Quảng Ninh khơi thông tiềm lực du lịch sinh thái rừng

Tài nguyên chưa được khai thác đúng mức

Khi tỉnh Quảng Ninh chính thức phê duyệt Đề án du lịch sinh thái trong rừng phòng hộ miền đông vào đầu tháng 6/2025, nhiều người đã hình dung về một bức tranh du lịch “xanh” đầy triển vọng. Nơi những cánh rừng lâu nay được biết đến như "lá phổi" của địa phương sẽ trở thành không gian trải nghiệm thiên nhiên, văn hoá và kinh tế, trong khi vẫn giữ vững sứ mệnh bảo tồn và nuôi dưỡng hệ sinh thái nguyên sinh.

Với gần 1.700 ha rừng phòng hộ nằm rải rác tại các địa phương miền đông của tỉnh như Đầm Hà, Hải Hà, Bình Liêu (cũ), đề án đặt mục tiêu hình thành 4 tuyến và 19 điểm du lịch sinh thái dựa trên hạ tầng có sẵn như đường tuần tra, đường mòn dân sinh.

Đây được xem là bước ngoặt chiến lược, bởi lần đầu tiên Quảng Ninh mạnh dạn cho phép sử dụng tối đa 5% diện tích rừng để xây dựng hạ tầng du lịch, trong khuôn khổ bảo tồn nghiêm ngặt, không chuyển đổi rừng, không phá vỡ cảnh quan, hệ sinh thái rừng.

Hiện Quảng Ninh đang sở hữu hệ sinh thái rừng đa dạng, phong phú, đan xen giữa rừng đặc dụng, phòng hộ, rừng đầu nguồn, rừng cảnh quan, thậm chí cả rừng trên núi đá vôi ven biển và rừng ngập mặn ven sông. Những vùng rừng như Yên Tử, Trúc Bài Sơn, Kỳ Thượng, hay các cánh rừng lát hoa ở Bình Liêu, từ lâu đã nổi tiếng trong giới nghiên cứu sinh học. Tuy nhiên, nhiều năm qua, tiềm năng du lịch rừng vẫn chưa được đánh thức đúng tầm.

Ông Vũ Duy Văn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ninh nhìn nhận: “Chúng tôi xác định du lịch rừng là một hướng phát triển kinh tế rừng bền vững, phù hợp với xu thế, gần gũi thiên nhiên. Nhưng vấn đề cốt lõi vẫn là làm sao phát triển mà không phá vỡ hệ sinh thái rừng. Muốn vậy phải có quy hoạch rõ ràng, giám sát chặt chẽ, đồng thời chọn được những nhà đầu tư có tâm, có tầm”.

Theo ông Văn, các dự án chỉ được cấp phép khi chứng minh được phương án phát triển gắn với bảo vệ và phát triển rừng. Kể cả trong quỹ đất 5% dành xây dựng hạ tầng, doanh nghiệp vẫn được khuyến cáo chỉ sử dụng tối đa 2%, ưu tiên các khu đất trống, ven đường mòn, dân sinh đã hình thành từ lâu. Những công trình xây dựng buộc phải hoà mình với cảnh quan, tuyệt đối không phá vỡ sinh thái tự nhiên.

Khơi thông chính sách tạo nền móng đầu tư bài bản

Vừa qua, dự án du lịch sinh thái đảo Đá Dựng ở xã Đầm Hà do Công ty CP Đầu tư phát triển Bảo Nguyên đầu tư là ví dụ tiên phong. Trên diện tích 66ha, trong đó có 38ha rừng tự nhiên, chủ đầu tư đã thiết kế không gian nghỉ dưỡng hài hoà với thiên nhiên, tuyệt đối không chuyển đổi rừng, không bê tông hoá, mà tận dụng kiến trúc gỗ, mái lá, đá địa phương.

Không chỉ doanh nghiệp lớn, các mô hình nhỏ, khởi nghiệp từ người địa phương cũng vào cuộc. Tại xã Kỳ Thượng, mô hình du lịch sinh thái nông nghiệp gắn với rừng của Công ty Am Váp Farm đang tạo sức hút đặc biệt.

Anh Lý Tài Ngân, Giám đốc Công ty Am Váp Farm chia sẻ: “Chúng tôi không làm du lịch theo kiểu đại trà. Mỗi hành trình dẫn khách vào rừng là một buổi kể chuyện, từ lịch sử của cây trâm, cây lát, đến tập tục giữ rừng của đồng bào Dao. Khách đến không chỉ đi chơi mà còn học được cách yêu thiên nhiên, trân trọng rừng già”.

Đề án du lịch sinh thái rừng phòng hộ miền đông Quảng Ninh không đơn thuần là giấy phép cho các doanh nghiệp vào rừng làm du lịch. Đây là một bước tiến chính sách thể hiện tư duy mới trong quản lý tài nguyên.

Ông Vũ Duy Văn cho biết, Sở sẽ phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương, lực lượng kiểm lâm, các ban ngành liên quan để giám sát chặt quá trình triển khai dự án. “Chúng tôi không thỏa hiệp với bất cứ hành vi nào cố tình phá rừng, xây dựng sai quy định. Nhưng cũng sẽ tích cực đồng hành với những nhà đầu tư thực sự vì thiên nhiên, vì cộng đồng”.

Quảng Ninh đã nhiều năm thành công với các mô hình du lịch biển, du lịch tâm linh, nay thêm một mũi nhọn là du lịch rừng. Nếu được đầu tư đúng mức, quản lý nghiêm ngặt, sẽ là đòn bẩy mới trong phát triển du lịch xanh. Bởi rừng không chỉ là tường thành sinh thái, mà còn là nguồn lực kinh tế bền vững nếu biết khai thác hợp lý.