Nền tảng thuận lợi để Gia Lai lan tỏa IPHM

Mong muốn nền nông nghiệp sạch

Việc ứng dụng quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM) không chỉ giúp nông dân giảm chi phí sản xuất mà còn góp phần nâng cao chất lượng và giá trị nông sản. Quan trọng hơn, IPHM còn tạo ra môi trường canh tác an toàn, bảo vệ sức khỏe cho người lao động.

Tại nhiều địa phương phía tây của tỉnh Gia Lai, khái niệm về IPHM vẫn chưa được biết nhiều nhưng bà con đang tích cực chuyển đổi theo hướng thực hành nông nghiệp tốt, ưu tiên sử dụng phân bón hữu cơ, các chế phẩm sinh học và thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học nhằm giảm thiểu tác động đến môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Gắn bó với cây cà phê trong nhiều năm, bà Đặng Thị Thương (tổ 7, xã Ia Phí) hiện đang nhận khoán chăm sóc hơn 1 ha cà phê. Dù đã có nhiều kinh nghiệm thực tế chăm sóc cây cà phê nhưng khi nhắc đến IPHM, bà Thương vẫn còn khá mới lạ. Bà chia sẻ, việc phòng trừ sâu bệnh trên vườn cà phê của gia đình chủ yếu dựa vào kinh nghiệm quan sát thực tế và tự xử lý. Khi thấy cây xuất hiện dấu hiệu bệnh hại, bà tự mua thuốc về phun, chủ yếu theo chỉ dẫn của người bán.

Chia sẻ về IPHM, bà Thương cho biết mỗi năm công ty giao khoán chỉ tổ chức một buổi tập huấn, hướng dẫn bà con nhận biết sâu bệnh và cách sử dụng thuốc nên kiến thức tiếp cận còn hạn chế. Bà cho rằng, nếu được hướng dẫn cụ thể về IPHM, từ nhận diện dịch hại sớm, lựa chọn biện pháp canh tác phù hợp đến cách sử dụng thuốc hợp lý, chắc chắn sẽ giúp giảm chi phí đầu vào, bảo vệ cây trồng bền vững hơn, giảm rủi ro cho sức khỏe người làm vườn.

“Khi hiểu rõ và áp dụng đúng quy trình, tôi tin IPHM sẽ giúp vườn cà phê phát triển tốt hơn, hạn chế sâu bệnh mà không còn phải lạm dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật”, bà Thương kỳ vọng.

Gia đình ông Nguyễn Ngọc Bích (thôn Ia Lôk, xã Ia Ly) sở hữu hơn 250 cây sầu riêng được trồng theo hướng hữu cơ, đồng thời xây dựng mã số vùng trồng để đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Toàn bộ quy trình chăm sóc vườn cây được thực hiện nghiêm ngặt theo sổ tay hướng dẫn, từ khâu bón phân, tưới nước đến làm cỏ, tỉa cành…

Dù chưa am hiểu nhiều về IPHM, song việc áp dụng phương pháp canh tác hữu cơ đã giúp ông Bích hình thành thói quen sản xuất nông nghiệp an toàn, giảm dần việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học. 

“Dù chưa hiểu nhiều về IPHM nhưng khi chuyển sang canh tác hữu cơ, tôi thấy việc giảm thuốc hóa học, dùng chế phẩm sinh học không chỉ giúp cây phát triển bền vững mà còn an toàn cho người chăm sóc”, ông Bích đánh giá.

Để người dân hiểu kỹ và áp dụng hiệu quả hơn IPHM, ông Hữu Anh cho rằng, trong các chương trình hỗ trợ kỹ thuật cho bà con hoặc tại các buổi tập huấn, cần chia sẻ nhiều hơn về IPHM để người dân nghe nhiều và thực hành hiệu quả hơn.

HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Lam Anh (xã Glar) đang liên kết với gần 500 hộ dân (trong đó có hơn 90% là hộ đồng bào dân tộc thiểu số) sản xuất hơn 300 ha sản xuất cà phê, chanh dây theo hướng hữu cơ. Ngoài ra, HTX còn thành lập riêng tổ cà phê sản xuất theo chứng nhận OCOP 4 sao với 37 hộ dân tham gia trên diện tích 30 ha.

Ông Lê Hữu Anh, Giám đốc HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Lam Anh cho biết, sản xuất theo hướng hữu cơ giúp người dân giảm chi phí đầu tư 10 - 15 triệu đồng/ha, tăng hiệu quả kinh tế, giảm tác hại đến môi trường.

Theo ông Hữu Anh, phần lớn diện tích cà phê của HTX đều sản xuất theo chứng nhận 4C. Chính nhờ nền tảng sản xuất theo chứng nhận 4C nên các vườn cà phê đã áp dụng quy trình ứng dụng quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), đây là nền tảng quan trọng để tiến lên áp dụng IPHM. 

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, người dân chỉ thực hành chung liên quan đến quản lý dịch hại, còn khái niệm IPHM gần như ít người biết đến.

“Đối với nền nông nghiệp sản xuất theo hướng hữu cơ, IPHM mang lại hiệu quả rõ nét hơn so với canh tác thông thường. Theo đó, người dân ý thức rõ ràng hơn về việc cải tạo đất, quản lý thảm cỏ, hệ thiên địch cùng với yếu tố chăm sóc vườn cây khỏe mạnh, tăng sức đề kháng sâu bệnh gây hại”, ông Hữu Anh chia sẻ.

Nhân rộng IPHM trong sản xuất nông nghiệp

Ông Nguyễn Công Sơn, Chủ tịch UBND xã Ia Phí cho biết, trên địa bàn hiện có khoảng 2.800 ha cà phê và hơn 400 ha sầu riêng. Đây là những cây trồng chủ lực mang lại giá trị kinh tế cao cho người dân trong thời gian qua. Thời gian gần đây, nhiều hộ nông dân đã thay đổi tư duy, đẩy mạnh sản xuất theo hướng thực hành nông nghiệp tốt, nhất là tăng cường sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học.

Tuy nhiên, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, cây trồng thường xuyên bị sâu bệnh. Chính vì vậy, việc ứng dụng IPHM đang trở nên hết sức cần thiết.

“Thời gian tới, UBND xã sẽ hướng dẫn, tuyên truyền cho bà con áp dụng IPHM để quản lý sâu bệnh trên cây trồng nhằm tiết kiệm chi phí trong quản lý, nâng cao hiệu quả, chất lượng sản phẩm cây trồng để tăng thu nhập cho bà con”, ông Sơn chia sẻ.

Nhằm thúc đẩy sản xuất nông nghiệp an toàn, bền vững, mới đây UBND tỉnh Gia Lai đã ban hành kế hoạch hành động thúc đẩy ứng dụng IPHM trên các cây trồng chủ lực giai đoạn 2023 - 2030. Mục tiêu của kế hoạch là đẩy mạnh ứng dụng IPHM để chủ động phòng, chống sinh vật gây hại, giảm chi phí đầu vào, hạn chế hóa chất độc hại, giảm phát thải khí nhà kính, từ đó nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và hiệu quả sản xuất, đồng thời đảm bảo an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Theo kế hoạch hành động thúc đẩy ứng dụng IPHM, UBND tỉnh Gia Lai giao Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh phối hợp với các sở, ngành cùng địa phương hàng năm xây dựng, phổ biến các mô hình sinh hoạt cộng đồng phù hợp để người sản xuất chia sẻ kinh nghiệm, tương tác với các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp… nhằm nâng cao nhận thức, kỹ năng ứng dụng IPHM và khả năng tiếp cận thị trường. Đồng thời đào tạo giảng viên cấp tỉnh cho các địa phương trong lĩnh vực IPHM cũng như nhân rộng mô hình này trong sản xuất nông nghiệp.

Theo kế hoạch đến năm 2030, khu vực phía tây của tỉnh Gia Lai phấn đấu có trên 80% số xã xây dựng được đội ngũ nông dân nòng cốt am hiểu, thành thạo kỹ thuật IPHM, có khả năng hướng dẫn cho cộng đồng.

Gia Lai cũng đặt mục tiêu trên 90% diện tích lúa, rau màu, cây ăn quả và trên 70% diện tích bắp, cây công nghiệp áp dụng hiệu quả IPHM. Việc này góp phần giảm ít nhất 30% lượng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón hóa học và đảm bảo trên 90% số xã thực hiện thu gom bao bì thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng đúng quy định.