Nghiên cứu dựa trên dữ liệu của 1,1 triệu học sinh từ 5 đến 16 tuổi tại Anh cho thấy mối quan hệ hai chiều giữa việc vắng mặt ở trường và sức khỏe tâm thần: càng nghỉ học nhiều, nguy cơ bất ổn tinh thần càng lớn; đồng thời trẻ đã có vấn đề tâm lý cũng dễ nghỉ học nhiều hơn.
Dữ liệu cho thấy trong nhóm học sinh đi học đầy đủ, dưới 2% từng phải nhập viện vì rối loạn tâm thần. Con số này gần gấp đôi, lên 4%, ở nhóm nghỉ học hơn 20% thời gian. Với học sinh nghỉ học 30% số buổi, tỷ lệ nhập viện vượt 5%.
Nghiên cứu cho thấy 5 trong 100 trẻ có tỷ lệ nghỉ học 30% đã phải đến bệnh viện vì vấn đề sức khỏe tâm thần. Ảnh: Getty.
Theo các nhà nghiên cứu của Đại học Loughborough và ONS, đây là bằng chứng cho thấy trường học đóng vai trò như một yếu tố bảo vệ. “Càng ít đến lớp, trẻ càng có khả năng gặp khủng hoảng tinh thần,” báo cáo kết luận.
Cơ chế này được lý giải theo hướng khoa học: trường học không chỉ là nơi tiếp thu kiến thức mà còn tạo môi trường xã hội ổn định, duy trì thói quen sinh hoạt và mang lại các yếu tố bảo vệ tâm lý. Khi trẻ vắng mặt dài ngày, sự thiếu hụt giao tiếp xã hội, nhịp sống đảo lộn và áp lực học tập dồn lại có thể thúc đẩy trạng thái lo âu, trầm cảm, từ đó làm tăng nguy cơ nhập viện.
Nghiên cứu cũng chỉ ra khoảng cách giữa các nhóm học sinh. Với trẻ có nhu cầu giáo dục đặc biệt (Send), mỗi lần nghỉ học làm tăng gần gấp đôi nguy cơ rối loạn tâm thần so với các bạn cùng lứa không có nhu cầu này. Đặc biệt, nữ sinh bị ảnh hưởng nặng nề hơn nam sinh khi tỷ lệ vắng mặt gia tăng.
Tuy nhiên, không phải tất cả trường hợp đều giống nhau. Trẻ có Send nhưng nhận được hỗ trợ tại trường, như kế hoạch chăm sóc giáo dục, bữa ăn miễn phí hoặc các dịch vụ hỗ trợ chuyên biệt, cho thấy tỷ lệ nghỉ học thấp hơn. Điều này gợi mở rằng can thiệp kịp thời tại trường có thể làm giảm tác động tiêu cực.
Louise Vesely-Shore, chuyên gia của ONS, cho biết: “Chúng tôi thấy rõ sự hỗ trợ tại trường đã giúp hạn chế phần nào việc nghỉ học và nguy cơ khủng hoảng tinh thần. Điều này khẳng định vai trò thiết yếu của trường học trong hệ thống chăm sóc sức khỏe tâm thần cho trẻ”.
Bác sĩ Guy Northover, Chủ tịch khoa Tâm thần trẻ em và thanh thiếu niên thuộc Trường Cao đẳng Tâm thần Hoàng gia Vương quốc Anh đánh giá, đây là nghiên cứu quan trọng, chứng minh “đi học là yếu tố bảo vệ với nhiều trẻ em”. Ông nhấn mạnh: “Một đứa trẻ ít đến trường có nguy cơ khủng hoảng tinh thần cao hơn nhiều so với khi đi học đều đặn”.
Dù vậy, ông cũng lưu ý dữ liệu chưa giải thích được nguyên nhân sâu xa. “Tại sao nhiều trẻ vắng mặt lại phải nhập viện? Có thể các em vốn đã có nguy cơ cao hơn, hoặc sự thiếu hỗ trợ khi ở nhà khiến tình trạng tâm lý trượt nhanh từ ổn định sang khủng hoảng”, ông nói.
Olly Parker, Trưởng bộ phận đối ngoại và nghiên cứu của tổ chức từ thiện YoungMinds, bổ sung rằng nhiều học sinh nghỉ học vì không nhận được sự hỗ trợ đúng lúc. Ông dẫn lời từ đường dây nóng của tổ chức: “Phụ huynh kể lại con họ né tránh trường lớp vì lo âu, bị bắt nạt, áp lực học tập hay quan hệ khó khăn với bạn bè. Những nguyên nhân này phức tạp và đòi hỏi giải pháp toàn diện”.
Tình trạng vắng mặt kéo dài trong trường học ở Anh gia tăng mạnh sau Covid-19. Ảnh: NFER.
Theo nhóm nghiên cứu, đây là lần đầu tiên ở Anh có một sáng kiến liên kết dữ liệu quy mô lớn như vậy. Nhóm đã kết nối hồ sơ giáo dục và y tế của trẻ với hồ sơ sức khỏe, điều kiện kinh tế xã hội của cha mẹ, cũng như dữ liệu hộ gia đình và khu vực sinh sống.
TS Simona Rasciute, người đứng đầu phân tích tại Đại học Loughborough nhận định: “Cách tiếp cận này cho phép chúng tôi phát hiện các động lực mới trong cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần của trẻ em và thanh thiếu niên tại Anh”.
Kết quả nghiên cứu củng cố thêm nhận định của nhiều chuyên gia: sức khỏe tâm thần trẻ em không chỉ là vấn đề cá nhân mà gắn chặt với môi trường sống, sự hiện diện ở trường và các yếu tố xã hội.
Tình trạng vắng mặt kéo dài trong trường học ở Anh gia tăng mạnh sau đại dịch Covid-19. Năm học 2023-2024, cứ 5 học sinh thì có một em bị xếp vào nhóm “nghỉ học thường xuyên”, tức bỏ lỡ ít nhất 10% số buổi. Đây là tỷ lệ cao hơn nhiều so với giai đoạn trước dịch.
Các chuyên gia cho rằng di chứng của đại dịch, từ lo âu, gián đoạn học tập đến khó khăn trong thích ứng xã hội, đang tạo thêm áp lực lên học sinh. Với những em vốn đã dễ tổn thương, sự thiếu hụt hỗ trợ càng khiến nguy cơ khủng hoảng tâm thần gia tăng.
Bộ Giáo dục Anh thừa nhận, tăng cường tỷ lệ chuyên cần là “ưu tiên hàng đầu”. Cơ quan này cho biết đang phối hợp với các trường để áp dụng các biện pháp hỗ trợ học sinh, đồng thời khuyến khích sự tham gia của phụ huynh.
Tuy nhiên, giới chuyên gia nhấn mạnh, việc giảm nghỉ học không thể chỉ dựa vào kỷ luật hay quản lý hành chính. Thay vào đó, cần xây dựng hệ thống hỗ trợ tâm lý ngay tại trường, từ cố vấn tâm lý, chương trình chống bắt nạt cho đến dịch vụ học tập phù hợp với năng lực của từng em.
Báo cáo của YoungMinds cũng lưu ý rằng nhiều trẻ bỏ học vì những nguyên nhân “có thể can thiệp được”, nếu hệ thống giáo dục và y tế phối hợp chặt chẽ hơn.
