“Ôm” đất rồi bỏ không
Báo Nông nghiệp và Môi trường vừa đăng tải loạt bài phản ánh vi phạm tại Cụm công nghiệp làng nghề Dương Liễu do Công ty cổ phần Tập đoàn Minh Dương (sau đây gọi tắt là Công ty Minh Dương) làm chủ đầu tư. Những sai phạm diễn ra ở hầu khắp các lĩnh vực như: biến đất sản xuất thành đất ở, đất thương mại dịch vụ; vi phạm trật tự xây dựng tràn lan ở mức độ lớn; chậm giải phóng mặt bằng, chậm hoàn thành dự án theo quy định… Không những vậy, Thanh tra TP. Hà Nội còn kiến nghị kiểm tra, rà soát lại căn cứ miễn 21,6 tỷ đồng tiền thuê đất do nghi ngờ chủ đầu tư “đánh bóng” hồ sơ để hưởng ưu đãi của nhà nước.
Đáng nói là những vi phạm này diễn ra công khai trong thời gian dài và bị nhiều cơ quan báo chí phản ánh nhưng ngày 15/6/2020, UBND TP. Hà Nội lại ban hành Quyết định thành lập Cụm công nghiệp Dương Liễu – giai đoạn 2. Dự án mở rộng có quy mô 17 ha do Công ty Minh Dương làm chủ đầu tư.
Vị trí Cụm công nghiệp Dương Liễu giai đoạn 1 (màu vàng) và giai đoạn 2 dự kiến thực hiện (màu đỏ) nằm sát Vành đai 4 - Vùng Thủ đô đang triển khai. Ảnh: QD.
Tổng mức đầu tư dự án khoảng 386 tỷ đồng với tiến độ thực hiện từ Quý II/2020 đến Quý II/2022. Mục tiêu dự án tiếp tục hướng tới việc di dời các cơ sở sản xuất, làng nghề tại khu dân cư ra khu vực sản xuất tập trung, trong đó ưu tiên công nghệ mới, hiện đại, thân thiện môi trường.
Như vậy, trong khi giai đoạn 1 vẫn đang be bét vì công tác giải phóng mặt bằng chưa xong, chủ đầu tư thì chưa thể hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật; liên tục phải xin điều chỉnh thời gian thực hiện dự án; chưa thể nghiệm thu, hoàn thành công trình theo quy định… thì họ tiếp tục được TP. Hà Nội ưu ái giao thêm 17 ha đất để mở rộng cụm công nghiệp.
Nhìn vào bản đồ quy hoạch chúng ta mới thấy tầm nhìn của lãnh đạo Công ty Minh Dương quả thực đi trước thời đại. Cụm công nghiệp làng nghề Dương Liễu giai đoạn 1 nằm sát với tuyến đường Vành đai 4 đang gấp rút triển khai của thành phố (cách một lô đất thương mại dịch vụ theo quy hoạch). Riêng giai đoạn 2 thì bám sát và nhìn thẳng ra đường Vành đai 4 nên khi tuyến đường này hoàn thành vào cuối năm 2025, vị trí của cụm công nghiệp này trở nên rất đắc địa.
Với lịch sử “hô biến” đất sản xuất công nghiệp thành nhà ở, văn phòng, nhà hàng, quán ăn như ở giai đoạn 1 (Thanh tra TP. Hà Nội đã thống kê có tới khoảng 37,5% các lô đất ở giai đoạn 1 sử dụng đất sai mục đích) thì không ai dám đảm bảo Cụm công nghiệp Dương Liễu – giai đoạn 2 sẽ không bị “phân lô bán nền” để xây biệt thự, văn phòng hay trung tâm thương mại?
Với những vi phạm tại giai đoạn 1, không ai dám chắc giai đoạn 2 sẽ không bị "băm nát" quy hoạch. Ảnh: QD.
Lo lắng trên càng có cơ sở khi chủ đầu tư có dấu hiệu “ôm” dự án chờ hạ tầng. Hiện tại khu đất được quy hoạch thực hiện Cụm công nghiệp Dương Liễu – giai đoạn 2 vẫn là những cánh đồng lúa mênh mông. Mặc dù thời gian thực hiện được quy định trong 2 năm (từ Quý II/2020 đến Quý II/2022) nhưng đến nay, dự án này vẫn “án binh bất động”.
Anh Hùng, một hộ dân sinh sống gần dự án tỏ ra ngạc nhiên khi phóng viên hỏi về tiến độ triển khai giai đoạn 2 khi cho biết: “Bao năm nay khu đó người ta vẫn cấy lúa, canh tác bình thường. Tôi chưa thấy chủ đầu tư treo biển, quây tôn hoặc có bất kỳ hoạt động xây dựng nào cả. Giờ mà đàm phán với người dân để giải phóng mặt bằng thì chắc còn lâu nữa mới thực hiện được”.
Dữ liệu dự án bị “làm xiếc”?
Một trong những căn cứ quan trọng để UBND TP. Hà Nội ban hành Quyết định thành lập Cụm công nghiệp Dương Liễu – giai đoạn 2 là Nghị định số 68/2017/NĐ-CP ngày 25/5/2027 của Chính phủ về quản lý, phát triển cụm công nghiệp.
Khoản 2, Điều 10 của Nghị định này quy định các điều kiện để mở rộng cụm công nghiệp, trong đó có 2 tiêu chí rất quan trọng là: đạt tỷ lệ lấp đầy ít nhất 60% hoặc nhu cầu thuê đất công nghiệp trong cụm công nghiệp vượt quá diện tích đất công nghiệp hiện có của cụm công nghiệp; hoàn thành xây dựng, đưa vào vận hành thường xuyên các công trình hạ tầng kỹ thuật chung theo quy hoạch chi tiết đã được phê duyệt.
Áp dụng 2 tiêu chí này vào giai đoạn 1 của Cụm công nghiệp Dương Liễu phóng viên thấy có rất nhiều điểm chưa minh bạch. Theo báo cáo của UBND huyện Hoài Đức (cũ) vào cuối năm 2018 thì tỷ lệ đăng ký lấp đầy của cụm công nghiệp này đạt 91,76%. Tuy nhiên cuối năm 2023, Thanh tra TP. Hà Nội đã kết luận việc đăng ký này chủ yếu là mua bán, đầu cơ của các cá nhân.
Những công trình núp bóng nhà xưởng như thế này vẫn đang tiếp tục được xây dựng. Ảnh: QD.
Cụ thể, cụm công nghiệp có 51 lô đất đã có người thuê nhưng chưa đưa vào sử dụng (chiếm 30,1% tổng số các lô đất); có 25 lô đất sử dụng vào mục đích nhà ở, văn phòng, nhà điều hành (chiếm 14,7% tổng số các lô đất); có 17 lô người sử dụng đất cho thuê lại mà không thông báo cho đơn vị quản lý và được sử dụng vào đa mục đích như: văn phòng, kho xưởng, sản xuất kinh doanh (chiếm khoảng 10% tổng số lô đất).
Như vậy, nếu dựa vào con số mà Thanh tra TP. Hà Nội đã kết luận thì có tới 99 lô đất tại cụm công nghiệp này chưa cho thuê, chưa sử dụng hoặc sử dụng sai mục đích (chiếm 58,5% tổng số lô đất). Nếu vậy, tỷ lệ đăng ký lấp đầy mà huyện Hoài Đức (cũ) và chủ đầu tư báo cáo đạt 91,76% cần phải được rà soát, xem xét lại. Chính Thanh tra TP. Hà Nội cũng kiến nghị UBND TP. Hà Nội xem xét lại tỷ lệ lấp đầy đã được đưa vào căn cứ miễn 21,6 tỷ đồng tiền thuê đất cho chủ đầu tư.
Tiêu chí thứ hai để xin mở rộng Cụm công nghiệp Dương Liễu là chủ đầu tư phải hoàn thành xây dựng, đưa vào vận hành thường xuyên các công trình hạ tầng kỹ thuật chung theo quy hoạch chi tiết đã được phê duyệt. Tuy nhiên như phóng viên đề cập ở các bài trước, Cụm công nghiệp Dương Liễu giai đoạn 1 hiện vẫn chưa hoàn thành giải phóng mặt bằng, chưa hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật, chưa hoàn thành dự án theo quy định. Vậy căn cứ nào để UBND TP. Hà Nội chấp thuận mở rộng giai đoạn 2 Cụm công nghiệp Dương Liễu?
Trao đổi về nội dung này, ông Nguyễn Phương Thảo, Phó phòng Quản lý công nghiệp, Sở Công thương TP. Hà Nội cho biết: “Khi thẩm tra hồ sơ xin mở rộng cụm công nghiệp, chúng tôi sẽ căn cứ vào nhiều yếu tố như: khả năng tài chính; năng lực, kinh nghiệm của chủ đầu tư; tỷ lệ lấp đầy của cụm công nghiệp… Hơn nữa, báo cáo thẩm tra không chỉ có mỗi Sở Công thương mà còn có nhiều sở, ngành khác. Chúng tôi không thấy các nội dung báo cáo về vi phạm của chủ đầu tư cụm công nghiệp trong những báo cáo thẩm định đó”.
