"Chinh phục" động vật quý hiếm ra sao?

Theo đánh giá của Viện Chăn nuôi, động vật quý hiếm ở VN có thể xếp làm ba loại: 1-Động vật hoang dã hoặc bán hoang dã: nhím bờm, hon, heo rừng, gà rừng, công, trĩ đỏ, trĩ trắng, dúi, ếch, lươn, ba ba, rắn, kỳ đà, trăn, bò cạp… 2-Giống vật nuôi bản địa: bò H’mông, gà H’mông, heo Vân Pa, heo 14 vú. 3-Các giống nhập nội: gà sao, hươu Miến Điện. Trong số động vật này, Viện Chăn nuôi khảo sát cho thấy nhím bờm, gà H’Mông, heo rừng, gà sao, yến sào đang được nuôi mở rộng nhiều nơi trên cả nước.

Ồ ạt, khó kiểm soát

TS Võ Văn Sự, Trưởng bộ môn động vật quý hiếm và đa dạng sinh học (Viện Chăn nuôi) cho hay, chính vấn đề dịch bệnh trên vật nuôi thông thường cùng với thói quen thích ăn của rừng, hoang dã đã làm nhiều người hướng sang chăn nuôi động vật quý hiếm. Ông Sự dẫn chứng, gần 10 năm trước nhím bờm được thuần hóa, sau đó bắt đầu lên cơn sốt vì cách nuôi đơn giản, có lãi. Nhím được xem là đặc sản ở các hàng quán, và đến nay có khoảng 2.000 hộ nuôi. Thế nhưng người nuôi không thể xác định được chất lượng giống. Nhiều người mua phải những con không sinh sản hoặc mới bắt từ rừng về chứ không phải nhím đã được thuần hóa. Tương tự, chăn nuôi heo rừng đầu tiên từ việc thuần hóa heo rừng kiếm lời sau đó cũng được nhập từ Thái Lan và phát triển lan tràn. Đến nay cả nước  có khoảng 20.000 con…

Tại diễn đàn, những vật nuôi được nông dân quan tâm nhiều là heo rừng, gà sao, ba ba. Nhiều đại biểu đánh giá, bên cạnh những nỗ lực của nhiều doanh nghiệp, trang trại tạo ra uy tín, thương hiệu cho riêng mình khi nuôi heo rừng, ba ba, nhím, gà sao… thì tình trạng buôn bán “kiểu chợ trời” cũng xảy ra không ít. Sự lo lắng về tính chuyên nghiệp trong chăn nuôi còn bộc lộ rõ nét, đó là khâu quản lý lý lịch vật nuôi chưa được quan tâm.

TS Võ Văn Ninh - Trưởng bộ môn chăn nuôi chuyên khoa - khoa chăn nuôi thú y (ĐH Nông lâm TPHCM), lưu ý: Heo rừng lai ít bệnh nhưng vẫn mẫn cảm với một số bệnh dịch tả, lở mồm long móng… nên cần tiêm chủng để tránh tổn thất. Thú hoang dã có thể mang một số tác nhân gây bệnh cho người ở dạng tiềm ẩn nguy cơ lây bệnh cho người nên cần quan tâm phòng chống. Theo TS Ninh, thú y cần can thiệp sâu đến việc giết mổ một số loại động vật quý hiếm…

Luật pháp còn lỏng lẻo

Trên thực tế, ông Kim cho hay, nhà nước và pháp luật hiện hành đã tạo điều kiện và bảo hộ cho mọi thành phần kinh tế, bảo tồn, gây nuôi phát triển động vật hoang dã và bảo đảm các điều kiện đăng ký hoạt động gây nuôi hợp pháp. Người đăng ký gây nuôi động vật hoang dã thì chuồng, trại được xây dựng phù hợp với đặc tính của loài nuôi và năng lực sản xuất của trại nuôi.

Tuy nhiên, TS Võ Văn Sự đã nên ra những bất hợp lý, thể hiện sự quản lý còn lỏng lẻo hiện nay ở VN. Ông nói: “Ở các nước phát triển khi người dân nuôi con gì, ở đâu, tiêu thụ thực phẩm gì đều cần có sự cho phép của chính quyền. Ở VN về lý thuyết có văn bản pháp luật quy định nhưng đi vào thực tiễn không thực thi một cách nghiêm túc, mà cụ thể là trường hợp nuôi hổ, nuôi gấu như vừa qua nhà nước đều phải chạy theo người dân để gỡ rối”. Ông Sự cho rằng có những động vật được để ý như beo, gấu, chồn… nhưng những con bò cạp, rắn nước, chuột… lại không được để ý đến. Thậm chí có những con như kỳ đà, dế, kỳ nhông cũng được đồn thổi và khuyến khích, mặc dù chưa có kết luận chính thức của nhà nước.

Theo ông Sự, việc gia nhập cộng đồng thế giới buộc lòng chúng ta phải phát huy những lợi thế đang có. Khai thác các giống động vật hoang dã cho phép, các giống bản địa là một trong những lựa chọn của chúng ta. Tuy nhiên các sản phẩm đó phải được xã hội văn minh chấp nhận, đó là an toàn thực phẩm, môi trường sạch sẽ. “Để làm được điều đó cũng phải quản lý theo kiểu hiện đại, công nghiệp. Nhà nước có trách nhiệm bảo vệ bản quyền, lành mạnh thị trường và bản thân doanh nghiệp phải kiên nhẫn để xây dựng thương hiệu cho mình” - ông Sự chia sẻ.