Đắp bao cát trên thân đập
Anh Nguyễn Văn T. – một người dân sinh sống tại khu vực ngã ba Mường Kim cho biết: “Khoảng một tháng sau khi phát điện, Công ty TNHH Bình Minh Lai Châu – Chủ đầu tư dự án Thủy điện Mường Kim 3 – cho người mang bao tải cát màu xanh đến đắp chồng lên thân đập. Toàn bộ lượng nước sau khi xả ra lại bị thu vào cống dẫn dòng của Mường Kim 3. Nước đã ít, nay càng ít hơn, người dân không còn đủ nước để tưới đồng vào mùa khô.”
Loạt bao cát được xếp chồng trên thân đập thu nước, dưới đường xả của thủy điện Mường Kim 2. Việc làm này khiến người dân bức xúc vì cho rằng ngăn hết nước của dân. Còn về mùa lũ, nước chảy tràn qua, liệu những bao cát màu xanh kia có đảm bảo an toàn kỹ thuật. Ảnh: Đức Hải.
Từ phản ánh của người dân, phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường đã đến hiện trường, quan sát thực tế thấy có một dàn bao tải màu xanh xếp trên thân đập của Thủy điện Mường Kim 3. Do đang mùa mưa nên nước tràn qua khá mạnh.
Phân tích về hành vi “đắp bao cát lên thân đập”, kỹ sư Nguyễn Đăng Tâm (Tổng công ty Sông Đà) cho rằng: “Đây có thể là biện pháp lách của chủ đầu tư khi công trình đập có cao trình thấp, không giữ được nước. Họ đắp bao cát tạm thời để nâng mực nước, thu lại qua cống dẫn dòng. Cách làm này thiếu an toàn, vi phạm nhiều quy định pháp luật.”
Việc này cần được cơ quan chức năng vào cuộc, làm rõ. Cụ thể, hành vi trên có dấu hiệu vi phạm các quy định sau:
Theo Luật Xây dựng 2014 (sửa đổi 2020), Điều 12 nêu rõ: Nghiêm cấm việc tự ý thay đổi thiết kế xây dựng đã được phê duyệt. Nếu bao cát không nằm trong hồ sơ thiết kế ban đầu thì hành vi nâng cao đập bằng vật liệu tạm là sai phạm rõ ràng.
Theo Nghị định số 114/2018/NĐ-CP về quản lý an toàn đập, hồ chứa nước (Điều 20 và Điều 25): Chủ đầu tư phải vận hành đập đúng theo thiết kế, không được thực hiện các hành vi làm thay đổi dòng chảy, cấu trúc đập theo cách thủ công và tiềm ẩn rủi ro.
Việc Công ty TNHH Bình Minh Lai Châu – chủ đầu tư dự án Thủy điện Mường Kim 3 – có vi phạm hay không, cần được thanh tra toàn diện để đảm bảo an toàn và quyền lợi của người dân. Đặc biệt, hành vi sử dụng bao tải cát để nâng mực nước đập, dù là biện pháp tạm thời, thô sơ, cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về kỹ thuật và an toàn. Trong điều kiện thời tiết cực đoan hoặc lũ lớn, sẽ gây nguy cơ mất kiểm soát dòng chảy, đe dọa an toàn khu vực dân cư bên dưới.
Cống dẫn dòng của thủy điện Mường Kim 3 làm xong đào nham nhở, không có tường rào, lưới rào ngăn cách với khu dân cư, đào xới như vậy, rất dễ gây nguy hiểm cho người dân qua lại. Ảnh: Đức Hải.
Xây đập thu nước ngay gần cầu Mường Kim
Qua tìm hiểu, phóng viên được biết: Nhà máy Thủy điện Mường Kim 3 có hai đập thu nước: một đập thu nước từ suối Nậm Kim và một đập thu nước từ suối Nậm Bốn. Cả hai dòng suối này đều được dẫn về khu vực bản Chiềng Ban 2, sau đó nhập vào hầm dẫn nước, trước khi chảy vào tua-bin của nhà máy để phát điện. Được biết, người dân không chỉ bức xúc về việc đắp bao cát trên thân đập mà còn lo ngại việc xây dựng một thân đập khác ngay gần cầu Mường Kim.
Công trình đập thu nước, gần ngay cầu Mương Kim, liệu khoảng cách có an toàn theo như quy định. Ảnh: ĐH.
Quan sát tại hiện trường, phóng viên ghi nhận: để thu được dòng nước suối Nậm Bốn, chủ đầu tư đã cho xây dựng một đập thu nước và cống dẫn dòng ngay gần đầu cầu Mường Kim trên Quốc lộ 279 – chỉ cách cây cầu này chừng hơn 30 mét.
Trao đổi với kỹ sư Trần Văn C., công tác tại một công ty tư vấn xây dựng trên địa bàn tỉnh Lai Châu (xin được giấu tên), ông phân tích:
“Cần làm rõ việc chính quyền địa phương khi cấp phép, duyệt hồ sơ đã tính toán đến yếu tố an toàn của cầu Mường Kim và Quốc lộ 279 hay chưa? Nếu việc xây đập thu nước và cống dẫn dòng chỉ cách cầu Mường Kim khoảng hơn 30m là rất nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến hành lang an toàn đường bộ.”
Hố thu nước và cống dẫn dòng của thủy điện Mường Kim 3, được xây dựng ngay gần cầu Mường Kim, Quốc lộ 279. Liệu có vi phạm chỉ giới hay không, cần sớm kiểm tra, làm rõ. Ảnh: ĐH.
Theo Điều 16 Nghị định số 11/2010/NĐ-CP ngày 24/02/2010 (nay được thay thế bởi Nghị định 11/2021/NĐ-CP), quy định về hành lang an toàn đối với cầu trên đường ngoài đô thị như sau:
“Theo chiều dọc cầu, tính từ đuôi mố cầu ra mỗi bên: 50 mét đối với cầu có chiều dài từ 60 mét trở lên; 30 mét đối với cầu có chiều dài dưới 60 mét…”
Như vậy, nếu cầu Mường Kim trên Quốc lộ 279 có chiều dài từ 60 mét trở lên thì phạm vi 50 mét tính từ mố cầu trở ra thuộc hành lang an toàn đường bộ, nghiêm cấm xây dựng công trình có thể ảnh hưởng đến kết cấu, cản trở tầm nhìn, sẽ gây mất an toàn giao thông.
Tuyến cống dẫn dòng của Nhà máy Thủy điện Mường Kim 3, có hai đập thu nước: một đập thu nước từ suối Nậm Kim và một đập thu nước từ suối Nậm Bốn. Ảnh: ĐH.
Việc Công ty TNHH Bình Minh Lai Châu xây đập và cống dẫn dòng cách mố cầu chỉ khoảng hơn 30 mét cần được kiểm tra kỹ lưỡng để xác định có vi phạm quy định về hành lang an toàn giao thông đường bộ hay không.
Trước những phản ánh của người dân, các cơ quan chức năng tỉnh Lai Châu cần sớm vào cuộc thanh tra toàn diện dự án, đặc biệt là:
Rà soát hồ sơ thiết kế, giấy phép xây dựng, quy trình vận hành; Đo đạc thực tế hành lang an toàn cầu Mường Kim; Kiểm tra việc sử dụng và khai thác nguồn nước của thủy điện.
Luật sư Nguyễn Thị Thu Phương (Đoàn Luật sư Hà Nội) cho biết: “Nếu phát hiện hành vi xây dựng trái phép, vi phạm hành lang bảo vệ cầu hoặc gây thiệt hại cho người dân, cần phải kiên quyết đình chỉ, xử lý nghiêm chủ đầu tư để đảm bảo thượng tôn pháp luật và quyền lợi cộng đồng.”
Đặc biệt, theo Điều 44 Nghị định 11/2021/NĐ-CP, nghiêm cấm hành vi xây dựng công trình trong phạm vi đất dành cho đường bộ nếu làm ảnh hưởng đến kết cấu, khả năng chịu lực và độ bền vững của cầu, đường.
Nếu công trình cống, đập của Thủy điện Mường Kim 3 nằm trong phạm vi nói trên thì cần được kiểm tra, xử lý theo đúng quy định pháp luật.
