Khai mở tiềm năng nuôi biển tại TP.HCM: [Bài 3] Nuôi biển mở lối du lịch

Chị Lê Thị Thu Cúc (phường Tam Thắng) khởi nghiệp nuôi biển từ năm 2018. Ban đầu, chị chỉ nuôi 10 lồng bè cá chim vây vàng trên sông Chà Và. Sau khi có lãi, chị tiếp tục đầu tư và đến nay sở hữu hơn 30 lồng nuôi các loại cá biển như cá chim vây vàng, cá chẽm, cá mú tại khu vực vịnh Gành Rái, xã Long Sơn. Hai năm trước, nhận thấy nhu cầu thị trường cao, chị Cúc mở rộng sang nuôi hàu sữa với 28 lồng bè. Mỗi bè gồm khoảng 40 cây tre treo rổ, mỗi cây treo 8-9 rổ, trung bình mỗi rổ 3-4 kg, chu kỳ nuôi 6 tháng.

Chị Cúc sử dụng thức ăn công nghiệp chất lượng cao của De Heus, Thăng Long, kết hợp bổ sung vitamin C, khoáng chất để tăng sức đề kháng cho cá. Việc quản lý dịch bệnh được thực hiện nghiêm ngặt, theo dõi tăng trưởng qua cân mẫu định kỳ để điều chỉnh lượng thức ăn chính xác.

Nhờ áp dụng quy trình nuôi sinh thái mà các bè nuôi của chị Cúc hạn chế kháng sinh, ưu tiên phòng bệnh thay vì chữa bệnh. Hàu được nuôi bằng kỹ thuật cấy phôi vào vỏ, hệ thống neo và giàn bè chắc chắn, rổ treo khoa học, giúp giảm hao hụt do sóng gió và tăng tỷ lệ nhân giống nhanh hơn so với phương pháp truyền thống.

Nhờ đó, sản lượng cá lồng bè đạt khoảng 25 tấn/năm, hàu đạt 80 tấn/năm, lợi nhuận khoảng 800 triệu đồng/năm. Ngoài ra, chị Cúc phát triển du lịch sinh thái gắn với biển, cho du khách tham quan bè nuôi, trải nghiệm chèo xuồng, câu cá, bắt hàu, và thưởng thức hải sản tươi sống tại chỗ. “Nuôi biển kết hợp du lịch sinh thái không chỉ tăng nguồn thu mà còn quảng bá thương hiệu hải sản, tạo thêm việc làm cho người dân địa phương”, chị Cúc chia sẻ.

Cũng giống như chị Cúc, nhiều hộ nuôi cá lồng, hàu trên cửa sông Chà Và cũng mở dịch vụ du lịch sinh thái gắn với biển. Điều này cho phép người dân có thêm nhiều khoản thu nhập khác nhau, quảng bá hình ảnh và chủ động hơn trong việc tiêu thụ sản phẩm nuôi trồng so với trước đây.

Tuy nhiên, việc nuôi biển chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thời tiết, biến đổi khí hậu, môi trường và nguồn nước. Giá cả bấp bênh, phụ thuộc thương lái, đặc biệt với các hộ nuôi cá nhân chưa có kênh tiêu thụ ổn định. Vốn đầu tư lớn, rủi ro cao khi dịch bệnh hoặc thiên tai xảy ra, khiến nghề nuôi biển phát triển còn hạn chế.

Nhận thấy những hạn chế này, ông Nguyễn Quý Trọng Bình đã liên kết cùng các hộ nuôi biển khác trên sông Chà Và thành lập HTX Như Ý Long Sơn vào năm 2022 với 7 thành viên ban đầu, tổng diện tích mặt nước nuôi khoảng 5 ha, sản lượng ước đạt 900 tấn/năm.

Sau 3 năm, HTX đã phát triển hơn 300 cơ sở với hơn 13.500 lồng nuôi hải sản trên các vùng sông như Chà Và, tổng diện tích mặt nước nuôi khoảng 3.000 ha, nuôi đa dạng các loài có giá trị kinh tế cao như tôm kẹt, cá mú, cá bớp, cá chẽm, cá chim, đặc biệt là hàu Long Sơn. Sản lượng hằng năm dao động khoảng 15.000-20.000 tấn.

HTX áp dụng công nghệ hiện đại: giá thể sạch, lồng nhựa tròn công nghệ Na Uy, giám sát môi trường bằng cảm biến tự động, hệ thống mái che giảm nhiệt bảo vệ hải sản. Trong chế biến, các sản phẩm như hàu hấp sẵn, hàu đông lạnh, bột hàu được phát triển, áp dụng đóng gói hút chân không và công nghệ MAP, đảm bảo tươi lâu, đạt chuẩn xuất khẩu. “Giá thể tre thay cho lốp xe cũ, lồng bè nhựa bền, chịu sóng gió tốt, thiết bị quan trắc môi trường đo độ pH, độ mặn, oxy hòa tan và nhiệt độ giúp cảnh báo sớm rủi ro”, ông Bình cho biết.

HTX cũng phát triển mô hình nuôi hàu kết hợp du lịch sinh thái. Du khách được tham quan lồng bè, trải nghiệm thu hoạch và thưởng thức hàu tươi ngay tại chỗ, trở thành ngư dân một ngày. “Sự kết hợp kinh tế biển, du lịch và khoa học công nghệ giúp nâng giá trị con hàu gấp 3-5 lần so với bán thô, quảng bá thương hiệu hàu Long Sơn, tăng thu nhập cho người dân và phát triển bền vững nghề cá”, ông Bình nhận định.

Bà Phạm Thị Na, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM, đánh giá, HTX Như Ý Long Sơn đang tận dụng và phối hợp tốt hai thế mạnh của địa phương là du lịch và nuôi trồng thủy sản tại cửa biển. Điều này đồng thời thúc đẩy cả 2 ngành kinh tế, không quá phụ thuộc vào việc tiêu thụ từ các thương lái.

Đồng quan điểm, ông Trần Công Khôi, Trưởng phòng Giống và Thức ăn thủy sản (Cục Thủy sản và Kiểm ngư), nhận định, TP.HCM nên nhân rộng mô hình này nhờ hiệu quả rõ rệt. Ông cho rằng du lịch gắn với nuôi hàu không nên chỉ giới hạn ở sông Chà Và mà cần mở rộng ra các vùng có diện tích mặt sông, hồ khác. Con hàu Long Sơn là sản phẩm nổi tiếng trên cả nước, có giá trị dinh dưỡng cao, mang lại lợi ích kinh tế bền vững cho người dân.

“Chúng tôi đánh giá mô hình này rất hiệu quả. Hợp tác xã và các cơ sở liên kết đã thu mua sản phẩm nuôi trồng của bà con ngư dân, đảm bảo giá trị ổn định và mang lại lợi nhuận thực sự cho người dân”, ông Khôi chia sẻ.

Tuy nhiên, nhiều hộ nuôi trên sông Chà, Côn Đảo, trong đó có HTX Như Ý Long Sơn, đang gặp khó khăn trong việc xin tái cấp giấy phép nuôi biển đã hết hạn do vướng quy hoạch. Việc này khiến nuôi trồng, kinh doanh bị hạn chế, tạm dừng.

“Chúng tôi mong muốn các cấp chính quyền, cơ quan chức năng hỗ trợ sớm cấp lại giấy phép và có quy hoạch vùng nuôi ổn định, tránh xung đột ngành nghề khác để người dân yên tâm đầu tư vốn nuôi biển công nghệ cao, duy trì nghề truyền thống của địa phương”, bà Lê Thị Thu Cúc kiến nghị.