Nhiều mô hình tạo dấu ấn "xanh"
Chuyển đổi xanh là quá trình thay đổi toàn diện nền kinh tế theo hướng thân thiện với môi trường, phát thải carbon thấp, sử dụng hiệu quả tài nguyên và thúc đẩy công bằng xã hội. Đối với tỉnh Lào Cai, định hướng này đã được xác định rõ trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 với mục tiêu xây dựng Lào Cai trở thành cực tăng trưởng, trung tâm giao thương quốc tế, phát triển theo hướng xanh, hài hòa, bản sắc và hạnh phúc.
Nhiều hợp tác xã đã ghi dấu ấn nhờ áp dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp. Ảnh: Thanh Ngà.
Trong khu vực kinh tế tập thể (KTTT), chuyển đổi xanh được thể hiện qua việc các hợp tác xã (HTX) tích hợp các nguyên tắc phát triển bền vững vào toàn bộ chuỗi hoạt động, từ sản xuất đến tiêu thụ. Đây là một yêu cầu bắt buộc nếu các HTX muốn nâng cao hiệu quả kinh tế, tăng sức cạnh tranh và tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu vốn ngày càng chú trọng đến yếu tố bền vững.
Tính đến tháng 10/ 2025, toàn tỉnh Lào Cai có 1.439 HTX, 3 liên hiệp HTX và hơn 8.400 tổ hợp tác với hơn 73.500 thành viên. Trong đó, khu vực nông nghiệp với 820 HTX đang là lĩnh vực chuyển đổi mạnh mẽ nhất. Nhiều hợp tác xã đã ghi dấu ấn nhờ áp dụng công nghệ cao, công nghệ sinh học và chuyển đổi số, tạo ra các sản phẩm có chất lượng và thương hiệu rõ nét.
Một số mô hình tiêu biểu có thể kể đến như: Hợp tác xã chế biến kinh doanh tổng hợp Đoàn Lương, áp dụng công nghệ sinh học để chế biến quả sơn tra thành các sản phẩm OCOP 3 sao; Hợp tác xã trà Shan tuyết Suối Giàng và Phình Hồ với sản phẩm đã xuất khẩu sang Mỹ và châu Âu, chứng minh chất lượng "xanh" và bền vững; Hợp tác xã Thắng Lợi ứng dụng công nghệ nhiệt phân săm lốp cũ thành dầu FO-R, một ví dụ điển hình của kinh tế tuần hoàn.
Nhiều mô hình áp dụng khoa học kỹ thuật, sản xuất hữu cơ mang lại hiệu quả kinh tế cao. Ảnh: Thanh Ngà.
Bên cạnh đó, nhiều hợp tác xã đã tiên phong trong sản xuất nông nghiệp hữu cơ, bền vững như: Hợp tác xã Hưng Thành với sản phẩm măng Bát Độ xuất khẩu, Hợp tác xã Quế hồi Việt Nam với sản phẩm quế hữu cơ hay Hợp tác xã nông sản xanh Đồng Khê, Hợp tác xã rau an toàn Tuy Lộc...Các chuỗi giá trị khép kín cũng đang dần hình thành với các hợp tác xã chăn nuôi, trồng dâu nuôi tằm, sản xuất hàng thủ công thân thiện môi trường, góp phần bảo tồn bản sắc và sinh thái địa phương.
Nhiều rào cản cần tháo gỡ
Chuyển đổi xanh giúp các HTX không chỉ tăng trưởng về doanh thu, mà còn xây dựng được hình ảnh có trách nhiệm với môi trường, đáp ứng tiêu chuẩn thị trường quốc tế. Tuy nhiên, hành trình này vẫn còn nhiều khó khăn, nhất là đối tỉnh miền núi như Lào Cai.
Thách thức đầu tiên là về vốn và công nghệ. Việc đầu tư vào nhà kính, hệ thống tưới tự động, công nghệ xử lý chất thải đòi hỏi chi phí lớn, trong khi khả năng tích lũy vốn của HTX còn hạn chế. Bên cạnh đó, năng lực quản lý và kỹ thuật của nhiều HTX còn yếu, chưa đáp ứng được yêu cầu vận hành công nghệ hiện đại. Việc thiếu hụt nhân lực có tay nghề cao cũng là rào cản lớn trong chuyển đổi số và áp dụng sản xuất xanh.
Về thị trường, sản phẩm xanh thường có giá thành cao hơn, cần thị trường ổn định và sẵn sàng chi trả. Nhiều HTX chưa xây dựng được chuỗi liên kết bền vững với doanh nghiệp lớn, dẫn đến thiếu đầu ra ổn định. Vấn đề đất đai và quy mô sản xuất nhỏ lẻ cũng ảnh hưởng đến khả năng ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao và hữu cơ.
Hợp tác xã Thắng Lợi ứng dụng công nghệ nhiệt phân săm lốp cũ thành dầu FO-R. Ảnh: Thanh Ngà.
Theo ông Nguyễn Đức Lâm, Phó Chủ tịch phụ trách Liên minh HTX tỉnh Lào Cai, để đẩy mạnh chuyển đổi xanh trong khu vực KTTT, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Trước tiên là tuyên truyền nâng cao nhận thức cho cán bộ và người dân về lợi ích của sản xuất xanh, từ đó thúc đẩy thay đổi phương thức canh tác truyền thống. Song song đó là hỗ trợ HTX ứng dụng công nghệ vào sản xuất, tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng về sản xuất hữu cơ, sử dụng năng lượng tái tạo, quản lý chất thải.
Việc kết nối thị trường, quảng bá sản phẩm OCOP gắn với yếu tố sinh thái và bản sắc địa phương cũng cần được chú trọng. Ngoài ra, cần có chính sách hỗ trợ cụ thể về thuế, tín dụng, đào tạo nhân lực kỹ thuật, đồng thời giúp HTX xây dựng nhãn hiệu, chứng nhận chất lượng xanh như: VietGAP, GlobalGAP, Hữu cơ; cơ chế tạo điều kiện thuận lợi để HTX thuê hoặc góp vốn bằng quyền sử dụng đất, hình thành vùng nguyên liệu tập trung phục vụ nông nghiệp hữu cơ và công nghệ cao.
Có thể thấy, chuyển đổi xanh không chỉ là yêu cầu cấp bách mà còn là cơ hội để các HTX khẳng định vị thế, hướng tới phát triển bền vững, góp phần hiện thực hóa mục tiêu đưa Lào Cai trở thành tỉnh phát triển theo hướng xanh, hài hòa.
