"Ngày đầu tiên đi học, mẹ dắt tay đến trường". Ảnh: TL
Dắt tay con vào lớp 1 luôn khiến nhiều phụ huynh lo lắng trong dịp khai giảng năm học mới. Bởi lẽ, dắt tay con vào lớp 1, nghĩa là phụ huynh đang cùng tham dự một dấu mốc quan trọng trong đời mỗi đứa trẻ. Sau những năm tháng mẫu giáo được vui chơi, ca hát và làm quen với môi trường học tập một cách nhẹ nhàng, thì lớp 1 mở ra một hành trình mới: hành trình học chữ, học toán, học cách làm quen với những nguyên tắc tập thể, kỷ luật và trách nhiệm.
Chính vì sự thay đổi lớn lao ấy mà hầu như phụ huynh khi dắt tay con vào lớp 1 đều phải chứng kiến những đứa trẻ có biểu hiện sợ hãi, mếu máo thậm chí bật khóc. Dắt tay con vào lớp 1 mà con lại không chịu rời tay phụ huynh, thì phải ứng xử thế nào?
Trước hế, đây là hiện tượng tâm lý hết sức tự nhiên, phản ánh quá trình thích nghi của con người khi bước vào một môi trường mới. Nếu phụ huynh không quan tâm đúng mức, những ngày đầu tiên đi học có thể để lại ấn tượng không mấy tốt đẹp trong ký ức tuổi thơ của con.
Tâm lý bỡ ngỡ của trẻ lớp 1 thường bắt nguồn từ sự thay đổi môi trường và thói quen sinh hoạt. Khi vào lớp 1, trẻ em phải ngồi ngay ngắn trên bàn ghế, phải lắng nghe cô giảng bài trong một khoảng thời gian dài hơn, không thoải mái như học mầm non. Đối với nhiều em, đó là một thử thách không nhỏ. Trẻ sẽ cảm thấy mệt mỏi, khó tập trung, dễ chán nản.
Bên cạnh đó, môi trường mới còn đồng nghĩa với việc trẻ phải làm quen với thầy cô mới, bạn bè mới, những gương mặt xa lạ. Cảm giác không có người thân quen bên cạnh khiến các em dễ trở nên lo âu, rụt rè và thiếu tự tin.
Ngoài ra, trẻ lớp 1 cũng bắt đầu phải học cách tự lập ở một mức độ nhất định: tự cất giữ đồ dùng học tập, tự quản lý thời gian đi vệ sinh, tự giơ tay phát biểu khi cần, tự tham gia vào các hoạt động tập thể. Những việc này, người lớn có thể coi là bình thường, nhưng đối với đứa trẻ mới 6 tuổi, lại là cả một thử thách tâm lý.
Sự non nớt trong nhận thức khiến các em dễ nhầm lẫn, dễ quên, dễ bị bạn bè chọc ghẹo, và từ đó sinh ra mặc cảm, sợ sai, sợ bị phê bình. Tất cả những yếu tố ấy cộng lại làm cho tâm lý bỡ ngỡ trở thành một đặc điểm phổ biến ở hầu hết học sinh lớp 1 trong những ngày đầu nhập học.
Cho nên, dắt tay con vào lớp 1, phụ huynh đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc giúp trẻ vượt qua giai đoạn chuyển tiếp. Điều đầu tiên cha mẹ cần làm là chuẩn bị tâm lý cho con từ sớm. Ngay trong những tháng hè trước khi vào lớp 1, phụ huynh có thể kể cho con nghe những câu chuyện vui vẻ về trường tiểu học, cho con đến tham quan sân trường, lớp học, hoặc kể lại kỷ niệm thuở nhỏ của chính mình. Việc này sẽ giúp trẻ hình dung được môi trường mới không phải là điều xa lạ hay đáng sợ, mà là nơi có nhiều điều thú vị đang chờ đón.
Đồng thời, phụ huynh nên tập dần cho con những thói quen gần giống với nề nếp học tập ở lớp 1, như ngồi bàn học trong một khoảng thời gian nhất định, tập trung nghe người lớn đọc một đoạn ngắn, tập viết vài chữ cái, hoặc tự cất giữ đồ dùng cá nhân.
Đây không phải là ép con học trước chương trình, mà là giúp con hình thành kỹ năng tự lập và sự kiên nhẫn – những hành trang cần thiết để bước vào môi trường học tập mới. Khi con quen dần với những thói quen này, sự bỡ ngỡ trong những ngày đầu tiên đi học sẽ giảm bớt đáng kể.
Trẻ em rất nhạy cảm, nếu cha mẹ tỏ ra lo lắng, bồn chồn hoặc nôn nóng, con sẽ dễ bắt chước cảm xúc đó và sinh ra bất an. Thay vào đó, cha mẹ nên mỉm cười, chúc con một ngày học vui vẻ, động viên rằng con đã lớn, có thể tự lập được. Một cái ôm nhẹ, một câu nói ấm áp như: “Con cứ mạnh dạn, ba mẹ luôn tin con” sẽ có tác dụng lớn trong việc củng cố tinh thần cho trẻ.
Tất nhiên, cũng cần thấu hiểu rằng có những em trong vài ngày đầu sẽ khóc lóc, đòi về nhà, hoặc nài nỉ cha mẹ ở lại. Đây là phản ứng tâm lý bình thường, không nên mắng mỏ hay ép buộc con quá mức.
Thay vì cáu gắt, phụ huynh có thể nhẹ nhàng an ủi, hứa rằng hết giờ học cha mẹ sẽ đến đón đúng lúc. Điều quan trọng là tạo cho trẻ cảm giác an toàn và tin tưởng rằng mình không bị bỏ rơi. Khi cảm nhận được sự bảo đảm ấy, trẻ sẽ dần dần chấp nhận việc tách khỏi vòng tay cha mẹ để hòa nhập vào tập thể.
Một yếu tố nữa mà phụ huynh cần chú ý là giao tiếp thường xuyên với giáo viên chủ nhiệm. Thầy cô chính là người trực tiếp quan sát và đồng hành với trẻ trong lớp, nên sẽ nắm rõ tâm lý, hành vi của từng em. Cha mẹ nên trao đổi cởi mở về tính cách, thói quen của con, để cô giáo có biện pháp phù hợp trong việc giúp con hòa nhập.
Ngược lại, khi nhận được phản hồi từ giáo viên về tình hình của con, phụ huynh cần kiên nhẫn lắng nghe và cùng tìm giải pháp. Sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường sẽ giúp trẻ nhanh chóng vượt qua giai đoạn bỡ ngỡ.
Ngoài việc hỗ trợ về tâm lý, cha mẹ cũng cần quan tâm đến sức khỏe thể chất của con. Một chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, giấc ngủ đúng giờ và tinh thần thoải mái sẽ giúp trẻ có năng lượng để thích nghi. Nếu trẻ thiếu ngủ, mệt mỏi hoặc bị áp lực từ việc học trước, khả năng thích ứng sẽ giảm, khiến tâm lý bỡ ngỡ kéo dài hơn. Do đó, trong những ngày đầu lớp 1, cha mẹ không nên quá đặt nặng thành tích học tập, mà hãy ưu tiên để con vui vẻ, khỏe mạnh, hứng thú đến trường.
Một số phụ huynh thường mắc sai lầm là so sánh con với bạn bè cùng lớp, như “Sao con không nhanh bằng bạn A?”, “Bạn B đã biết đọc rồi mà con chưa biết gì”. Những lời so sánh ấy vô tình tạo thêm áp lực, làm trẻ cảm thấy mình kém cỏi, từ đó gia tăng sự căng thẳng và mất tự tin.
Thay vì vậy, cha mẹ nên ghi nhận những cố gắng nhỏ nhất của con: tự ngồi viết được vài chữ, mạnh dạn giơ tay phát biểu, hoặc quen thêm một người bạn mới. Mỗi bước tiến, dù nhỏ, đều xứng đáng được khích lệ, vì chính sự khích lệ ấy sẽ tạo động lực để con tiến bộ hơn.
Có thể nói, tâm lý bỡ ngỡ của trẻ khi bước vào lớp 1 là điều khó tránh, nhưng nếu phụ huynh chuẩn bị tốt, đồng hành và động viên đúng cách, giai đoạn ấy sẽ nhanh chóng qua đi, nhường chỗ cho sự tự tin, hứng thú trong học tập.
Những ngày đầu tiên đi học không chỉ là bước ngoặt trong hành trình học vấn, mà còn là ký ức tuổi thơ in đậm trong tâm trí mỗi người. Nếu cha mẹ biết cách tạo cho con sự an toàn, tin tưởng và niềm vui, ký ức ấy sẽ trở thành nền tảng tích cực cho con đường học hành của trẻ em.
