Thách thức từ chăn nuôi nhỏ lẻ
Theo Trung tâm Kỹ thuật Nông nghiệp Sơn La, năm 2025, tổng đàn vật nuôi toàn tỉnh ước đạt trên 8 triệu con gia cầm, 750.000 con lợn và hơn 523.000 con trâu, bò.
Sở Nông nghiệp và Môi trường Sơn La tổ chức tọa đàm Giải pháp kỹ thuật phòng, chống dịch bệnh cho gia súc, gia cầm. Ảnh: Nguyễn Nga.
Bà Ngần Thị Minh Thanh, Phó Giám đốc Trung tâm Kỹ thuật Nông nghiệp Sơn La cho biết, chăn nuôi đã trở thành sinh kế chính của hàng chục nghìn hộ nông dân Sơn La, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa.
Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của ngành chăn nuôi, tình hình dịch bệnh trên đàn vật nuôi vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ phức tạp. Các dịch bệnh nguy hiểm như dịch tả lợn Châu Phi, cúm gia cầm, viêm da nổi cục… vẫn xuất hiện rải rác tại một số địa phương, gây thiệt hại lớn cho người chăn nuôi và ngân sách nhà nước.
Nhờ nỗ lực triển khai đồng bộ các giải pháp phòng, chống dịch bệnh, tỷ lệ tiêm phòng toàn tỉnh đã được nâng cao, nhiều ổ dịch được phát hiện sớm, khống chế kịp thời. Nhưng thách thức vẫn còn lớn khi khoảng 80% hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, phân tán, điều kiện vệ sinh chuồng trại còn hạn chế; nguồn nhân lực thú y cơ sở sau sáp nhập còn mỏng; kinh phí tiêm phòng và phòng dịch còn eo hẹp.
Mô hình chăn nuôi vịt an toàn sinh học tại Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ - vi sinh Micro Bio Sơn La, xã Mai Sơn, tỉnh Sơn La. Ảnh: Nguyễn Nga.
Giải pháp tiêm phòng vaccine
Trong bối cảnh đó, theo ông Nguyễn Ngọc Toàn, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản Sơn La, tiêm phòng vaccine định kỳ là biện pháp chủ động, hiệu quả nhất trong phòng, chống dịch bệnh.
Tiêm phòng giúp tạo miễn dịch cho đàn vật nuôi, giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh, hạn chế lây lan và thiệt hại kinh tế. Thực tế cho thấy, những địa phương thực hiện tốt công tác tiêm phòng định kỳ luôn có tỷ lệ mắc bệnh thấp, khả năng khống chế dịch nhanh và ít thiệt hại hơn.
Hàng năm, UBND tỉnh Sơn La đã ban hành Kế hoạch phòng, chống dịch bệnh động vật, trong đó chú trọng công tác tiêm phòng định kỳ 2 đợt/năm cho các bệnh bắt buộc như lở mồm long móng, tụ huyết trùng, dịch tả lợn, dại, viêm da nổi cục…
Tỉnh đã bố trí nguồn lực hỗ trợ người chăn nuôi tiêm phòng một số loại vaccine (lở mồm long móng, tụ huyết trùng, dại…), đồng thời vận động người dân chủ động mua vaccine tiêm phòng các bệnh khác (viêm da nổi cục, dịch tả lợn Châu Phi…). Các doanh nghiệp, hợp tác xã chăn nuôi tập trung cũng chủ động triển khai tiêm phòng cho đàn vật nuôi. Nhờ đó, tỷ lệ tiêm phòng ở nhiều địa bàn trọng điểm đạt trên 85%, góp phần duy trì ổn định tình hình dịch bệnh.
Tuy nhiên, một số cấp ủy, chính quyền cơ sở vẫn còn chủ quan, khoán trắng cho lực lượng thú y; tỷ lệ tiêm chưa đồng đều giữa các vùng; nguồn vaccine đôi khi chưa được cung ứng kịp thời; công tác thống kê, cập nhật dữ liệu tiêm phòng chưa được số hóa đồng bộ.
Mô hình nuôi bò 3B vỗ béo an toàn sinh học tại hộ chăn nuôi Nguyễn Thị Hằng, xã Chiềng Mung, tỉnh Sơn La. Ảnh: Nguyễn Nga.
Hình thành và mở rộng vùng an toàn dịch bệnh
Để chủ động kiểm soát dịch bệnh, Sơn La đang từng bước hình thành và mở rộng các vùng chăn nuôi an toàn, hướng tới công nhận cấp tỉnh và cấp quốc gia.
Theo đại diện Công ty cổ phần Thuốc Thú y, Thủy sản Wintech, kinh nghiệm thực tiễn cho thấy, phòng bệnh hiệu quả cho vật nuôi cần được triển khai đồng bộ trên 4 trụ cột chính: Nâng cao sức đề kháng và chủ động phòng bệnh bằng vaccine; kiểm soát an toàn sinh học và vệ sinh môi trường; chẩn đoán, điều trị kịp thời; tăng cường dinh dưỡng và quản lý đàn vật nuôi khoa học. Đây cũng là hướng tiếp cận đang được ngành nông nghiệp Sơn La áp dụng để phát triển chăn nuôi an toàn sinh học gắn với vùng an toàn dịch bệnh.
Hiện nay, Trung tâm Kỹ thuật Nông nghiệp Sơn La đang tiếp tục duy trì hệ thống giám sát dịch bệnh chủ động và thụ động tại tất cả các xã, phường; lấy mẫu xét nghiệm định kỳ đối với các bệnh nguy hiểm như cúm gia cầm, lở mồm long móng, dịch tả lợn Châu Phi, viêm da nổi cục; đồng thời xây dựng bản đồ dịch tễ điện tử cấp xã, cập nhật thường xuyên để kịp thời khoanh vùng, xử lý.
Đặc biệt, thực hiện nghiêm 2 đợt tiêm phòng chính/năm vào tháng 3-4 và tháng 9-10; đảm bảo tỷ lệ tiêm phòng đạt từ 90% trở lên với trâu, bò; từ 85% trở lên với lợn; và từ 80% trở lên với gia cầm. Vaccine phải có nguồn gốc rõ ràng, bảo quản đúng quy trình lạnh 2-8°C; lập sổ tiêm phòng điện tử theo dõi từng hộ chăn nuôi, phục vụ truy xuất nguồn gốc và giám sát dịch bệnh khi cần thiết.
Cùng với đó, hướng dẫn người dân thiết kế chuồng trại xa khu dân cư, thoáng mát, có hố sát trùng trước cửa chuồng, thực hiện nghiêm quy trình “3 sạch”: chuồng sạch - con giống sạch - nguồn nước sạch.
Phát triển mô hình chăn nuôi VietGAHP, hữu cơ, an toàn sinh học, nhất là ở các vùng trọng điểm như Mộc Châu, Mai Sơn, Sông Mã. Đồng thời, thí điểm sử dụng chế phẩm sinh học, men vi sinh, thảo dược tự nhiên để tăng sức đề kháng cho vật nuôi, giảm sử dụng kháng sinh, hướng tới chăn nuôi an toàn, bền vững.
Ông Trần Dũng Tiến, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Sơn La khẳng định: Để ngành chăn nuôi Sơn La phát triển bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu, yêu cầu đặt ra là phải đổi mới tư duy sản xuất, từng bước chuyển đổi mô hình chăn nuôi nhỏ lẻ sang chăn nuôi tập trung, khép kín, an toàn sinh học, gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm.
Sơn La đặt mục tiêu đến năm 2030, trên 70% cơ sở chăn nuôi tập trung đạt tiêu chí an toàn dịch bệnh; hình thành ít nhất 10 vùng chăn nuôi an toàn được công nhận cấp tỉnh và 2 vùng an toàn cấp quốc gia. Đưa ứng dụng khoa học - công nghệ, chuyển đổi số, truy xuất nguồn gốc và quản lý dữ liệu dịch bệnh trở thành công cụ chủ lực trong giám sát, điều hành ngành chăn nuôi.
Ngày 29/10, Sở Nông nghiệp và Môi trường Sơn La tổ chức tọa đàm Giải pháp kỹ thuật phòng, chống dịch bệnh cho gia súc, gia cầm. Các ý kiến trao đổi tại tọa đàm không chỉ đánh giá thực trạng dịch bệnh, công tác phòng chống dịch; mà còn tập trung trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn giữa các địa phương, cơ sở chăn nuôi và các cơ quan chuyên môn, cập nhật và phổ biến các tiến bộ kỹ thuật, biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học, các giải pháp khả thi để nâng cao năng lực phòng chống dịch bệnh. Đây là cơ sở quan trọng để Sơn La hoàn thiện chính sách, củng cố hệ thống thú y cơ sở, giữ vững “vùng xanh” an toàn dịch bệnh cho ngành chăn nuôi.
