Hành động sớm
Thực hiện Đề án sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025 - 2035, tầm nhìn đến 2050, Sở NN&MT Hà Tĩnh đã tham mưu, báo cáo UBND tỉnh để ban hành Kế hoạch hành động nhằm cụ thể hóa đề án này với mục tiêu triển khai đồng bộ, thống nhất trên toàn tỉnh, thúc đẩy tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng xanh, bền vững và thân thiện với môi trường.
Mạ khay, máy cấy là một trong những giải pháp kỹ thuật được khuyến khích nhân rộng trong canh tác lúa giảm phát thải. Ảnh: Thanh Nga.
Ông Trần Hùng, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi Hà Tĩnh cho rằng, giai đoạn này chính quyền hai cấp bắt đầu đi vào hoạt động ổn định, nhuần nhuyễn nếu các địa phương dành sự quan tâm, phối hợp tốt với ngành chuyên môn, đề án sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt sẽ chuyển đổi mạnh mẽ nền sản xuất trồng trọt theo hướng thích ứng biến đổi khí hậu, hiện đại hóa công nghệ, nâng cao giá trị nông sản và từng bước tham gia thị trường các-bon, góp phần gia tăng hiệu quả kinh tế cho người sản xuất.
Trên cơ sở rà soát lợi thế của từng vùng, từng địa phương cụ thể, Hà Tĩnh xây dựng nhiều nhóm nhiệm vụ tập trung thực hiện đến năm 2030.
Đầu tiên, Hà Tĩnh xác định cần sớm chuyển đổi cơ cấu cây trồng linh hoạt theo hướng phát triển các loại cây lâu năm có giá trị cao, tăng hấp thu các-bon. Chuyển đổi đất lúa kém hiệu quả sang cây trồng cạn, cây ăn quả hoặc mô hình lúa - thủy sản. Khuyến khích mô hình lúa - màu, luân canh để cải tạo đất và giảm phát thải.
Để giảm phát thải trong trồng trọt, Hà Tĩnh sẽ áp dụng các gói kỹ thuật giảm phát thải như: Tưới ngập - khô xen kẽ (AWD) trong canh tác lúa; Quản lý dinh dưỡng hợp lý, tăng dùng phân hữu cơ, vi sinh, phân nhả chậm; Giảm thuốc BVTV hóa học, đẩy mạnh biện pháp sinh học; Canh tác bảo tồn: làm đất tối thiểu, tăng che phủ, luân canh hợp lý; Ứng dụng công nghệ số, cảm biến thông minh; Sử dụng phụ phẩm sản xuất than sinh học, áp dụng biện pháp hấp thu các-bon; Hệ thống hóa tài liệu, hướng dẫn kỹ thuật cho từng nhóm cây trồng.
Năm 2025 mô hình thí điểm sản xuất lúa giảm phát thải tại xã Thiên Cầm gặt hái được nhiều kết quả tích cực. Ảnh: Thanh Nga.
Đồng thời triển khai mô hình vùng và chuỗi giá trị, với 9 nhóm mô hình trình diễn chủ lực, bao gồm: lúa hữu cơ, lúa giảm phát thải, lúa - cá, lúa - lạc, lạc - lúa, chè, bưởi, cam và dứa phát thải thấp.
“Chúng tôi đang phấn đấu đến năm 2030 diện tích sản xuất lúa tưới ngập khô xen kẽ (AWD) đạt 15.000 ha và năm 2035 đạt trên 24.000 ha”, ông Trần Hùng nhấn mạnh.
Nhiệm vụ thứ quan trọng nữa là xây dựng cơ sở dữ liệu phát thải theo cây trồng, vùng sinh thái; số hóa dữ liệu; liên thông kiểm kê quốc gia. Tiếp đến, truyền thông sâu rộng sản xuất nông nghiệp giảm phát thải; đào tạo cán bộ, HTX, nông dân; xây dựng, phổ biến bộ tài liệu chuẩn hóa.
Cuối cùng là liên kết sản xuất - tiêu thụ, xây dựng chứng nhận phát thải thấp, truy xuất nguồn gốc và xúc tiến thương mại.
12 xã, phường thí điểm ứng dụng tiến bộ kỹ thuật sản xuất lúa giảm phát thải
Từ vụ xuân năm 2025 sản xuất lúa giảm phát thải được triển khai thí điểm ở xã Nam Phúc Thăng (huyện Cẩm Xuyên cũ, nay là xã Thiên Cầm) với diện tích hơn 50 ha. Đến vụ hè thu 2025, mô hình được mở rộng lên diện tích lên 250 ha/750 hộ trên địa bàn 3 thôn Trung Đông, Hưng Lộc và Hà Phúc Đồng của xã Thiên Cầm. Đây là những cánh đồng đã được tích tụ, phá bờ thửa nhỏ, hình thành ô thửa lớn.
Sản xuất lúa giảm phát thải sẽ góp phần bảo vệ môi trường đất, nước, không khí. Ảnh: Thanh Nga.
Theo ông Lê Ngọc Huấn, Giám đốc Sở NN&MT, sau thành công bước đầu của mô hình thí điểm, từ vụ xuân năm 2026, Hà Tĩnh định hướng mở rộng thực hiện thí điểm ứng dụng tiến bộ kỹ thuật và áp dụng các biện pháp sản xuất trồng trọt giảm phát thải trên cây lúa với diện tích hơn 230 ha, tại 12 xã, phường và có sự tham gia của các doanh nghiệp, gồm: phường Hà Huy Tập, phường Trần Phú, xã Hồng Lộc,Tùng Lộc, Cẩm Bình, Trường Lưu, Can Lộc, Gia Hanh (áp dụng mạ khay máy cấy, tưới ngập khô xen kẽ); xã Kỳ Anh (áp dụng mạ khay, máy cấy/sạ cụm, tưới ngập khô xen kẽ) và xã Đức Thịnh, Tùng Lộc, Tứ Mỹ (trình diễn giống kết hợp áp dụng quy trình sản xuất theo SRI).
“Sản xuất lúa giảm phát thải là xu thế và nằm trong định hướng dài hơi của Chính phủ. Do đó, ngay từ vụ xuân năm 2026, các địa phương cần hành động quyết liệt, tập trung quan tâm thực hiện nội dung này, làm tiền đề để ngành trồng trọt Hà Tĩnh phát triển theo hướng phát thải thấp, sinh thái và hiện đại, đảm bảo sử dụng hiệu quả tài nguyên đất, nước và vật tư đầu vào, đồng thời kiểm soát, hấp thụ và bù đắp phát thải một cách thực chất”, Giám đốc Sở NN&MT nhấn mạnh.
Và gia tăng giá trị kinh tế từ việc nâng cao chất lượng sản phẩm lúa gạo. Ảnh: Thanh Nga.
Ông Nguyễn Trí Hà, đại diện Công ty CP Tập đoàn Quế Lâm - đơn vị đã và đang liên kết với nông dân Hà Tĩnh sản xuất nhiều mô hình trồng trọt, chăn nuôi theo tiêu chuẩn hữu cơ hoặc theo hướng hữu cơ cho rằng: Đề án giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt có thành công hay không cần phải có sự đồng hành của tỉnh trong việc ban hành chính sách hỗ trợ mạ khay, máy cấy.
