Dự án AIN8748 về Quyết định lâm nghiệp có cơ sở, quản lý rừng bền vững và cấp chứng chỉ rừng cho rừng trồng quy mô nhỏ ở Việt Nam nhằm xây dựng khả năng chống chịu của sinh kế lâm nghiệp quy mô nhỏ ở Việt Nam thông qua thúc đẩy quy hoạch rừng, cấp chứng chỉ rừng, quản lý môi trường và thực hành sản xuất nông nghiệp thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu ở thành phố Huế và tỉnh Nghệ An.
Mô hình nông nghiệp hữu cơ gắn với bảo vệ rừng trồng gỗ lớn tại xã Vân Du. Ảnh: Phạm Tuân.
Dự án được tài trợ bởi Tổ chức Nông nghiệp Phần Lan về Phát triển lương thực và lâm nghiệp (FFD) từ nguồn kinh phí của Bộ Ngoại giao Phần Lan. Trung tâm Nghiên cứu Biến đổi khí hậu miền Trung (CCCSC), Trường Đại học Nông lâm - Đại học Huế là đơn vị điều phối dự án tại Việt Nam. Các đơn vị tham gia và hưởng lợi trực tiếp từ Dự án gồm 4 hợp tác xã thuộc Liên minh Hợp tác xã thành phố Huế và 4 hợp tác xã tại tỉnh Nghệ An, trong đó có HTX Dịch vụ Nông nghiệp và Xây dựng Minh Thành (HTX Minh Thành), xã Vân Du, tỉnh Nghệ An.
Hai mô hình nông nghiệp hữu cơ
Mục tiêu của mô hình thí điểm của Dự án không chỉ nhằm đa dạng dạng hoá và nâng cao thu nhập cho người dân từ sản phẩm nông nghiệp hữu cơ mà còn là giải pháp giúp họ chuyển rừng trồng từ sinh kế ngắn hạn sang tài sản dài hạn, mang lại thu nhập cao hơn, vừa đóng góp cho mục tiêu giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu.
Trong khuôn khổ Dự án AIN8748, hai mô hình nông nghiệp hữu cơ đã được triển khai gồm mô hình lúa hữu cơ diện tích 1,28ha tại Đồng Thần (xóm 3) và mô hình dưa leo hữu cơ 1,7ha tại Cây Ngút (xóm 8), xã Vân Du với tổng cộng 12 hộ dân tham gia.
HTX Minh Thành và các hộ dân đã ký bản cam kết tham gia và thực hiện mô hình nông nghiệp hữu cơ gắn với bảo vệ rừng trồng keo theo hướng gỗ lớn. Theo đó, HTX được Dự án hỗ trợ một phần chi phí xây dựng mô hình, hỗ trợ tổ chức tập huấn nâng cao năng lực về kỹ thuật canh tác hữu cơ, hỗ trợ xây dựng bộ nhận diện thương hiệu sản phẩm, hướng dẫn quy trình sản xuất và thực hiện các thủ tục để đạt chứng nhận hữu cơ theo tiêu chuẩn PGS.
Toàn cảnh chương trình "Kết nối thị trường cho sản phẩm nông nghiệp có chứng nhận hữu cơ" ngày 25/12/2025. Ảnh: Đình Tiệp.
Đi đôi với quyền lợi, HTX Minh Thành và các hộ dân tham gia mô hình đã ký cam kết duy trì tối thiểu 40ha rừng trồng keo gỗ lớn (cây từ 8 năm tuổi trở lên), không khai thác rừng non, thực hiện nghiêm các biện pháp bảo vệ rừng, không để xảy ra tình trạng chặt phá trái phép hay xả rác trong khu vực rừng trồng. Việc kiểm tra, giám sát hiện trạng rừng được phối hợp thực hiện định kỳ.
Trong sản xuất, các hộ cam kết tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật hữu cơ, không sử dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật tổng hợp hay hóa chất độc hại trên diện tích được hỗ trợ, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm, kết quả triển khai để nhân rộng mô hình trong cộng đồng.
Tạo nền tảng phát triển nông nghiệp xanh
Cùng với cam kết bảo vệ rừng của HTX, Dự án AIN8748 đã tổ chức nhiều đợt tập huấn về nông nghiệp hữu cơ, tiêu chuẩn hệ thống cùng tham gia PGS, thành lập Ban điều phối PGS Vân Du, đào tạo thanh tra viên PGS, lấy mẫu đất, nước để gửi đến đến các cơ quan chuyên môn phân tích. Kết quả phân tích cho thấy các chỉ tiêu đều thấp hơn ngưỡng cho phép theo tiêu chuẩn PGS. Đây là điều kiện rất thuận lợi cho hai mô hình sớm đạt được tiêu chuẩn hữu cơ PGS.
Bên cạnh đó, HTX chú trọng xây dựng bộ nhận diện thương hiệu sản phẩm, trồng cỏ voi tạo vùng đệm sinh học góp phần bảo vệ môi trường canh tác và nâng cao giá trị sản phẩm. Ban điều phối PGS Vân Du đã công nhận chuyển đổi hữu cơ cho hai tổ sản xuất lúa và dưa leo.
Ban điều phối PGS Vân Du trao chứng nhận chuyển đổi hữu cho hai tổ sản xuất lúa và dưa leo. Ảnh: Đình Tiệp.
Nhằm mở rộng đầu ra và gia tăng giá trị cho sản phẩm hữu cơ sau chứng nhận, ngày 25/12/2025 tại tỉnh Nghệ An, Trung tâm Nghiên cứu Biến đổi khí hậu miền Trung (CCCSC), Trường Đại học Nông lâm - Đại học Huế đã phối hợp với Hợp tác xã Dịch vụ Nông nghiệp và Xây dựng Minh Thành, xã Vân Du tổ chức chương trình “Kết nối thị trường cho sản phẩm nông nghiệp có chứng nhận hữu cơ”. Chương trình là hoạt động quan trọng nhằm thúc đẩy liên kết tiêu thụ, nâng cao giá trị nông sản hữu cơ, gắn sản xuất nông nghiệp xanh với bảo vệ tài nguyên rừng và phát triển bền vững tại địa phương.
Tham dự trực tiếp chương trình có PGS.TS Trần Thị Phượng - Giám đốc CCCSC, Điều phối viên Quốc gia của Dự án, tập thể lãnh đạo HTX Minh Thành, Ban điều phối PGS Vân Du, đại diện hộ dân tham gia mô hình, đại diện lãnh đạo HTX Quỳnh Tam, HTX Thanh Thuỷ, Công ty Biggreen, Công ty Tâm Đạt. Bên cạnh đó còn có các đại biểu tham dự chương trình theo hình thức trực tuyến gồm ông Trần Mạnh Chiến - Giám đốc điều hành chuỗi thực phẩm sạch Bác Tôm, Trưởng Ban điều phối PGS Việt Nam; TS Trần Thị Thanh Bình - Giám đốc Trung tâm Nông nghiệp Hữu cơ (Trường Đại học Lâm nghiệp); bà Vũ Lê Y Voan - Cố vấn cao cấp của Dự án FFF; các chuỗi cửa hàng bán thực phẩm sạch ở Hà Tĩnh và Nghệ An đã
Ký kết hợp đồng thu mua sản phẩm chuyển đổi hữu cơ theo tiêu chuẩn PGS. Ảnh: Đình Tiệp.
Qua kết quả thảo luận, có 3 đơn vị và 2 hộ kinh doanh đã ký kết hợp đồng thu mua sản phẩm chuyển đổi hữu cơ theo tiêu chuẩn PGS của HTX Minh Thành.
Xã Vân Du hiện có tổng diện tích lúa hơn 1.590ha, trong đó khoảng 250ha đang được chuyển đổi theo hướng hữu cơ, diện tích sản xuất dưa leo an toàn đạt gần 50ha. Đây là dư địa lớn để nhân rộng mô hình và tiếp tục phát triển nông nghiệp hữu cơ gắn với quản lý, bảo vệ rừng bền vững.
Việc gắn mô hình sản xuất hữu cơ với các cam kết cụ thể về bảo vệ rừng không chỉ giúp nâng cao thu nhập cho người dân mà còn góp phần tăng khả năng hấp thụ carbon, giảm phát thải và nâng cao khả năng chống chịu trước tác động của biến đổi khí hậu. Các mô hình thuộc Dự án đã góp phần thúc đẩy chuyển đổi tư duy sản xuất theo hướng tôn trọng hệ sinh thái, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và hướng tới phát triển nông nghiệp xanh, bền vững cho vùng miền núi Nghệ An.
