Nhiều năm qua, Quảng Ngãi đã triển khai nhiều biện pháp phòng chống tác hại của thuôc lá, song vẫn còn nhiều người chưa bỏ được thói quen hút thuốc lá, nhất là trong giới trẻ và lao động phổ thông. Phóng viên có cuộc trao đổi với ông Phan Minh Đan, Phó Giám đốc Sở Y tế Quảng Ngãi về những nỗ lực, khó khăn và giải pháp trong công tác phòng chống tác hại thuốc lá (PCTHTL) tại địa phương.
Thưa ông, hiện nay tình hình sử dụng thuốc lá trên địa bàn có những điểm đáng chú ý gì, đặc biệt là trong giới trẻ và lao động phổ thông?. Ông đánh giá như thế nào về tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe cộng đồng và gánh nặng y tế của tỉnh?
Theo kết quả điều tra năm 2024, Quảng Ngãi có tới 19,9% người trưởng thành hút thuốc lá. Trong đó, nam giới chiếm 39,2%, nữ chỉ 0,6%, song tỷ lệ thanh thiếu niên từ 15 đến 24 tuổi hút thuốc lên đến 17%. Đáng lo ngại hơn, xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang gia tăng nhanh trong giới trẻ.
Theo thống kê vào năm 2024, tỉnh Quảng Ngãi có tới 19,9% người trưởng thành sử dụng thuốc lá. Ảnh: L.K.
Thuốc lá không chỉ gây hại trực tiếp cho người hút mà còn ảnh hưởng đến những người xung quanh qua khói thuốc thụ động. Đây là nguyên nhân dẫn đến nhiều bệnh mạn tính nguy hiểm như ung thư phổi, tim mạch, đột quỵ, bệnh phổi tắc nghẽn… Gánh nặng y tế và kinh tế mà tỉnh phải chi trả hàng năm cho điều trị liên quan đến thuốc lá là rất lớn.
Dù đã có nhiều chương trình PCTHTL, tuy nhiên trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi vẫn còn nhiều người hút thuốc lá, nguyên nhân chính là do ý thức người dân hay do cách làm chưa đủ mạnh? Ông có ý kiến như thế nào khi nói rằng, công tác truyền thông PCTHTL còn hình thức, khẩu hiệu?
Có thể nói, nguyên nhân đến từ cả hai phía. Một phần do nhận thức chưa đầy đủ của một bộ phận người dân, đặc biệt là nam giới và lao động phổ thông; một phần do việc thực thi các quy định còn thiếu kiên quyết. Nhiều nơi treo biển “cấm hút thuốc” nhưng chưa có lực lượng giám sát thường xuyên, việc xử phạt còn hạn chế nên tính răn đe chưa cao.
Ngành Y tế đã phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng triển khai có hiệu quả các hoạt động PCTHTL. Tuy nhiên, nhiều chương trình vẫn thiên về khẩu hiệu, chưa tạo được thay đổi hành vi thực chất. Cần chú trọng hơn đến truyền thông trực tiếp, cá nhân hóa thông điệp, đưa hình ảnh thực tế về tác hại của thuốc lá đến gần người dân, đặc biệt là thanh thiếu niên.
Trong thời gian qua, Sở Y tế đã triển khai những chương trình, hoạt động cụ thể nào nhằm hạn chế tình trạng hút thuốc lá trong cộng đồng? Việc thực thi các quy định về môi trường không khói thuốc tại cơ quan, trường học, bệnh viện, nơi công cộng ở Quảng Ngãi hiện nay có gặp khó khăn gì?
Thời gian qua, được sự chỉ đạo và hỗ trợ của Bộ Y tế mà trực tiếp là Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá - Bộ Y tế để tăng cường việc thực thi nghiêm Luật PCTHTL và môi trường không khói thuốc tại tỉnh Quảng Ngãi. Ngành Y tế đã tham mưu cho tỉnh ban hành các văn bản chỉ đạo triển khai thực hiện các hoạt động PCTH thuốc lá đối với các địa phương, cơ quan, đơn vị,... trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi xây dựng kế hoạch và thực hiện các nội dung theo quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá.
Ông Phan Minh Đan, Phó Giám đốc Sở Y tế Quảng Ngãi chia sẻ với phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường về công tác phòng chống tác hại thuốc lá trên địa bàn. Ảnh: L.K.
Sở Y tế đã chỉ đạo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Ngãi phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành, đoàn thể trên địa bàn toàn tỉnh tổ chức triển khai thực hiện các hoạt động PCTHTL. Nhiều hoạt động đã được triển khai đã tạo hiệu ứng lan tỏa đến các cơ quan, đơn vị, trường học, các cấp ngành, hội, đoàn thể tham gia tích cực và đẩy mạnh hoạt động PCTHTL ở mỗi cấp, mỗi ngành, đơn vị, địa phương.
Tuy nhiên, việc thực thi các quy định về môi trường không khói thuốc tại cơ quan, trường học, bệnh viện, nơi công cộng ở Quảng Ngãi hiện nay có gặp khó khăn khó khăn là lực lượng kiểm tra mỏng, ý thức chấp hành của một bộ phận cán bộ và người dân chưa cao, việc xử lý vi phạm còn chưa triệt để.
Trong khi thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang bùng phát ở giới trẻ, Quảng Ngãi đã có giải pháp cụ thể nào để kiểm soát hay vẫn đang chờ hướng dẫn từ Trung ương?
Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng hiện nay đang bùng phát mạnh ở giới trẻ. Quảng Ngãi đã chủ động theo dõi, tăng cường tuyên truyền, đồng thời phối hợp với các cơ quan chức năng trong việc kiểm tra, xử lý buôn bán, quảng cáo trái phép thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
Ngày 21/5/2025, Tỉnh Đoàn Quảng Ngãi phối hợp Sở Y tế, Sở Giáo dục và Đào tạo, Kênh truyền hình PTQ đã tổ chức Diễn đàn truyền thông với chủ đề: “Bảo vệ tuổi thơ- nói không với thuốc lá điện tử và chất kích thích”. Diễn đàn đã có những hiệu ứng tích cực trong học sinh liên quan đến phòng chống tác hại thuốc lá, thuốc lá điện tử.
Tỉnh Quảng Ngãi quyết tâm giảm tỷ lệ hút thuốc lá, không để những quy định chỉ mang tính khẩu hiệu hoặc nằm trên giấy. Ảnh: L.K.
Ngoài ra, ngày 30/8/2024, UBND tỉnh ban hành công văn số 4703/UBND-KTN về việc tăng cường phối hợp thực hiện việc quan lý nhà nước đối với thuốc lá thế hệ mới. Đến ngày 09/8/2025, UBND tỉnh đã ban hành công văn số 1198/UBND-KGVX V/v triển khai thực hiện kế hoạch về cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Điều này cho thấy tỉnh Quảng Ngãi cũng rất quyết liệt trong công tác PCTHTL.
Ông thấy đâu là “lỗ hổng” lớn nhất trong công tác PCTHTL ở Quảng Ngãi hiện nay? Ông có chia sẻ gì về trách nhiệm điều phối của ngành y tế trong việc PCTHTL và trong thời gian tới, Sở Y tế sẽ ưu tiên những giải pháp trọng tâm nào để giảm tỷ lệ hút thuốc lá trên địa bàn?
“Lỗ hổng” lớn nhất hiện nay chính là việc giám sát và xử phạt chưa nghiêm, dẫn đến nhiều quy định chỉ nằm trên giấy. Đối với việc PCTHTL, đây là trách nhiệm chung, không riêng ngành y tế mà cần sự đồng hành của các cấp các ngành. Mỗi người dân cần có ý thức bảo vệ sức khỏe của mình và cộng đồng. Chúng tôi mong muốn các biện pháp tới đây sẽ thiết thực hơn, đi sâu vào đời sống, giúp giảm rõ rệt tỷ lệ hút thuốc và tiến tới xây dựng một môi trường trong lành, an toàn cho thế hệ trẻ.
Trong thời gian tới, ngành y tế sẽ đóng vai trò điều phối, tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo chặt chẽ hơn để huy động sự tham gia của công an, giáo dục, các tổ chức đoàn thể và chính quyền địa phương. Trong đó, 3 giải pháp trọng tâm là: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền trực tiếp, đặc biệt trong trường học, khu công nghiệp; tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực thi PCTHTL tại nơi công cộng và Kiểm soát chặt chẽ thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
Xin cảm ơn ông!
