Vân Sơn được biết đến là xã miền núi thuộc diện đặc biệt khó khăn của tỉnh Bắc Ninh (thuộc huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang cũ). Mặc dù có diện tích rừng lớn (khoảng 6.000 ha) nhưng nhiều năm qua, người dân chủ yếu trồng kinh doanh gỗ nhỏ với chu kỳ từ 5-7 năm theo hình thức quảng canh để làm nguyên liệu giấy và dăm gỗ. Vì thế giá trị kinh tế không cao, đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn.
Sau khi thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp, Đảng bộ xã Vân Sơn đã xây dựng chương trình phát triển rừng bền vững gắn với “mô hình nông lâm kết hợp” với kỳ vọng cải thiện kinh tế địa phương, từng bước giúp nhân dân thoát nghèo bền vững. Phóng viên báo Nông nghiệp và Môi trường đã có cuộc trao đổi với ông Đàm Văn Lịch, Trưởng phòng Kinh tế xã Vân Sơn xung quanh nội dung này.
Mô hình nuôi ong dưới tán rừng là một trong những mô hình khá thành công ở huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang (cũ). Ảnh: Dũng Thiệu.
Ông có thể cho biết, xã Vân Sơn đã đặt ra những mục tiêu cụ thể nào để phát triển kinh tế rừng bền vững gắn với “mô hình nông lâm kết hợp”?
Đảng bộ xã Vân Sơn đã đặt ra những mục tiêu rất cụ thể, gồm: Giá trị sản xuất lâm nghiệp đạt khoảng 30 triệu đồng/ha/năm; tổng thu nhập từ kinh tế lâm nghiệp đạt trên 120 tỷ đồng/năm; xây dựng, duy trì 3 mô hình nông lâm kết hợp; duy trì tỷ lệ che phủ rừng đạt 67,5%; thu hút doanh nghiệp đầu tư xây dựng 1 đến 2 nhà máy chế biến lâm sản; duy trì bảo vệ nghiêm ngặt diện tích rừng tự nhiên, rừng trồng và trồng mới 50 ha rừng (cây phân tán); diện tích rừng sản xuất là rừng trồng được cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC) đạt 40-50%.
Để đạt được những mục tiêu trên, xã Vân Sơn có những giải pháp cụ thể nào, thưa ông?
Xã khuyến khích người dân trồng các loại cây gỗ lớn có giá trị kinh tế cao, thời gian sinh trưởng phù hợp với điều kiện địa phương (như lim, sồi, keo lai, bạch đàn); ngoài các sản phẩm từ gỗ, chúng tôi tập trung phát triển các sản phẩm nông nghiệp dưới tán rừng đạt chuẩn OCOP và đặc sản từ rừng như: Dược liệu rừng (sâm, quế, bạch chỉ…), mật ong rừng, nhựa cây, đặc sản vùng rừng (măng rừng, quả dại); tập trung hỗ trợ đầu tư các cơ sở chế biến sơ chế để giữ nguyên giá trị và mở rộng thị trường tiêu thụ. Tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật thu hái, bảo quản, chế biến lâm sản ngoài gỗ cho người dân.
Bên cạnh đó, xã cũng chú trọng phát triển mô hình trồng rừng kết hợp với cây nông nghiệp (cây ăn quả, cây công nghiệp ngắn ngày) và chăn nuôi gia súc, gia cầm; thúc đẩy liên kết sản xuất, xây dựng chuỗi giá trị từ nông lâm kết hợp, phát triển du lịch sinh thái và dịch vụ từ rừng; khai thác tiềm năng du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng gắn với rừng (tham quan, trải nghiệm nông lâm kết hợp, du lịch mạo hiểm).
Mô hình trồng cam xoàn đặc sản kết hợp với trồng rừng cũng đem lại nhiều thành công tại xã Vân Sơn. Ảnh: Dũng Thiệu.
Ông đánh giá thế nào về chiến lược phát triển rừng bền vững gắn với “mô hình nông lâm kết hợp”?
Tôi cho rằng mô hình này nhằm tận dụng hiệu quả đất đai bằng cách kết hợp trồng rừng với trồng cây nông nghiệp, chăn nuôi, tạo đa dạng sinh kế cho người dân, giúp bảo vệ đất, chống xói mòn, tăng độ phì nhiêu đất... Mô hình cũng góp phần giảm áp lực khai thác rừng tự nhiên, tăng diện tích rừng trồng và rừng tái sinh chất lượng để đảm bảo hài hòa giữa bảo vệ môi trường sinh thái và phát triển kinh tế nông - lâm kết hợp. Mục tiêu cao nhất vẫn là nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống người dân vùng rừng thông qua đa dạng sản phẩm.
Chúng tôi cũng đang lựa chọn vùng đất phù hợp cho các loại cây lâm nghiệp, cây nông nghiệp, kết hợp chăn nuôi nhỏ, xác định vùng trồng rừng kết hợp sản xuất nông nghiệp an toàn; ưu tiên cây lâm nghiệp có giá trị kinh tế cao, chịu hạn, chống xói mòn, kết hợp cây ăn quả, cây dược liệu, cây công nghiệp ngắn ngày dưới tán rừng; nuôi gia súc, gia cầm theo mô hình canh tác bền vững, hạn chế phá rừng; khuyến khích liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ, hỗ trợ xây dựng chuỗi giá trị sản phẩm nông lâm kết hợp (sản phẩm OCOP, đặc sản địa phương); tăng cường giao khoán rừng, giao đất nông lâm kết hợp cho cộng đồng, hộ gia đình.
Song song với các nội dung trên, xã sẽ hỗ trợ kỹ thuật và chuyển giao công nghệ, tổ chức tập huấn kỹ thuật trồng rừng, chăm sóc cây nông nghiệp, kỹ thuật chăn nuôi, ứng dụng khoa học công nghệ trong quản lý rừng và nông nghiệp như tưới nước tiết kiệm, phân bón hữu cơ, bảo vệ sinh thái.
Ông Đàm Văn Lịch cho rằng xã sẽ chú trọng phát triển mô hình trồng rừng kết hợp với cây nông nghiệp. Ảnh: Dũng Thiệu.
Trong chiến lược này, vai trò của lãnh đạo địa phương là rất quan trọng để đảm bảo thực thi chính sách xuyên suốt, có hiệu quả và tránh tình trạng chính sách không đi vào thực tế. Xã Vân Sơn có những kế hoạch cụ thể nào, thưa ông?
Chúng tôi xác định công tác bảo vệ và phát triển rừng là nhiệm vụ chính trị thường xuyên, gắn với trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy. HĐND xã cũng đưa mục tiêu giữ vững tỷ lệ che phủ rừng và giảm vi phạm lâm luật vào nghị quyết phát triển kinh tế - xã hội hàng năm để triển khai thực hiện; xã sẽ kiện toàn hệ thống quản lý, phân công rõ trách nhiệm quản lý rừng cho từng cấp chính quyền và các tổ chức trong việc phát triển, quản lý và bảo vệ rừng; giao trách nhiệm cụ thể cho tổ chức, cá nhân nhận khoán, thuê hoặc quản lý rừng gắn với cam kết bảo vệ rừng; đảm bảo hoạt động quản lý, bảo vệ và sử dụng rừng được thực hiện theo nguyên tắc phát triển bền vững, góp phần bảo vệ môi trường, duy trì đa dạng sinh học, nâng cao sinh kế cho người dân và cộng đồng địa phương; kịp thời phát hiện, lập biên bản và kiến nghị xử lý các hành vi xâm hại rừng, vi phạm pháp luật lâm nghiệp.
Xin cảm ơn ông!
