Những điểm sáng trong phòng, chống dịch tả lợn Châu Phi

Báo Nông nghiệp và Môi trường có cuộc trao đổi với ông Trịnh Văn Bình, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Tuyên Quang về vấn đề này.

Ổ dịch ở đâu, cán bộ thú y ở đó

Thưa ông, là địa phương có dịch tả lợn Châu Phi xuất hiện sớm, vậy đến nay tỉnh Tuyên Quang đã bị thiệt hại ra sao và theo ông đâu là nguyên nhân then chốt dẫn đến tình trạng này?

Tính đến ngày 19/8, toàn tỉnh Tuyên Quang đã ghi nhận hơn 74.200 con lợn (gần 5% tổng đàn) mắc dịch tả lợn Châu Phi buộc tiêu hủy tại hơn 7.300 hộ thuộc 1.396 thôn của 114 xã, với tổng trọng lượng trên 3.900 tấn. Dịch bệnh đang lây lan nhanh ở những xã có tổng đàn lớn, gây chết lợn trong thời gian ngắn. Cùng với diễn biến thời tiết phức tạp, nguy cơ dịch tiếp tục bùng phát trên diện rộng là rất cao.

Nguyên nhân chủ yếu là do chăn nuôi trên địa bàn tỉnh còn mang tính nhỏ lẻ, phân tán, khó kiểm soát dịch bệnh. Nhiều hộ chưa đảm bảo vệ sinh môi trường, còn xả thải trực tiếp ra ngoài mà chưa qua hệ thống xử lý. Ý thức phòng, chống dịch tả lợn Châu Phi của một bộ phận người chăn nuôi còn hạn chế; khi lợn ốm, chết không báo chính quyền và cơ quan chuyên môn, mà bán chạy hoặc vứt xác ra môi trường, làm dịch bệnh lây lan mạnh.

Trong khi đó, nguyên tắc chăn nuôi an toàn sinh học chưa được thực hiện nghiêm túc ở các hộ nuôi nhỏ lẻ. Ngược lại, các trang trại, công ty, tập đoàn chăn nuôi lớn như CJ Vina Agri, Dabaco, Mavin, C.P. Việt Nam, HTX Sáng Nhung… thực hiện tốt việc chăn nuôi an toàn sinh học nên chưa phát sinh dịch. Bên cạnh đó, việc vận chuyển, mua bán lợn và sản phẩm từ lợn vẫn diễn ra phức tạp, khiến các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ càng dễ bị dịch tả lợn Châu Phi tấn công.

Công tác kiểm soát giết mổ trên địa bàn cũng còn nhiều hạn chế, do chủ yếu là giết mổ nhỏ lẻ. Đặc biệt, virus dịch tả lợn Châu Phi có sức đề kháng cao, tồn tại lâu ngoài môi trường và lây truyền phức tạp, gây nhiều khó khăn cho việc phòng, chống dịch bệnh.

Trước tình trạng dịch bùng phát mạnh mẽ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến người chăn nuôi, chính quyền các cấp của tỉnh Tuyên Quang đã có giải pháp đồng hành cùng người chăn nuôi ra sao để hạn chế thấp nhất thiệt hại?

Ngay khi xuất hiện những ổ dịch tả lợn Châu Phi đầu tiên, Sở Nông nghiệp và Môi trường Tuyên Quang đã chỉ đạo Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản trực tiếp xuống cơ sở lấy mẫu xác minh, đồng thời hướng dẫn địa phương triển khai các biện pháp phòng, chống dịch.

Sở cũng thành lập các đoàn công tác xuống địa bàn, phân công cán bộ bám sát cơ sở, tham mưu kịp thời cho chính quyền trong việc triển khai đồng bộ, quyết liệt các biện pháp theo đúng quy định của Luật Thú y, chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cũng như UBND tỉnh.

Công tác chỉ đạo được thực hiện chặt chẽ: Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành 1 công văn chỉ đạo; UBND tỉnh ban hành 1 công điện và 5 văn bản chỉ đạo; Sở Nông nghiệp và Môi trường ban hành 3 văn bản, 2 quyết định, 2 hướng dẫn; Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản ban hành 2 văn bản và 1 quyết định.

Về lấy mẫu, giám sát dịch bệnh, ngành chuyên môn thực hiện lấy mẫu ngay khi có lợn ốm, xét nghiệm khẩn trương và xử lý nhanh ngay khi có kết quả. Sở Nông nghiệp và Môi trường cũng đã thành lập 41 tổ kiểm tra, hỗ trợ tại các xã chăn nuôi tập trung, với phương châm “ổ dịch ở đâu, cán bộ thú y ở đó”.

Song song với đó, công tác tuyên truyền được đẩy mạnh, nâng cao nhận thức của người dân, hướng dẫn áp dụng chăn nuôi an toàn sinh học, thực hiện nghiêm “5 không” và phương châm “hộ giữ hộ, thôn giữ thôn, xã giữ xã”. Các địa phương chủ động huy động nguồn lực theo phương châm “4 tại chỗ”, khẩn trương khoanh vùng, bao vây, khống chế, dập tắt ổ dịch.

Chủ động phòng bệnh từ sớm, từ xa

Được biết, qua đi kiểm tra thực tế tình hình dịch bệnh tại các địa phương, có nhiều địa phương dịch đến chậm và khống chế hiệu quả, vậy theo ông đâu là những bài học kinh nghiệm quý được rút ra?

Qua kiểm tra thực tế tình hình dịch tả lợn Châu Phi, chúng tôi nhận thấy rằng, những hộ, cơ sở, thôn xóm, xã nào chủ động triển khai phòng chống dịch thì ít bị dịch bệnh tấn công hơn.

Nhiều thôn ở các xã Tân Thanh, Phú Lương chưa hẳn đã là khu vực chăn nuôi lớn nhất tỉnh. Khi nghe tin có dịch tả lợn Châu Phi, trong khi chờ cán bộ thú y và chính quyền hỗ trợ, họ đã chủ động bỏ tiền ra mua thuốc khử trùng, vôi bột vệ sinh khu chuồng nuôi và đường làng ngõ xóm, nên dịch đến muộn và thiệt hại ít. Từ đó có thể rút ra một số giải pháp quan trọng: Thứ nhất, phát hiện dịch bệnh càng sớm thì mức độ ảnh hưởng đến đàn lợn càng ít.

Thứ hai, phải làm tốt công tác vệ sinh, tiêu độc, khử trùng, việc này cần triển khai đồng loạt trong cộng đồng có chăn nuôi lợn, duy trì thường xuyên, liên tục, đồng thời áp dụng cho cả phương tiện và người ra vào khu dân cư.

Thứ ba, khi có lợn ốm, lợn chết cần lấy mẫu xét nghiệm và thực hiện tiêu hủy ngay theo đúng quy trình, kể cả khi chưa có kết quả xét nghiệm. Thứ tư, khi dịch xảy ra phải huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc quyết liệt.

Thứ năm, đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức cho người chăn nuôi, giúp họ hiểu đúng về dịch bệnh, không hoang mang, không bán chạy và không vứt xác lợn ra môi trường. Thứ sáu, chăn nuôi an toàn sinh học, phòng bệnh dịch tả lợn Châu Phi chủ động từ sớm, từ xa phải được coi là giải pháp bắt buộc, là chìa khóa để bảo vệ đàn lợn bền vững.

Ông sẽ đưa ra những khuyến cáo và định hướng gì với người chăn nuôi trong thời gian tới, để ngành chăn nuôi của tỉnh Tuyên Quang phát triển bền vững?

Theo tôi, để ngành chăn nuôi phát triển bền vững trong tương lai thì đối với chính quyền địa phương, cần coi nhiệm vụ phòng, chống dịch tả lợn Châu Phi nói riêng và dịch bệnh nói chung là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc; tăng cường kiểm tra, giám sát thường xuyên để phát hiện sớm và xử lý kịp thời.

Cùng với đó, phải thực hiện nghiêm túc nguyên tắc “5 không” trong phòng chống dịch gồm: Không giấu dịch; không vận chuyển lợn chết, mắc bệnh ra khỏi vùng dịch; không buôn bán, giết mổ lợn chết, mắc bệnh; không vứt xác lợn chết ra môi trường và không sử dụng thức ăn thừa chưa qua xử lý nhiệt cho chăn nuôi.

Đối với hộ chăn nuôi, phải thực hiện nghiêm nguyên tắc chăn nuôi an toàn sinh học, chăn nuôi không tiếp xúc, coi đây là then chốt để phòng chống dịch. Mỗi hộ cần trở thành một “pháo đài” trong phòng chống dịch bệnh, với phương châm “hộ giữ hộ, thôn giữ thôn, xã giữ xã”.

Khi phát hiện có lợn ốm, chết phải báo ngay cho chính quyền hoặc cơ quan thú y gần nhất; tuyệt đối không bán chạy, giết mổ gia súc ốm, chết. Khi tái đàn, phải vệ sinh, tiêu độc, khử trùng chuồng trại kỹ lưỡng. Con giống, thức ăn phải có nguồn gốc rõ ràng. Xử lý phân và chất thải chăn nuôi đúng quy định trước khi thải ra môi trường.

Thực tiễn cho thấy, chỉ khi chính quyền coi phòng, chống dịch tả lợn Châu Phi nói riêng và dịch bệnh nói chung là nhiệm vụ trọng tâm, người dân nâng cao ý thức, chủ động thực hiện chăn nuôi an toàn sinh học, vệ sinh tiêu độc khử trùng thường xuyên, không giấu dịch, không bán chạy, không vứt xác lợn ra môi trường… dịch bệnh mới được kiểm soát.

Xin cảm ơn ông!