Bảo hiểm nông nghiệp, trong đó có bảo hiểm cây lúa được xem là công cụ quản trị rủi ro hiệu quả, không chỉ mang tính hỗ trợ tạm thời mà còn là “lá chắn” giúp nông dân bảo vệ tài sản, ổn định sinh kế trước tác động của thiên tai và dịch bệnh.
Năm 2022, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 150/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021 - 2030, trong đó có giải pháp xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách đột phá để áp dụng rộng và đa dạng hóa sản phẩm bảo hiểm nông nghiệp.
Sản xuất nông nghiệp tiềm ẩn nhiều rủi ro, bảo hiểm nông nghiệp là “lá chắn” giúp nông dân bảo vệ tài sản, ổn định sinh kế. Ảnh: Kim Anh.
Tuy nhiên, thực tiễn triển khai bảo hiểm nông nghiệp nói chung và bảo hiểm cây lúa nói riêng tại ĐBSCL vẫn còn nhiều thách thức.
Tại tọa đàm “Thách thức và giải pháp đối với bảo hiểm thiệt hại cây lúa tại ĐBSCL” tổ chức mới đây tại tỉnh An Giang, bà Đinh Thị Hoa – Phòng Giảm nghèo và An sinh xã hội (Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn - Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, chính sách hỗ trợ bảo hiểm nông nghiệp hiện đang được thực hiện theo Quyết định số 13/2022/QĐ-TTg ngày 9/5/2022, thời gian áp dụng đến ngày 31/12/2025.
Trong đó, có 5 loại cây trồng (lúa, cao su, hồ tiêu, điều, cà phê), 3 loại vật nuôi (trâu, bò, lợn), 3 loại thủy sản (tôm thẻ, tôm sú, cá tra) được hỗ trợ tại một số địa phương. Thế nhưng hiện tỷ lệ nông dân tham gia còn khiêm tốn, chỉ khoảng 16.700 hộ với doanh thu bảo hiểm chưa tới 7 tỷ đồng và số tiền chi trả quyền lợi bảo hiểm chỉ đạt 198 triệu đồng cho 2 nhóm chính là cây lúa và trâu bò. Trong khi đó, bảo hiểm nông nghiệp dành cho đối tượng thủy sản vẫn chưa được triển khai. Điều này cho thấy quy mô lẫn mức độ lan tỏa của bảo hiểm nông nghiệp vẫn còn hạn chế, chưa thực sự hấp dẫn.
Nhiều diện tích trồng cây ăn trái ở ĐBSCL vừa qua bị ngập nặng do triều cường. Ảnh: Kim Anh.
Đồng quan điểm, ông Trần Văn Soul – Giám đốc Agribank Chi nhánh An Giang cho biết, bảo hiểm cây lúa từng được một doanh nghiệp bảo hiểm triển khai rất lâu (khoảng năm 1990). Tuy nhiên sau đó bị gián đoạn do quá trình xác định thiệt hại bộc lộ nhiều vấn đề.
Bà Hoa nhìn nhận, một trong những nút thắt lớn là chính sách và định hướng về bảo hiểm nông nghiệp còn bất cập cả về loại cây trồng, vật nuôi, dịch bệnh được bảo hiểm. Hiện nay, các chính sách hỗ trợ phí và thủ tục triển khai bảo hiểm nông nghiệp tại địa phương chỉ chú trọng hỗ trợ hộ nghèo, chưa quan tâm phục vụ phát triển sản xuất hàng hóa quy mô lớn.
Bên cạnh đó, quá trình xác định rủi ro, mức độ thiệt hại cũng tồn tại nhiều khó khăn do phụ thuộc vào các cơ quan chuyên môn xác nhận, chưa tuân thủ về an toàn dịch bệnh, an toàn thực phẩm và môi trường...
Một trong các giải pháp được các đại biểu quan tâm thời gian qua là tăng cường chính sách tín dụng và bảo hiểm nông nghiệp. Như tại Agribank Chi nhánh An Giang, để khuyến khích nông dân tham gia bảo hiểm nông nghiệp theo Quyết định số 150/QĐ-TTg, đơn vị đã ưu tiên giảm lãi suất vay vốn tối thiểu 0,2% khi bà con tham gia bảo hiểm.
Bà Đinh Thị Hoa – Phòng Giảm nghèo và An sinh xã hội (Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn) phân tích một số thách thức trong triển khai bảo hiểm nông nghiệp ở ĐBSCL. Ảnh: Kim Anh.
Bà Hoa cho biết thêm, hiện nay, khu vực kinh tế tập thể có trên 22.000 HTX nông nghiệp và hơn 34.000 tổ nhóm nông dân hoạt động. Nhiều HTX đã được tiếp cận công nghệ số như truy xuất nguồn gốc, nhật ký điện tử, phần mềm kế toán… có thể trở thành những đối tác hiệu quả của các doanh nghiệp bảo hiểm.
Do đó, việc triển khai bảo hiểm nông nghiệp thông qua các tổ nhóm nông dân, HTX sẽ giúp giảm chi phí, tăng sự tin tưởng của nông dân và hỗ trợ công tác giám sát, xác minh thiệt hại một cách khách quan.
Bên cạnh đó, việc đào tạo đội ngũ cán bộ địa phương, HTX và doanh nghiệp bảo hiểm nông nghiệp về giám định tổn thất và ứng dụng công nghệ trong quản lý cũng cần được quan tâm.
Giám đốc Agribank Chi nhánh An Giang cũng cho rằng, để bảo hiểm nông nghiệp phát triển và lan tỏa đòi hỏi phải có sự quyết tâm lớn từ bà con nông dân cũng như doanh nghiệp bảo hiểm và chính quyền địa phương.
Đặc biệt, công tác hướng dẫn ban đầu khi nông dân tham gia bảo hiểm nông nghiệp phải thật sự cụ thể về điều khoản, mức chi trả quyền lợi bảo hiểm, quy trình xác minh thiệt hại (ghi chép nhật ký sản xuất, lưu giữ chứng từ, hóa đơn mua vật tư đầu vào). Nhất là quá trình chi trả quyền lợi bảo hiểm khi bị thiệt hại phải kịp thời để nông dân có điều kiện sản xuất vụ tiếp theo.
Lần đầu tiên nông dân An Giang tham gia bảo hiểm thiệt hại cây lúa được chi trả quyền lợi bảo hiểm một cách nhanh chóng từ ABIC. Ảnh: Kim Anh.
Hiện nay, Công ty cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng nông nghiệp (ABIC) đã triển khai sản phẩm bảo hiểm thiệt hại cây lúa. Thời hạn bảo hiểm là 1 năm, áp dụng cho tất cả các vụ gieo trồng trong năm, từ khi gieo sạ đến thu hoạch. Số tiền bảo hiểm dựa trên chi phí sản xuất lúa trung bình. Số tiền chi trả quyền lợi bảo hiểm dựa trên diện tích lúa bị tổn thất toàn bộ thực tế theo từng giai đoạn sinh trưởng phát triển của cây lúa từ gieo sạ đến thu hoạch.
Có 4 nhóm rủi ro được bảo hiểm thiệt hại cây lúa chi trả gồm: Bão, áp thấp nhiệt đới; mưa lớn, lũ lụt, sạt lở đất; hạn hán, xâm nhập mặn; mưa đá, sương muối, động đất, sóng thần. Đặc biệt, việc xác minh và chi trả quyền lợi bảo hiểm khá nhanh chóng, không phải chờ công bố thiên tai của chính quyền.
Hạ tầng phục vụ bảo hiểm nông nghiệp chưa có hoặc rất hạn chế, đặc biệt là thiếu cơ sở dữ liệu dùng chung về bảo hiểm nông nghiệp như số liệu sản xuất, rủi ro cấp độ xã, tỉnh trong quá khứ, dữ liệu về chỉ số thời tiết… Điều này dẫn đến chưa tạo được niềm tin giữa doanh nghiệp bảo hiểm và bà con nông dân.
