Hình ảnh trực quan về nghiên cứu mới về chatbot AI của các học giả MIT Media Lab. Ảnh: Nataliya Kosmyna.
Một nghiên cứu mới từ Phòng thí nghiệm Truyền thông thuộc Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) thực hiện trên ba nhóm người trong độ tuổi 18 - 39 sống tại khu vực Boston, Mỹ. Một nhóm sử dụng ChatGPT để viết bài luận, nhóm thứ hai tra cứu thông tin qua công cụ tìm kiếm Google, còn nhóm thứ ba không dùng bất kỳ hỗ trợ nào. Các nhà nghiên cứu đo hoạt động não thông qua điện não đồ (EEG), ghi nhận tín hiệu điện từ 32 vùng khác nhau trong não.
Kết quả cho thấy, nhóm sử dụng ChatGPT có mức kết nối thần kinh yếu nhất, nhớ rất ít về nội dung mình đã viết, và thể hiện kém hơn rõ rệt về mặt ngôn ngữ và hành vi. “Trong suốt bốn tháng, người dùng ChatGPT liên tục thể hiện kém ở các chỉ số thần kinh, ngôn ngữ và hành vi”, nhóm tác giả cho biết.
Ngược lại, nhóm không dùng bất kỳ công cụ nào lại có hoạt động não bộ phân tán và mạnh mẽ hơn, đặc biệt ở các vùng liên quan đến sáng tạo, trí nhớ và xử lý ngữ nghĩa. Nhóm sử dụng Google cũng ghi nhận hoạt động não tích cực và có mức độ hài lòng cao hơn với bài viết.
Sau ba bài viết, các nhóm được yêu cầu viết lại một trong các bài luận trước đó. Lần này, nhóm từng dùng ChatGPT phải viết lại mà không được hỗ trợ, còn nhóm "dùng não" được phép thử ChatGPT.
Kết quả cho thấy, nhóm từng sử dụng ChatGPT gần như không nhớ được nội dung cũ, sóng não alpha và theta - hai loại sóng liên quan tới việc ghi nhớ sâu và xử lý ngữ nghĩa cũng yếu hơn. “Nhiệm vụ có thể đã hoàn thành, thậm chí rất tiện lợi, nhưng như nghiên cứu chỉ ra, gần như không có gì được tích hợp vào bộ nhớ”, TS Nataliya Kosmyna, tác giả chính của nghiên cứu, nói với Time Magazine.
Ngược lại, nhóm trước đó không dùng AI cho thấy sự gia tăng rõ rệt về kết nối thần kinh khi thử tiếp cận công cụ hỗ trợ, cho thấy nếu được sử dụng đúng cách, AI vẫn có thể hỗ trợ học tập thay vì cản trở.
Trẻ em là nhóm dễ bị tổn thương nhất
TS Kosmyna cho biết bà đặc biệt lo ngại về việc AI được sử dụng trong giáo dục trẻ nhỏ, những đối tượng có não bộ còn đang phát triển. “Tôi quyết định công bố nghiên cứu trước khi được bình duyệt vì lo ngại rằng chỉ 6-8 tháng nữa, sẽ có chính sách kiểu như ‘GPT vào mẫu giáo’. Điều đó sẽ rất nguy hiểm và gây hại lâu dài”, bà nói.
OpenAI, đơn vị phát triển ChatGPT, hiện chưa phản hồi về nghiên cứu này.
Tuy nhiên, có một số quan điểm chính sách trái ngược tại Mỹ. Tổng thống Donald Trump hồi tháng 4 đã ký sắc lệnh hành pháp khuyến khích tích hợp AI vào các trường học trên toàn nước Mỹ. “Để giữ vững vị thế dẫn đầu toàn cầu trong cuộc cách mạng công nghệ, chúng ta phải trang bị cho thế hệ trẻ kiến thức và kỹ năng cần thiết để làm chủ và phát triển AI”, sắc lệnh nêu rõ.
Nhóm nghiên cứu của MIT hiện đang tiến hành một nghiên cứu tiếp theo, so sánh hoạt động não của lập trình viên có và không sử dụng AI. “Kết quả hiện tại thậm chí còn tệ hơn”, Kosmyna cho biết.
Theo bà, điều này có thể ảnh hưởng đến các công ty đang cân nhắc thay thế nhân sự lập trình cấp thấp bằng AI. Dù năng suất có thể tăng, nhưng nếu lệ thuộc vào công cụ, khả năng tư duy phản biện, sáng tạo và giải quyết vấn đề của nhân lực còn lại có thể bị suy giảm.
OpenAI, đơn vị phát triển ChatGPT, hiện chưa phản hồi về nghiên cứu này.
