Biến đổi khí hậu ngày càng diễn ra khó lường, những vùng đất vốn chịu nhiều khó khăn lại thêm áp lực vì hạn hán, mưa thất thường. Nông dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số đang phải căng mình thích ứng.
Tại tỉnh Khánh Hòa, dự án "Tăng cường khả năng chống chịu của nông nghiệp quy mô nhỏ với an ninh nguồn nước do biến đổi khí hậu khu vực Tây Nguyên và Nam Trung Bộ" (GCF2-SACCR), tài trợ bởi Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) Việt Nam đã trở thành điểm tựa. Hàng nghìn hộ dân tại khu vực Khánh Sơn và Khánh Vĩnh (huyện cũ tỉnh Khánh Hòa) đã được tiếp thêm nguồn lực, có thêm cơ hội sinh kế, vững vàng hơn trước những rủi ro khí hậu.
Hỗ trợ vật tư thiết bị tưới thông qua hình thức phiếu đổi hàng. Ảnh: Kiều Chi.
Chủ động quản lý sử dụng hợp lý tài nguyên
Chia sẻ từ cán bộ Ban Quản lý dự án tại tỉnh Khánh Hòa, ông Lê Trung Dũng cho biết: "Mục tiêu GCF2-SACCR nhằm cải thiện an ninh nguồn nước và kỹ thuật nông nghiệp, khả năng tiếp cận với các thông tin tư vấn về khí hậu và thị trường".
Một trong những hợp phần quan trọng của dự án là tăng cường an ninh nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp. Tại hai khu vực Khánh Vĩnh và Khánh Sơn, tính đến tháng 8/2025, Ban Quản lý dự án đã triển khai xây dựng và nâng cấp 383/430 ao chống chịu biến đổi khí hậu, trong đó 103 ao tại Khánh Vĩnh, 280 ao tại Khánh Sơn.
Các ao được thiết kế vừa giúp trữ nước để sản xuất trong mùa khô, vừa làm nguồn dự trữ khi hạn hán kéo dài. Song song, dự án còn hướng tới hỗ trợ 710 hộ nông dân sử dụng hệ thống tưới tiết kiệm nước nội đồng, tập huấn và bảo dưỡng hệ thống cho nông dân sử dụng nước hiệu quả, giảm chi phí.
Bà con được chia sẻ các cách sử dụng nước tiết kiệm, bao gồm chế độ tưới và phương pháp tưới tiết kiệm cho cây trồng. Ảnh: Kiều Chi.
Dự án hướng tới tập huấn quản lý tài nguyên nước thích ứng với biến đổi khí hậu cho 1.774 hộ nghèo, cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số và phụ nữ làm chủ hộ của tỉnh Khánh Hòa. Riêng trong năm 2025, đã có khoảng 1.700 người tham dự các khóa tập huấn quản lý tài nguyên nước. Trong đó khoảng 63% phụ nữ trực tiếp tham gia các khóa quản lý tài nguyên nước và đặc biệt 98% số hộ hưởng lợi là đồng bào dân tộc thiểu số, tại các xã tham gia dự án của 2 khu vực Khánh Sơn và Khánh Vĩnh, tỉnh Khánh Hòa.
Theo đánh giá của ông Dũng, với tiến độ thi công nhanh và chất lượng đảm bảo, các ao chống chịu biến đổi khí hậu sớm hoàn thành, đi vào phục vụ người dân. Khi hệ thống hạ tầng thủy lợi nhỏ kết hợp với mô hình sản xuất bền vững được vận hành đồng bộ, nông dân sẽ có thêm sức mạnh để duy trì sinh kế, tăng nguồn cung nước.
Hỗ trợ vật tư nông nghiệp cho đồng bào dân tộc
Cũng trong năm nay, Ban quản lý dự án GCF2-SACCR Khánh Hòa đã triển khai các hoạt động hỗ trợ vật tư nông nghiệp, bao gồm: phân bón hữu cơ và phân vô cơ tại khu vực Khánh Vĩnh, Khánh Sơn thông qua hình thức phiếu đổi hàng. Những vật tư được hỗ trợ rất thiết thực cho sản xuất, giúp cây trồng cho năng suất tốt hơn, vì thế bà con nông dân tỏ ra rất vui mừng và nhiệt tình hưởng ứng.
Cung ứng hỗ trợ vật tư nông nghiệp thông qua phiếu đổi hàng/voucher cho 719 hộ gia đình thuộc 17 xã của 2 huyện Khánh Vĩnh và Khánh Sơn. Ảnh: Kiều Chi.
Ngoài ra, Ban quản lý đã phối hợp với cùng UBND các xã, Hợp tác xã, Tổ hợp tác, các doanh nghiệp tổ chức khai mạc 6 Phiên chợ thương mại nông dân năm 2025. Mỗi phiên chợ có 8 gian hàng của các hộ sản xuất, hợp tác xã và tổ hợp tác trong vùng dự án, trưng bày, giới thiệu và kinh doanh đa dạng sản phẩm nông sản đặc trưng như bưởi da xanh, sầu riêng, chôm chôm, măng cụt và các doanh nghiệp cung ứng vật tư nông nghiệp: giống cây trồng, phân bón, thiết bị tưới tiết kiêm, máy bay nông nghiệp,…
Song song với các lớp tập huấn FFS về quản lý đất và sinh khối cho 1774 hộ hưởng lợi, phiên chợ thương mại được tổ chức, giúp nông dân không chỉ biết sản xuất mà còn học cách giới thiệu sản phẩm đến người tiêu dùng, bán hàng. Các bản tin nông vụ cập nhật thường xuyên cũng trở thành "người bạn đồng hành" của nông dân, giúp họ nắm thông tin khí hậu và thị trường kịp thời.
Không chỉ giúp giải quyết bài toán về hạ tầng nước, dự án GCF2-SACCR còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất: từ cách làm ngắn hạn, thụ động sang chủ động, gắn kết giữa quản lý nguồn nước, kỹ thuật canh tác và tiếp cận thị trường. Đây cũng là hướng đi giúp các xã khu vực Khánh Sơn, Khánh Vĩnh thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững, từng bước nâng cao đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số.
Có thể nói, GCF2-SACCR không chỉ là dự án về nước hay hỗ trợ nông nghiệp, mà là dự án mang "niềm tin". Niềm tin rằng, khi có sự chung tay từ Nhà nước, cộng đồng và các tổ chức quốc tế, những người dân ở vùng đất khó khăn có thể ổn định cuộc sống, vươn lên làm giàu, biến thách thức thành cơ hội phát triển.
