Sốt xuất huyết ở trẻ em đang có nhiều diễn biến phức tạp

Sốt xuất huyết tiếp tục trở thành nỗi lo của cộng đồng, khi các trường hợp nhập viện đều tăng ở các tỉnh, thành. Đặc biệt, tại Bệnh viện vùng Tây Nguyên ở Đắk Lắk, rất nhiều bệnh nhân mắc sốt xuất huyết là trẻ em có biểu hiện rất đáng lo ngại.

Trên thực tế, sốt xuất huyết ở trẻ em thường có diễn biến phức tạp hơn so với người lớn, dễ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Vì vậy, việc hiểu rõ nguyên nhân, cơ chế, dấu hiệu cảnh báo cũng như các biện pháp phòng ngừa và chăm sóc đúng cách là yếu tố then chốt để bảo vệ an toàn cho trẻ em.

Sốt xuất huyết do virus Dengue gây ra, lây truyền qua vết đốt của muỗi vằn Aedes aegypti. Khi xâm nhập vào cơ thể, virus không chỉ gây sốt cao mà còn tấn công hệ miễn dịch, làm tổn thương mạch máu và tiểu cầu. Ở trẻ em, các tổn thương này thường trở nên nghiêm trọng hơn bởi trẻ em chưa có khả năng tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ và ổn định như người trưởng thành, dễ bị virus Dengue tác động nặng nề hơn. Mặt khác, cấu trúc mạch máu của trẻ chưa vững chắc, dễ rò rỉ huyết tương, dẫn đến tình trạng cô đặc máu, tụt huyết áp, sốc.

Khi bị sốt xuất huyết, nhiều trẻ em không thể diễn đạt chính xác tình trạng sức khỏe, khiến phụ huynh khó phát hiện các dấu hiệu bất thường ở giai đoạn sớm. Điều này dẫn đến trẻ em sốt cao, nôn ói, biếng ăn khiến trẻ dễ bị mất nước và điện giải, làm cơ thể suy kiệt nhanh chóng.

Sốt xuất huyết ở trẻ em thường dễ chuyển biến nặng, diễn tiến nhanh chỉ trong 24 – 48 giờ, đòi hỏi sự theo dõi chặt chẽ và can thiệp y tế kịp thời. Nếu không được xử trí đúng, sốt xuất huyết có thể dẫn đến những biến chứng đe dọa tính mạng trẻ em

Sốc sốt xuất huyết (sốc Dengue) là biến chứng nghiêm trọng nhất, xảy ra khi huyết tương thoát ra ngoài thành mạch quá nhiều, làm giảm thể tích tuần hoàn. Trẻ em có biểu hiện tay chân lạnh, mạch nhanh nhỏ, da tái, lừ đừ, thậm chí ngất xỉu. Nếu không được truyền dịch và cấp cứu kịp thời, trẻ em có thể tử vong.

Xuất huyết nặng là sự sụt giảm tiểu cầu dẫn đến hiện tượng xuất huyết dưới da, chảy máu cam, chảy máu chân răng, đi ngoài phân đen. Trong trường hợp nghiêm trọng, trẻ em có thể xuất huyết nội tạng, đe dọa tính mạng.

Ngoài ra, cần lưu ý, virus Dengue có thể gây tổn thương gan, tim, não. Một số trẻ em có thể bị viêm não, co giật, hôn mê, rối loạn chức năng gan thận. Sốt xuất huyết cũng gây rối loạn đông máu bất thường, làm trẻ mất nhiều máu khi có vết thương hoặc tiềm ẩn nguy cơ xuất huyết nội.

Các chuyên gia y tế cho biết, những biến chứng kể trên thường xảy ra ở trẻ em vào ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh sốt xuất huyết, giai đoạn được gọi là “giai đoạn nguy hiểm”. Trẻ em có thể từ sốt cao chuyển sang hạ sốt nhưng tình trạng không hề tốt lên, mà ngược lại là dấu hiệu cảnh báo biến chứng. Nhiều phụ huynh lầm tưởng trẻ em đã đỡ bệnh khi nhiệt độ hạ, dẫn đến chậm trễ trong việc đưa trẻ em đến bệnh viện.

Phòng bệnh sốt xuất huyết luôn là biện pháp quan trọng và hiệu quả nhất, bởi đến nay chưa có thuốc đặc trị hay vắc-xin được phổ cập rộng rãi cho tất cả trẻ em. Thứ nhất, thường xuyên vệ sinh môi trường sống, loại bỏ các vật chứa nước đọng, thay nước bình hoa, úp các dụng cụ chứa nước không dùng đến. Có thể thả cá bảy màu vào bể nước để diệt lăng quăng.

Thứ hai, cho trẻ em ngủ màn kể cả ban ngày, mặc quần áo dài tay, sử dụng kem chống muỗi an toàn dành cho trẻ nhỏ. Gia đình nên lắp lưới chắn muỗi tại cửa sổ, cửa ra vào.

Thứ ba, bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, tăng cường vitamin C, uống nhiều nước, khuyến khích trẻ vận động hợp lý để có sức khỏe tốt, chống chọi với bệnh tật.

Khi khu vực đang có dịch sốt xuất huyết, cha mẹ cần chủ động cảnh giác, kiểm tra sức khỏe của trẻ em thường xuyên, không để chủ quan lơ là. Một số trường hợp sốt xuất huyết có thể theo dõi tại nhà nếu trẻ chỉ sốt nhẹ, vẫn tỉnh táo, ăn uống được và không có dấu hiệu cảnh báo. Tuy nhiên, cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế khi xuất hiện bất kỳ biểu hiện nào dưới đây

Trẻ sốt cao liên tục trên 39 – 40°C, khó hạ nhiệt, kèm theo mệt mỏi, li bì.

Có dấu hiệu xuất huyết: chấm đỏ dưới da, chảy máu cam, chảy máu răng, nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen.

Nôn ói nhiều, không ăn uống được, có dấu hiệu mất nước: môi khô, tiểu ít, mắt trũng.

Đau bụng dữ dội, đặc biệt vùng gan (dưới bờ sườn phải).

Tay chân lạnh, da nổi bông, mạch nhanh nhỏ – dấu hiệu sớm của sốc sốt xuất huyết.

Trẻ trở nên lừ đừ, khó đánh thức, hoặc có biểu hiện co giật.

Trong những tình huống trên, việc chăm sóc tại nhà không đủ an toàn, thậm chí nguy hiểm. Trẻ em cần được đưa ngay đến bệnh viện để được xét nghiệm tiểu cầu, theo dõi huyết áp, truyền dịch và xử trí theo phác đồ chuẩn.