Đây là điểm mới của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự được Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã trình Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp thứ 9.
Theo đó, trong bối cảnh sau sắp xếp đơn vị hành chính, nhiều địa phương được sáp nhập, Luật đã bổ sung các thẩm quyền tiến hành tố tụng, áp dụng các biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế trong tố tụng hình sự cho điều tra viên là trưởng Công an cấp xã (hoặc phó trưởng). Công an cấp xã tương tự như nhiệm vụ, quyền hạn của thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan điều tra nhằm chỉ đạo, giải quyết kịp thời các vụ việc, vụ án về tội ít nghiêm trọng và tội nghiêm trọng xảy ra trên địa bàn cấp xã, cụ thể như sau:
Một, Luật đã sửa đổi nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan điều tra theo hướng thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan điều tra có thể ủy quyền cho điều tra viên trung cấp (hoặc cao cấp) là trưởng (hoặc phó trưởng) Công an cấp xã được thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan điều tra.
Điều tra viên là trưởng (hoặc phó trưởng) Công an cấp xã có nhiều thẩm quyền trong tố tụng. Ảnh: Văn Huy.
Hai, Luật đã bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của điều tra viên. Theo đó, điều tra viên trung cấp, điều tra viên cao cấp là trưởng Công an cấp xã hoặc phó trưởng Công an cấp xã được thủ trưởng cơ quan điều tra cấp tỉnh phân công tiến hành hoạt động khởi tố, điều tra vụ án về tội ít nghiêm trọng, tội nghiêm trọng xảy ra trên địa bàn cấp xã có nhiệm vụ, quyền hạn.
Thực hiện quy định này, trưởng Công an cấp xã phải là điều tra viên trung cấp, điều tra viên cao cấp; trường hợp trưởng Công an cấp xã không đủ tiêu chuẩn, điều kiện thì phải bổ nhiệm điều tra viên trung cấp, điều tra viên cao cấp đối với phó trưởng Công an cấp xã. Bảo đảm mỗi Công an cấp xã ít nhất phải có một chỉ huy là điều tra viên trung cấp hoặc điều tra viên cao cấp để chỉ đạo thụ lý án tại cấp xã.
Về loại án được giao cho điều tra viên là trưởng hoặc phó trưởng Công an cấp xã, chỉ được phân công cho điều tra viên là trưởng hoặc phó trưởng Công an cấp xã chỉ đạo thụ lý, giải quyết đối với vụ việc, vụ án về tội phạm ít nghiêm trọng, nghiêm trọng xảy ra tại địa bàn do Công an cấp xã quản lý.
Ba, Luật sửa đổi quy định về giữ người trong trường hợp khẩn cấp, bắt bị can, bị cáo để tạm giam, cơ quan, người có thẩm quyền quyết định áp dụng biện pháp bảo vệ theo hướng bổ sung điều tra viên (trung cấp, cao cấp) là trưởng (hoặc phó trưởng Công an cấp xã) có thẩm quyền áp dụng các biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế trong tố tụng hình sự và biện pháp bảo vệ người tố giác tội phạm, người làm chứng, bị hại…
Ngoài ra, điều tra viên (trung cấp, cao cấp) là trưởng (hoặc phó trưởng) Công an cấp xã có nhiều thẩm quyền khác như: Quyết định tạm giữ, ra lệnh khám xét, tạm giam, bảo lĩnh… Bên cạnh đó, khi được phân công, điều tra viên (trung cấp, cao cấp) là trưởng (hoặc phó trưởng) Công an cấp xã sẽ có các thẩm quyền áp dụng các biện pháp điều tra thuộc thẩm quyền của cơ quan điều tra như: Trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản.
