Bắt cóc online quả là chiêu trò tinh vi và nguy hiểm của những tội phạm công nghệ cao. Nhiều vụ bắt cóc online đã diễn ra, khiến dư luận hoang mang. Mới nhất là trường hợp hai tân sinh viên của Học viện Hàng không Việt Nam bị bắt cóc online, vừa được giải cứu gần cửa khẩu Mộc Bài, Tây Ninh trong tình trạng mất liên lạc với gia đình.
Bắt cóc online là một thủ đoạn mới của bọn lừa đảo trên mạng. Ảnh: TL
Ngoài việc chiếm đoạt tài sản và thao túng tâm lý khiến nạn nhân hoảng sợ, các đối tượng bắt cóc online còn gieo rắc nhiều hệ lụy khác cho đời sống. Cơ quan chức năng đã khuyến cáo người dân cần nâng cao cảnh giác để tránh sập bẫy lừa đảo công nghệ cao. Cách nào để giới trẻ ứng phó những thủ đoạn tương tự bắt cóc online?
Bắt cóc online không phải là hành vi bắt cóc thực sự, mà thường diễn ra theo kịch bản: kẻ xấu gọi điện hoặc nhắn tin, dùng công nghệ giả giọng, thậm chí ghép hình ảnh, video để khiến phụ huynh tin rằng con em mình đang bị bắt giữ. Sau đó, chúng yêu cầu chuyển tiền chuộc gấp. Vì diễn biến nhanh, giọng nói và hình ảnh giả mạo có thể giống thật đến mức khó phân biệt, nên nhiều người hoảng loạn, lập tức làm theo.
Theo các chuyên gia về tội phạm công nghệ cao, giới trẻ cần nhìn nhận rõ bản chất của những chiêu trò này để không rơi vào bẫy.
Thứ nhất, phải hiểu rằng hầu hết các cuộc gọi yêu cầu chuyển tiền gấp, kèm theo áp lực tâm lý “không được báo công an”, đều có dấu hiệu lừa đảo.
Thứ hai, cần biết cách xác minh thông tin ngay lập tức: liên hệ trực tiếp với người thân qua nhiều kênh khác nhau, gọi cho bạn bè, thầy cô hoặc người quen gần gũi để kiểm chứng. Trong trường hợp không liên lạc được, hãy giữ bình tĩnh, tránh vội vàng chuyển tiền mà hãy báo ngay cho công an hoặc đường dây nóng của cơ quan chức năng. Sự bình tĩnh là yếu tố quan trọng nhất để phá vỡ kịch bản mà kẻ lừa đảo dựng nên.
Ngoài chiêu trò bắt cóc online, lừa đảo trên mạng còn xuất hiện dưới nhiều hình thức khác: lừa đảo đầu tư tiền ảo, giả mạo nhân viên ngân hàng, giả mạo cơ quan công an, tung tin trúng thưởng, cho vay tiền online lãi suất thấp rồi siết nợ…
Giới trẻ vốn thường xuyên tiếp xúc với các dịch vụ trực tuyến nên dễ bị thu hút bởi lời hứa “nhanh, gọn, lời cao”. Tâm lý muốn thử cái mới, muốn làm giàu nhanh chóng khiến nhiều bạn sa vào “vòng xoáy” lừa đảo mà không lường trước hậu quả. Không ít sinh viên, học sinh đã vay tiền bạn bè, thậm chí vay nặng lãi để “đầu tư”, để rồi mất trắng chỉ trong vài ngày.
Để ứng phó hiệu quả, giới trẻ cần trang bị cho mình “lá chắn thông tin”. Một trong những kỹ năng cơ bản là kiểm tra nguồn gốc của bất kỳ thông tin nào nhận được. Thông báo từ ngân hàng, trường học, hay cơ quan nhà nước luôn có kênh chính thống, không bao giờ yêu cầu cung cấp mật khẩu, mã OTP hay chuyển tiền vào tài khoản cá nhân.
Khi nhận được tin nhắn hoặc cuộc gọi bất thường, nên dừng lại, tra cứu thông tin trên trang web chính thức, hoặc hỏi ý kiến người đáng tin cậy. Thói quen kiểm chứng thông tin sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ bị lừa.
Ngoài ra, giới trẻ cần tự xây dựng một “hệ thống an toàn cá nhân” trên mạng xã hội. Điều này bao gồm việc không chia sẻ quá nhiều thông tin riêng tư như số điện thoại, địa chỉ, hình ảnh gia đình, lịch trình di chuyển lên mạng xã hội.
Chính những dữ liệu này là nguyên liệu để kẻ xấu tạo ra kịch bản lừa đảo. Đồng thời, phải biết cách quản lý mật khẩu an toàn, bật xác thực hai lớp cho các tài khoản quan trọng, và hạn chế nhấp vào đường link lạ. Những hành động nhỏ nhưng có ý thức này sẽ giúp giảm nguy cơ trở thành mục tiêu của tội phạm mạng.
Không thể phủ nhận rằng Internet ngày càng khó kiểm soát, kẻ xấu ngày càng tinh vi. Nhưng cũng không thể vì thế mà chúng ta sống trong nỗi sợ hãi. Giới trẻ, với sự nhanh nhạy và khả năng học hỏi, hoàn toàn có thể trở thành lực lượng tiên phong trong việc phòng chống lừa đảo trên mạng.
Khi một bạn trẻ biết cách ứng phó và sẵn sàng chia sẻ lại kinh nghiệm cho người thân, bạn bè, thì vòng tròn an toàn sẽ được mở rộng. Đây không chỉ là sự tự vệ cá nhân, mà còn là hành động góp phần xây dựng cộng đồng mạng lành mạnh hơn.
Về mặt logic học, mỗi người cần nhớ rằng kẻ lừa đảo chỉ thành công khi chúng ta mất bình tĩnh và thiếu thông tin. Giữ cho mình sự tỉnh táo, biết cách xác minh, đồng thời chủ động học hỏi kỹ năng số sẽ là thuốc đề kháng hữu hiệu nhất. Vấn nạn lừa đảo trên mạng, bao gồm cả những chiêu trò như bắt cóc online, chỉ có thể bị đẩy lùi khi thế hệ trẻ trở thành những công dân số thông minh, cảnh giác và có trách nhiệm.
Từ các vụ bắt cóc online nhắm vào giới trẻ, mới thấy rõ không gian mạng ngày càng xuất hiện nhiều cạm bẫy công nghệ cao. Cho nên, kỹ năng sống hôm nay bao gồm cả kỹ năng nhận diện và ứng phó những tình huống oái oăm bất ngờ xuất hiện thông qua cái điện thoại thông minh.
