏe.

Để đánh giá tiềm năng phát triển sản phẩm từ sâm Nữ Hoàng, nhóm nghiên cứu đã tiến hành phân tích thành phần hoạt chất trên mẫu củ tươi. Kết quả thu được rất khả quan, thể hiện rõ hàm lượng cao của các hợp chất sinh học chính có giá trị dược lý.

Kết quả thử nghiệm của Chi nhánh Cần Thơ - Trung tâm dịch vụ phân tích thí nghiệm TP.HCM cho thấy trong củ Sâm Nữ hoàng tươi có chứa nhiều hoạt chất quý. Cụ thể như: Polyphenol tổng 1,47%, Polysaccharide hòa tan 5,5%, Saponin tổng 1,34%, Flavonoid 957 mg/kg.

Quy đổi ra dược liệu khô (giả định giảm 80% nước) thì Polyphenol tương đương 7,35%, Polysaccharide tương đương 27,5%, Saponin tương đương 6,7%, Flavonoid tương đương 4785 mg/kg (0,48%).

Các chỉ số hoạt chất sinh học nêu trên khi quy đổi sang trọng lượng khô cho thấy sâm Nữ Hoàng chứa hàm lượng rất cao, tương đương hoặc vượt trội nhiều dược liệu truyền thống đang sử dụng hiện nay. Nhất là Saponin tổng tương đương 6,7% khô, so sánh được với nhân sâm, tam thất.

Polysaccharide hòa tan tương đương 27,5%, rất tiềm năng trong tăng miễn dịch, hỗ trợ chuyển hóa, có thể ứng dụng trong nhóm sản phẩm tăng đề kháng, phục hồi thể lực, hỗ trợ điều trị ung thư, bảo vệ gan.

Polyphenol và flavonoid đều cao, giúp nâng cao khả năng chống oxy hóa, làm chậm quá trình lão hóa, phù hợp cho dòng sản phẩm chăm sóc sức khỏe chủ động hoặc mỹ phẩm thiên nhiên.

Đặc biệt, Flavonoid (Vitamin P) là nhóm hợp chất thiên nhiên có tác dụng bảo vệ thận thông qua nhiều cơ chế khác nhau. Theo một nghiên cứu tổng quan, flavonoid có đặc tính hạ huyết áp, chống viêm và chống tiểu đường, giúp bảo vệ thận khỏi tổn thương trong các bệnh lý do tiểu đường và suy thận do hóa chất.

Dựa trên kết quả phân tích, sâm Nữ Hoàng có thể phát triển theo các hướng như làm thực phẩm bảo vệ sức khỏe, dược phẩm hỗ trợ điều trị, mỹ phẩm… Tuy nghiên cần được nghiên cứu sâu để định danh cụ thể các nhóm saponin (Rb1, Rg1, Rd...), polysaccharide, loại flavonoid (quercetin, rutin...) nhằm xây dựng tiêu chuẩn hóa sản phẩm chuyên sâu như trà, rượu, các món ăn...

Với mô hình nhỏ, mỗi gia đình có thể trồng 5 - 10 chậu sâm Nữ Hoàng giúp bữa ăn thêm phong phú vì lá sâm có thể thay thế rau xanh, củ sâm có thể hầm gà, nấu các loại canh, súp…

Sâm Nữ Hoàng là dược liệu đầy tiềm năng với hàm lượng hoạt chất sinh học cao và cân đối, đặc biệt khi xét trên nền mẫu củ tươi. Điều này cho thấy đây không chỉ là cây trồng có giá trị trong nông nghiệp mà còn là nguyên liệu chiến lược cho ngành dược phẩm và thực phẩm chức năng của Việt Nam trong tương lai.

Hiện Công ty TNHH Lương thực MS Thiên Ngọc (trụ sở tại xã Song Phú, tỉnh Vĩnh Long) đang có vườn ươm sâm Nữ Hoàng với quy mô sản xuất 50.000 cây giống/đợt. Nếu người dân có nhu cầu hợp tác phát triển cây trồng này, Công ty đang có chính sách hỗ trợ 50% giá giống và quy trình kỹ thuật, cung ứng phân bón hữu cơ và có hợp đồng thu mua lại củ sâm (sản phẩm thô) với giá thỏa thuận. Mỗi 1.000 m2 có thể trồng được 6.000 cây. Sau 12 - 14 tháng trồng, mỗi cây thu được 250 – 350 g củ tươi.