Diện mạo mới nông thôn TP.HCM: [Bài 1] Du lịch cộng đồng thắp hy vọng

Không gian mới, cơ hội mới

Nằm cách trung tâm TP.HCM chưa đầy một giờ di chuyển, Nông trại Tam Nông (phường Thới An) hiện lên như một khoảng lặng hiếm hoi giữa nhịp sống đô thị dày đặc. Không ồn ã tiếng xe, không chằng chịt bê tông, nơi đây giữ được vẻ mộc mạc của một vùng quê trù phú với những vườn cây ăn trái và đàn gia súc, gia cầm được chăn nuôi theo hướng hiện đại. Nơi đây vẫn lưu giữ những thú vui tao nhã mà người thành phố tưởng chừng đã quên.

Bà Huỳnh Mỹ, đại diện Tam Nông Farm cho biết, du khách có thể thong thả chèo xuồng trên mặt hồ phủ đầy hoa súng, buông cần câu bên bờ ao, hay lội bộ qua khu vườn trồng rau theo mùa để tự tay hái những bó mồng tơi, rau muống còn đẫm sương. Trẻ nhỏ được trải nghiệm chăm sóc vật nuôi, thu hoạch trứng… Không chỉ thu hút khách trong nước, nông trại Tam Nông còn đón du khách từ 30 quốc gia đến tham quan và nghỉ dưỡng.

“Ở đây, mỗi hoạt động đều gắn với nhịp sống sản xuất của nông dân, tạo nên một không gian du lịch sinh thái đúng nghĩa, nơi du khách đến không chỉ để nghỉ ngơi mà còn để cảm nhận trọn vẹn sự thong dong của nông thôn giữa lòng đô thị. Chúng tôi mong muốn vừa giữ được bản sắc nông nghiệp, vừa tạo thêm sinh kế từ dịch vụ trải nghiệm, nhất là trong bối cảnh nhu cầu tìm về thiên nhiên ngày càng lớn của người dân thành phố”, bà Huỳnh Mỹ chia sẻ.

Những năm gần đây, ấp đảo Thiềng Liềng (xã đảo Thạnh An) được biết đến như một “ngôi sao sáng” của du lịch trải nghiệm, sinh thái TP.HCM. Từng là nơi heo hút, cách trở bởi con nước và quãng đường ghe hơn một giờ, Thiềng Liềng nay lại trở thành điểm đến của những người muốn tìm một không gian nguyên sơ đúng nghĩa. Du khách tới đây được trải nghiệm cào muối, vun muối và tìm hiểu về quy trình làm muối.

Như thường lệ, mỗi cuối tuần, bà Nguyễn Thị Tuyết, Giám đốc HTX Nông nghiệp Du lịch Dịch vụ Thương mại Thiềng Liềng lại tất bật chuẩn bị chào đón cho nhóm khách đến thăm ấp đảo. Bà Tuyết cười hiền: “Thiềng Liềng vốn nghèo vì làm muối bấp bênh, thanh niên phải rời đảo kiếm sống. Giờ du khách đến đông hơn, bà con có thêm nguồn thu từ bán muối sạch, rồi làm dịch vụ ăn uống, hướng dẫn trải nghiệm. Quan trọng nhất là người dân tự tin hơn, thấy nghề truyền thống của mình cũng có giá trị”.

Điều đặc biệt khi làm du lịch, HTX không xây dựng thêm công trình lớn mà tập trung giữ gìn sự nguyên sơ của ấp đảo. Một số hộ được tập huấn kỹ năng đón tiếp, làm vệ sinh, tổ chức hoạt động trải nghiệm. “Du khách thích nhất là sự chân thật, nguyên sơ. Cứ để họ đi cào muối cùng mình, ăn bữa cơm với cá kho, rau rừng, thế là vui rồi”, bà Tuyết nói.

Thiềng Liềng không có những khu nghỉ dưỡng sang trọng, nhưng chính sự mộc mạc, sạch sẽ và hiếu khách lại tạo nên “thương hiệu” khác biệt. Ở đó, người ta tìm thấy cảm giác được tạm rời xa phố thị. Mô hình du lịch cộng đồng ở Thiềng Liềng vì vậy trở thành một ví dụ tiêu biểu cho thấy tiềm năng rất lớn của du lịch sinh thái nông thôn TP.HCM: dựa vào tài nguyên tự nhiên, gìn giữ nếp sống bản địa và tạo thêm nguồn thu ổn định cho người dân trên đảo.

Hay tại vườn chôm chôm Trung An (xã Bình Mỹ) cũng là một trong những điểm nhấn đặc sắc về du lịch sinh thái của TP.HCM. Chị Ba Hạnh - người đã hơn hai thập kỷ gắn bó với mảnh vườn này, vừa hướng dẫn khách hái trái vừa cười hiền: “Làm nông mà có người tới nghe mình kể chuyện vườn, tự nhiên thấy nghề quý hơn. Nhờ du lịch, thu nhập cũng đều đặn hơn”.

Có thể thấy, du lịch sinh thái đang trở thành hướng đi giàu tiềm năng cho nông thôn TP.HCM trong giai đoạn xây dựng nông thôn mới. Không chỉ mang lại thu nhập, mô hình này còn giúp gìn giữ cảnh quan, nâng cao giá trị nông sản, thúc đẩy chuyển dịch kinh tế nông thôn theo hướng xanh và bền vững.

Kỳ vọng về một nông thôn mới hiện đại và giàu bản sắc

Sau khi mở rộng không gian liên kết với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ), TP.HCM sở hữu một trục trải nghiệm độc đáo: từ vườn - sông - biển đến làng nghề đến những nông trại công nghệ cao. Đây chính là lớp tài nguyên đặc sắc để xây dựng hệ sản phẩm du lịch sinh thái đa dạng.

Theo bà Hoàng Thị Mai, Phó Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn, TP.HCM đặt mục tiêu mỗi địa bàn có ít nhất một sản phẩm du lịch nông nghiệp - sinh thái tiêu biểu. Điều này trở thành động lực để địa phương và người dân cùng tham gia sáng tạo mô hình mới.

“Thành phố có nhiều lợi thế vượt trội: thị trường lớn, nhu cầu du lịch xanh tăng mạnh, khoảng cách di chuyển thuận tiện và nông nghiệp công nghệ cao phát triển, văn hóa làng nghề đặc sắc. Nhiều nông trại đang chuyển đổi theo hướng mở cửa cho du khách tham quan và trải nghiệm”, bà Mai cho hay.

Phó Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn TP.HCM đánh giá, du lịch sinh thái tại TP.HCM không còn là hoạt động phụ. Nó đang trở thành sinh kế mới và là kênh quảng bá hiệu quả nhất cho nông sản, văn hóa nông thôn của thành phố. Song song với tiềm năng và mô hình thực tiễn, hệ thống chính sách của Trung ương và TP.HCM đang tạo “bệ đỡ” vững chắc cho du lịch sinh thái nông nghiệp phát triển đúng hướng.

Trong đó, phải kể đến: Nông Trang Xanh (xã An Nhơn Tây - Green Farm) trở thành điểm đến quen thuộc của học sinh, sinh viên và các đoàn khách muốn trải nghiệm nông nghiệp sạch. Tại xã Tân An Hội, vườn lan Huyền Thoại không chỉ là nơi sản xuất mà còn là không gian học hỏi về kỹ thuật nuôi trồng. Ở xã Cần Giờ - Thạnh An, các mô hình trải nghiệm nuôi và khai thác hàu mang đến sản phẩm du lịch sinh thái biển độc đáo. Hay các làng nghề bánh tráng tại Phú Hòa Đông, các vườn xoài ở Cần Giờ mở cửa cho khách tham quan… tạo thành chuỗi hoạt động phong phú.

Nhờ các nguồn lực này, nhiều mô hình ban đầu chỉ mang tính tự phát đã được nâng cấp rõ rệt, đáp ứng tiêu chí nông thôn mới nâng cao. Hệ thống biển chỉ dẫn, lối đi an toàn, khu vực giới thiệu sản phẩm OCOP, không gian trải nghiệm… được đầu tư đồng bộ hơn.

Hội Nông dân TP.HCM cũng đang triển khai chương trình đào tạo kỹ năng làm du lịch cho nông dân: kỹ năng dẫn khách, thuyết minh câu chuyện sản phẩm, tổ chức hoạt động trải nghiệm, bán hàng OCOP. Khi du lịch sinh thái được tổ chức bài bản và người dân thực sự là chủ thể, nông thôn TP.HCM không chỉ giữ được bản sắc mà còn mở ra một hướng phát triển mới, bền vững và đầy triển vọng.

Định hướng của TP.HCM trong thời gian tới là xây dựng hệ sinh thái du lịch sinh thái - nông nghiệp toàn diện, liên kết từ sản xuất đến dịch vụ, từ làng nghề đến kinh tế tuần hoàn, từ sản phẩm đặc trưng đến trải nghiệm văn hoá. Các tour đường sông, tour nông nghiệp tri thức, tour farmstay cuối tuần… sẽ là những sản phẩm chủ lực.

Ông Vũ Ngọc Đăng, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn TP.HCM nhấn mạnh: “Mục tiêu cuối cùng là để người dân nông thôn có thêm thu nhập, sống được bằng nghề, giữ đất - giữ nghề - giữ văn hóa và tham gia trực tiếp vào chuỗi giá trị du lịch của thành phố”.