Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đã có hơn 84.000 ha cây trồng cạn được áp dụng các hình thức tưới tiên tiến, tiết kiệm nước. Theo ông Nguyễn Thành Long, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi và Phòng, chống thiên tai tỉnh Đắk Lắk, kết quả này có được nhờ việc tỉnh đã chủ động cụ thể hóa các chính sách của Trung ương, đặc biệt là Nghị định số 77/2018/NĐ-CP ngày 16/5/2018 của Chính phủ về hỗ trợ phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương.
Ông Nguyễn Thành Long chia sẻ thông tin tại Diễn đàn “Nghiên cứu, ứng dụng công nghệ chiến lược trong phát triển tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho cây trồng cạn phục vụ nông nghiệp thông minh, ứng phó biến đổi khí hậu, góp phần đảm bảo an ninh nguồn nước khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên” ngày 29/12. Ảnh: Phạm Hoài.
Để giải quyết một số khó khăn về nguồn lực, ông Nguyễn Thành Long cho rằng cần ưu tiên lồng ghép và huy động hiệu quả các nguồn vốn từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Chương trình phát triển nông nghiệp bền vững, Chương trình thích ứng với biến đổi khí hậu, các dự án ODA… để đầu tư hạ tầng tích trữ nước, hệ thống tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho các loại cây trồng cạn chủ lực như cà phê, hồ tiêu, sầu riêng và cây ăn quả.
Cùng với đó, tỉnh cũng đã khuyến khích xã hội hóa, thu hút doanh nghiệp, hợp tác xã và các tổ chức kinh tế tham gia đầu tư, liên kết sản xuất gắn với ứng dụng công nghệ tưới hiện đại, từng bước hình thành các chuỗi giá trị nông nghiệp bền vững.
“Ngành thủy lợi cũng đang nghiên cứu, đề xuất cơ chế hỗ trợ tín dụng ưu đãi, giảm lãi suất vay nhằm tạo điều kiện cho nông dân và hợp tác xã đầu tư hệ thống tưới tiên tiến, nhất là tại các vùng sản xuất tập trung”, ông Long khẳng định.
Ở góc độ khoa học công nghệ, Đắk Lắk đã và đang đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao các công nghệ tưới phù hợp với từng loại cây trồng, điều kiện thổ nhưỡng và nguồn nước của từng vùng sinh thái.
Nhiều giải pháp tưới thông minh như tưới tự động, bán tự động, sử dụng cảm biến độ ẩm đất, thời tiết và điều khiển từ xa qua thiết bị di động đang được từng bước triển khai, giúp tiết kiệm nước, giảm chi phí sản xuất và nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên.
Trong thời gian tới, Đắk Lắk sẽ tiếp tục rà soát, điều chỉnh quy hoạch vùng sản xuất cây trồng cạn gắn với quy hoạch thủy lợi; ưu tiên đầu tư các công trình thủy lợi nhỏ, ao hồ tích trữ nước, hệ thống kênh mương nội đồng, đồng thời tăng cường quản lý, khai thác bền vững nguồn nước mặt và nước ngầm.
Ông Đinh Thanh Mừng phát biểu tại Diễn đàn do Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi phối hợp với Báo Nông nghiệp và Môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Lắk tổ chức. Ảnh: Phạm Hoài.
TS. Đinh Thanh Mừng, Phó Chánh Văn phòng Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết, phát triển tưới tiên tiến, tiết kiệm nước là một trong những nội dung được Cục đặc biệt quan tâm. Trong những năm qua, Tổng cục Thủy lợi (nay là Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi) đã triển khai nhiều nghiên cứu, cả về thực tiễn và khoa học, làm cơ sở tham mưu cho Bộ NN-PTNT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) trình Chính phủ ban hành Nghị định số 77/2018/NĐ-CP về hỗ trợ phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước.
Theo TS. Mừng, tại thời điểm ban hành, Nghị định 77 được đánh giá là một chính sách có tính đột phá và rất thiết thực. Chính sách này quy định hỗ trợ 50% chi phí đầu tư vật liệu, trang thiết bị cho tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp và các thành viên tổ chức thủy lợi cơ sở khi đầu tư hệ thống tưới tiên tiến cho cây trồng cạn, với mức hỗ trợ tối đa không quá 40 triệu đồng.
“Khi đó, chi phí đầu tư trung bình cho một hệ thống tưới, từ các mô hình đơn giản như phun mưa đến công nghệ cao, vào khoảng 80 triệu đồng/ha nên mức hỗ trợ 40 triệu đồng/ha đã góp phần giảm đáng kể gánh nặng tài chính cho người dân và các tổ chức thủy lợi cơ sở”, ông Đinh Thanh Mừng phân tích.
Hệ thống tưới tự động tại vườn cà phê Đắk Lắk. Ảnh: AgriHT.
Tuy nhiên, TS. Mừng cũng thẳng thắn nhìn nhận, dù Nghị định đã được ban hành từ năm 2018 nhưng trong quá trình triển khai thực tế vẫn còn một số vướng mắc, đặc biệt là thiếu hướng dẫn cụ thể về cơ chế tài chính, khiến chính sách chưa phát huy hết hiệu quả như kỳ vọng.
Trong bối cảnh mới, trước yêu cầu phát triển nông nghiệp thông minh và thích ứng biến đổi khí hậu, Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi đang rà soát, đánh giá lại toàn diện chính sách này để kiến nghị điều chỉnh theo hướng phù hợp hơn với thực tiễn.
“Một trong những nội dung được nghiên cứu là mở rộng đối tượng thụ hưởng, không chỉ giới hạn trong các tổ chức thủy lợi cơ sở mà áp dụng cho tất cả tổ chức, cá nhân có nhu cầu đầu tư tưới tiên tiến trên cả nước”, ông Mừng cho hay.
Lấy ví dụ tại khu vực ĐBSCL, TS. Mừng cho biết nhiều địa bàn không có tổ chức thủy lợi cơ sở nên người dân khó tiếp cận chính sách theo quy định hiện hành. Vì vậy, việc điều chỉnh cơ chế theo hướng linh hoạt hơn, không bắt buộc phải thông qua tổ chức trung gian, sẽ giúp chính sách đến được với người dân nhanh hơn, thuận lợi hơn.
Cùng với đó, trong bối cảnh chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ ngày càng mạnh mẽ, việc xây dựng các hệ thống tiếp nhận, triển khai chính sách theo hướng số hóa, minh bạch và đơn giản hóa thủ tục cũng được xác định là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả hỗ trợ và khuyến khích người dân mạnh dạn đầu tư công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước trong thời gian tới.
Ông Nguyễn Thái Hoà, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk, cho biết, năm 2026 đã được tỉnh xác định là năm bứt phá với việc triển khai đồng loạt nhiều nhiệm vụ trọng tâm. Trong đó, tỉnh đã và đang đẩy mạnh ứng dụng, chuyển giao nhiều mô hình sản xuất, tiếp tục tăng cường phối hợp giữa nhà khoa học và nhà quản lý, qua đó kết nối hiệu quả với bà con nông dân, hợp tác xã nông nghiệp, nhằm đưa các mô hình vào thực tiễn sản xuất.
