Giữ hồn quê kết hợp công nghệ
Xã An Bình (Vĩnh Long) được sáp nhập từ bốn xã cũ An Bình, Hòa Ninh, Đồng Phú, Bình Hòa Phước, rộng khoảng 61 km² với gần 51.400 dân. Toàn bộ diện tích đều nằm trên cù lao, được ví như “viên ngọc xanh” giữa dòng Cổ Chiên.
Xã An Bình hiện có gần 1.700 lồng bè do khoảng 200 hộ dân nuôi cá. Mô hình này kết hợp với du lịch trải nghiệm giúp nâng thu nhập của người dân và góp phần xây dựng nông thôn mới. Ảnh: Hồ Thảo.
Cái thế cù lao vừa là lợi thế, vừa là thách thức. Đất đai màu mỡ thích hợp cho vườn cây ăn trái, nguồn nước sông dồi dào để nuôi cá lồng bè, cảnh quan sông nước nên thơ dễ phát triển du lịch. Nhưng ngược lại, giao thông phụ thuộc vào phà, chi phí vận chuyển nông sản cao, việc xử lý rác thải cũng khó khăn hơn. Dẫu vậy, nhờ định hướng của chính quyền địa phương cùng sự cần cù và khéo léo, người dân nơi đây đã biến hạn chế thành cơ hội.
Ông Hồ Thế Nhu, Phó Chủ tịch UBND xã An Bình, cho biết: Ngoài các tour du lịch đường sông và tham quan vườn cây ăn trái, xã An Bình còn có gần 1.700 lồng bè nuôi cá của khoảng 200 hộ dân. Không dừng ở sinh kế, xã còn đưa mô hình này vào du lịch trải nghiệm. Du khách có thể ngồi thuyền ra bè, cho cá ăn bằng máy tự động, rồi thưởng thức bữa trưa với cá điêu hồng tươi rói vừa vớt lên từ sông.
Trước đây, người dân dựa vào kinh nghiệm và quan sát bằng mắt để cho cá ăn, dẫn đến lúc cá thiếu thức ăn chậm lớn, lúc dư thừa gây ô nhiễm nước. Hiện nay, mọi việc đã được cải thiện nhờ ứng dụng công nghệ. Do đó, du khách có thể trải nghiệm “nông nghiệp 4.0 trên mặt sông”, một hoạt động vừa mới lạ vừa hấp dẫn.
Anh Lê Văn Mười, hộ nuôi cá điêu hồng, vừa mở điện thoại vừa thao tác: “Mỗi ngày tôi thu thập dữ liệu cân nặng cá, nhập vào phần mềm để AI tính khẩu phần. Máy cho ăn tự động cài qua app, xả đều khắp bè, cá ăn hết, không dư thừa. Nhờ vậy giảm công, giảm chi phí, lợi nhuận tăng rõ”.
Cùng với máy cho ăn tự động, người dân còn đổi mới cách đóng bè. Thay vì gỗ dễ mục và đắt đỏ, nay họ dùng khung sắt, thùng phi tái chế, bền và rẻ. Mỗi bè rộng 200 m², cho sản lượng 5–6 tấn cá mỗi vụ. Thương lái đến tận nơi thu mua, người nuôi chỉ việc cân và ghi sổ.
Ngôi nhà được làm từ 1.700 cây dừa trở thành điểm du lịch đặc sắc, gắn liền với hình ảnh của xã An Bình. Ảnh: Hồ Thảo.
Nếu nghề cá mang lại nguồn sống, thì du lịch cộng đồng mở ra một cánh cửa mới. Những năm gần đây, An Bình trở thành điểm dừng chân quen thuộc trong hành trình khám phá miền Tây. Du khách phương xa đến đây tham quan vườn trái cây, chèo xuồng ba lá, nghe đờn ca tài tử bên dòng sông.
Chị Dương Diệu Hiền, chủ một homestay nhỏ trên cù lao, chia sẻ: “Khách Tây thích ở nhà dân, được đi chợ, nấu ăn, hái trái cây cùng chủ nhà. Có đoàn còn đòi phụ tôi nấu bánh xèo, rồi cả nhóm vừa ăn vừa cười rôm rả. Người dân mình ban đầu còn ngại tiếp xúc, giờ thì quen dần, thấy làm du lịch cũng vui và thêm thu nhập”.
Trong số những điểm đến độc đáo, “ngôi nhà dừa” của bà Võ Ngọc Giác gây ấn tượng đặc biệt. Ngôi nhà ba gian dựng từ 1.700 cây dừa cổ, tận dụng triệt để từng bộ phận: gốc dừa tạc tượng, thân làm cột kèo, gáo ép thành gạch lát nền, sơ và lá làm vật dụng trang trí.
Không chỉ là nơi ở, công trình còn là điểm du lịch được công nhận sản phẩm OCOP 4 sao cấp tỉnh với tên gọi COCO HOUSE. Mỗi năm, hàng ngàn du khách, trong đó có nhiều khách quốc tế, đến chiêm ngưỡng và học hỏi mô hình kiến trúc xanh này.
Bà Giác chia sẻ: “Tôi muốn làm điều gì đó khác biệt, vừa giữ giá trị truyền thống, vừa gửi gắm thông điệp bảo vệ môi trường. Cây dừa tưởng chỉ lấy nước, lấy cơm, nhưng qua sáng tạo, từng cọng sơ, từng cái gáo đều có thể thành tác phẩm nghệ thuật”.
Đèn chùm trong nhà bà Giác được làm hoàn toàn từ các bộ phận của cây dừa: tào dừa, lá, gáo, sợi xoi và vỏ trái dừa. Khi du khách đến tham quan, sáng tạo độc đáo này khiến ai cũng ấn tượng. Ảnh: Hồ Thảo.
Cũng theo chủ ngôi nhà dừa, cù lao cách trở đất liền lại trở thành thế mạnh để An Bình khai thác du lịch. Những tour đi thuyền, đò len lỏi qua các kênh rạch, đưa khách khám phá cảnh quan miệt vườn, ghé từng bè cá, từng homestay ven sông… tạo nên trải nghiệm chậm rãi, gần gũi mà ở đất liền khó có được. Cái khó về giao thông nay được biến thành nét đặc trưng, khiến hành trình khám phá An Bình thêm phần thi vị.
Đạt 14/19 tiêu chí nông thôn mới
Theo ông Hồ Thế Nhu – Phó Chủ tịch UBND xã An Bình, từ những lồng bè trên sông, vườn cây trĩu quả đến các homestay và nhà dừa độc đáo, An Bình đang cho thấy diện mạo mới đầy sức sống. Hướng tới, xã sẽ gắn nghề nuôi cá và vườn cây với du lịch sinh thái, vừa tạo thêm sinh kế cho người dân, vừa giữ gìn bản sắc sông nước miệt vườn.
Tuy nhiên, hành trình đạt chuẩn nông thôn mới và tiến tới nông thôn mới nâng cao còn nhiều khó khăn. Hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, nhiều tuyến đường nhỏ hẹp, vận chuyển nông sản phụ thuộc phà nên chi phí cao. Biến đổi khí hậu làm triều cường ngày càng khắc nghiệt, có năm nước dâng ngập cả vườn cây, ao cá. Trong khi đó, xử lý rác thải, nước thải chưa theo kịp tốc độ tăng trưởng du lịch; lao động trẻ lại có xu hướng rời quê ra thành phố, khiến nông thôn thiếu nhân lực chất lượng.
Để tháo gỡ, tỉnh Vĩnh Long đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ như: chuyển đổi số trong nuôi cá, đào tạo lao động cho hợp tác xã, quảng bá sản phẩm qua thương mại điện tử. Ngoài cá tươi, địa phương còn khuyến khích phát triển sản phẩm chế biến nhằm gia tăng giá trị và thu nhập.
Đến cuối tháng 6, xã An Bình đã hoàn thành 14/19 tiêu chí nông thôn mới, còn lại 5 tiêu chí chưa đạt gồm: quy hoạch, giao thông, trường học, thu nhập và môi trường – an toàn thực phẩm. Đáng chú ý, hệ thống đường liên ấp, liên xóm cơ bản hoàn thiện, 100% được nhựa hóa hoặc bê tông hóa; tỷ lệ hộ sử dụng nước sạch đạt 96,4%; rác thải được thu gom gần 93%. Chính quyền địa phương đề xuất tăng vốn đầu tư hạ tầng, đồng thời huy động nguồn lực cộng đồng để sớm hoàn thiện các tiêu chí còn lại.
Một homestay tại cù lao An Bình được bao quanh bởi cây xanh và nằm cạnh sông, tạo không gian thoáng mát, hấp dẫn du khách. Ảnh: Hồ Thảo.
“Trong tương lai, khi các tiêu chí nông thôn mới được hoàn thiện, An Bình không chỉ là điểm sáng của Vĩnh Long mà còn có thể trở thành hình mẫu cho nhiều vùng cù lao khác - nơi nông nghiệp, công nghệ và du lịch gắn kết, bổ trợ cho nhau. Người dân vừa giữ được hồn quê sông nước, vừa bắt nhịp phát triển của đất nước”, ông Hồ Thế Nhu - Phó Chủ tịch UBND xã An Bình nhận định.
