Cá là nguồn thực phẩm rất tốt và chứa hàm lượng chất đạm cao, giàu dinh dưỡng vì thế chúng ta nên bổ sung cá thường xuyên vào thực đơn hằng ngày rất tốt cho sức khỏe. Nhưng một vấn đề khiến các bà nội trợ đau đầu, là làm thế nào chọn được cá tươi ngon, và không tẩm hóa chất độc hại để đảm bảo an toàn sức khỏe cho gia đình thân yêu của mình.
Làm sao chọn cá tươi... ?
Những người bán hàng rất khéo léo chào mời, nhưng bạn đừng tin vào những lời “quảng cáo” có cánh này. Thay vào đó các bà nội trợ nên quan sát thật kỹ tổng thể con cá, và sau đó cũng đừng ngần ngại dùng tay sờ nắn khi chọn mua cá. Nếu là cá tươi, bên ngoài thường có màu hồng, chất nhờn trong suốt, không có bất cứ mùi hôi nào, còn cá ươn thì ngược lại. Các bà nội trợ nên quan sát trình tự theo các bước sau.
Mắt, vảy cá: Cách chọn cá tươi, ngon đầu tiên đó là dựa vào mắt cá. Cá tươi mới chết thì nhãn cầu lồi ra, màng mắt trong, sạch, nhìn rõ ràng đồng tử đen. Ngược lại, cá ươn mắt lõm sâu, màu trắng nhợt hoặc trắng đục, đồng tử mắt màu đỏ đen, tròng mắt mở. Về vảy cá, cá tươi có vảy óng ánh, bám chặt với thân cá, không có niêm dịch, không có mùi hôi. Còn vảy cá ươn thì mờ, không sáng óng ánh, dễ tróc khỏi thân cá, có mùi.
Thân cá: Đặc điểm dễ nhận biết cá ươn nhất là thông qua độ mềm và tình trạng của thân cá. Cá tươi thân cứng, cầm ở giữa thân cá không bị cong. Thịt cá tươi chắc, ấn vào có sự đàn hồi, khi dùng tay ấn sâu vào thân cá, khi bỏ tay, vết lõm nổi lên ngay. Ngược lại, cá ươn có thân mềm nhũn, cầm vào giữa thân cá cong xuống, thịt mềm. Khi dùng ngón tay ấn sâu vào thân cá, bỏ tay ra ngay, vết lõm vẫn còn nguyên.
Đối với thịt cá: Cá tươi, quan sát mặt cắt ngang của khúc cá sẽ thấy có ngấn xanh, có thể có màu sắc khác, thịt sát với xương, xương chắc chắn và có mùi tanh đặc trưng của cá, thịt cá có tính đàn hồi. Trong khi đó, cá ươn mặt cắt ngang không có tính co giãn, thịt lỏng lẻo, không dính chặt với xương, có mùi hôi khó chịu.
Mang, mồm cá: Mang cũng là một đặc điểm mà nhiều người thường xem xét để đánh giá độ tươi của cá. Cá tươi có mang màu đỏ sẫm, không nhớt và không có mùi hôi, nắp mang sát với mang, mồm khép chặt. Cá ươn có màu xám hoặc trắng bệch, có nước nhớt đục ngầu và mùi hôi, chua khó chịu, mồm mở ra càng rộng, nắp mang cũng mở ra theo.
Bụng và hậu môn cá: Cá tươi bụng không phình to, bụng cá màu trắng hoặc hồng nhạt. Hậu môn thụt sâu vào bên trong, có màu trắng nhạt. Còn cá ươn bụng phình to, mềm nhũn, căng tròn, có khi nứt bụng, bụng cá có màu xanh. Hậu môn cá ươn thường hồng hoặc đỏ bầm và lòi ra hẳn bên ngoài.
Làm sao phân biệt cá nhiễm độc, hay tẩm hóa chất...?
Cá là món ăn ngon, bổ dưỡng, nhưng ngày này chúng không còn được an toàn bởi nhiều lý do như nguồn nước bị ô nhiễm hay vì để bảo quản cá lâu không bị ươn, người bán đã ướp nhiều hóa chất độc hại chẳng hạn như hàn the hoặc dùng phân đạm Urê.
Hàn the, tên hóa dược là Borax, là muối natri của acid boric. Đây là một chất sát khuẩn, được dùng trong chăm sóc y tế để diệt khuẩn và nấm nhẹ.
Urê là phân bón hóa học dùng trong nông nghiệp, có tác dụng kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn. Vì giá thành rất rẻ nên không ít người kinh doanh thủy hải sản tươi sống đã dùng phân urê, hàn the nhằm giữ cho thực phẩm tươi lâu không bị ươn thối, nhờ đó, 4-5 ngày sau, thậm chí hơn cả tuần cá vẫn tươi. Urê và hàn the không nằm trong danh mục “các loại hóa chất phụ gia được Bộ Y tế cho phép sử dụng trong việc bảo quản và chế biến thực phẩm” nên nếu lạm dụng sẽ gây nguy hại cho sức khỏe người ăn.
Khi ăn phải cá, mực, thịt... có dư lượng Urê, hàn the cao thì người ăn có thể bị ngộ độc cấp tính với các biểu hiện đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, chóng mặt... có thể dẫn đến tử vong.
Dù với hàm lượng ít, Urê, hàn the khi vào cơ thể sẽ tích tụ về lâu dài, gây ngộ độc mạn tính, biểu hiện là thường đau đầu không rõ nguyên nhân, mất ngủ, giảm trí nhớ, ảnh hưởng đến gan, thận, biếng ăn, suy nhược cơ thể... có thể dẫn đến ung thư. Vì vậy, muốn an toàn sức khỏe cho gia đình mình khi chọn mua cá các bà nội trợ nên lưu ý các đặc điểm sau:
Phân biệt cá bị nhiễm độc
Mang cá là cơ quan hô hấp của cá, giống như buồng phổi của con người, phần lớn chất độc có lẽ tập trung tại đây. Mang cá nhiễm độc không sáng trơn, hơi thô và có màu hồng thâm đậm. Cá bị nhiễm độc nặng thì mình cá không còn nguyên, đầu to đuôi nhỏ, lưng cong gù thậm chí có u. Có con da còn bị vàng và đuôi xanh. Mắt cá bị nhiễm độc thường bị đục, mất vẻ tinh anh bình thường, có con thậm chí mắt còn lồi ra ngoài. Cá bình thường có mùi tanh, cá bị nhiễm độc sẽ có những mùi bất thường như mùi tỏi, mùi dầu hôi...
Nhận biết cá bị ướp hàn the và đạm Urê
Mang cá: Quan sát bằng mắt thường, khi chọn mua, bạn nhìn vào mang cá còn đọng máu là cá tươi. Ngược lại, mang không đỏ nhưng nhìn cá vẫn rất tươi, chắc chắn đã được ướp qua hàn the.
Xuất hiện bọt đen khi nấu cá: Cá đã qua ướp hàn the khi nấu nổi những bọt đen trên mặt nước, đồng thời xương cá cũng đen. Với cá tươi, khi nấu không xuất hiện bọt đen trên mặt nước, xương có màu trắng.
Cách ướp đá: Khi mua người nội trợ hãy quan sát cách người bán ướp đá cho cá. Nếu cá tươi, người bán thường bày hàng với rất nhiều đá để giữ cá tươi lâu; còn cá ướp hàn the thì thường không cần ướp với nhiều đá nữa.
Thịt cá nhẽo, dễ tróc vẩy: Thịt của cá nếu để ý kỹ bằng mắt thường người nội trợ có thể nhận biết được cá tươi với cá đã tẩm hóa chất. Cá ướp hàn the, urê nhìn thấy rất tươi nhưng khi ấn tay vào thân cá thì thấy mềm, mình cá lõm xuống do độ đàn hồi thấp, dễ dàng bị tróc vẩy, thịt nhẽo và mắt lõm vào trong, ngửi cá có mùi lạ chứ không phải mùi tanh đặc trưng của cá, nhìn tươi nhưng khi chế biến sẽ không có độ ngọt, thơm tự nhiên mà thịt mềm, nhũn, hôi...
Do đó tốt nhất, các bà nội trợ nên chọn mua cá ở những cửa hàng quen thuộc, uy tín và tin tưởng để tránh mua phải cá bị ướp chất độc. Nên chọn mua loại thực phẩm được bảo quản tốt trong hệ thống cấp đông, tủ lạnh hoặc trong đá bào nhỏ phủ kín... Ngoài ra, cách tốt nhất mà người tiêu dùng nên mua là chỉ mua cá còn tươi sống, đang bơi lội để tránh mua phải cá ươn và tẩm hóa chất.
