Giảm phát thải từ đồng ruộng: [Bài 1] Cùng nhau làm lúa sạch

Nắng nhẹ phủ vàng cánh đồng lúa ấp Trường, xã Hảo Đước, huyện Châu Thành, Tây Ninh vào những ngày cuối vụ xuân hè. Ông Nguyễn Văn Có thoăn thoắt tay liềm, miệng nở nụ cười nhẹ nhõm. Với ông, vụ mùa là thời điểm để nhìn lại những đổi thay tích cực - từ cách làm, cách nghĩ cho đến cả tương lai ruộng đồng phía trước.

“Ngày xưa làm lúa kiểu truyền thống, mình phải gồng gánh đủ thứ. Sâu bệnh, giá cả, thời tiết… không cái nào mình kiểm soát được. Cực mà lời chẳng bao nhiêu”, ông Có nhớ lại. Giọng ông trầm xuống rồi sáng lên: “Từ lúc tham gia mô hình liên kết với doanh nghiệp, cuộc sống của tôi thay đổi rõ rệt".

"Cái được lớn nhất không chỉ nằm ở năng suất hay lợi nhuận, mà là sự an tâm.  Làm xong là có người đến lấy, thanh toán nhanh gọn. Nhẹ đầu lắm”, ông Có chia sẻ.

Thay đổi đó bắt đầu từ sự đồng hành sát sao của Công ty TNHH Đức Thành - một doanh nghiệp địa phương chọn cách làm nông nghiệp cùng nông dân thay vì chỉ đứng ngoài mua bán. Họ cung cấp giống lúa chất lượng, phân bón vi sinh, thuốc bảo vệ thực vật thân thiện với môi trường, cử kỹ sư nông nghiệp xuống đồng ruộng hướng dẫn tận tình từng công đoạn.

“Lúc đầu cũng bỡ ngỡ. Nhưng rồi mình hiểu ra, làm đúng kỹ thuật thì cây lúa khỏe hơn, ít sâu bệnh, ít phải xịt thuốc, chi phí giảm mà lúa lại trúng hơn”, ông Có gật gù. Từ mức 13 giạ mỗi công, giờ ruộng lúa của ông đạt 17 giạ - tăng gần 30%. Mỗi mùa, sau khi trừ chi phí, lợi nhuận rõ ràng hơn. Đặc biệt, nỗi lo lớn nhất là đầu ra cũng được giải quyết khi doanh nghiệp thu mua tận ruộng với giá ổn định.

Không chỉ ông Có, nhiều hộ nông dân khác trong vùng cũng đang được tiếp cận mô hình sản xuất lúa sạch giảm phát thải. Đặc biệt, trong giai đoạn đầu, nhà nước hỗ trợ khoảng 30% chi phí - tương đương 3 triệu đồng mỗi ha, giúp bà con yên tâm thực hành cách làm mới.

Mô hình canh tác mới không chỉ thay đổi kinh tế, mà còn dần thay đổi môi trường sản xuất. Nông dân hạn chế dùng phân hóa học, chuyển sang phân hữu cơ - vi sinh. Việc phun thuốc được cân nhắc kỹ lưỡng, rơm rạ không đốt mà được tận dụng. Nhờ đó, lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính như CH₄, N₂O cũng giảm rõ rệt.

Doanh nghiệp Đức Thành hiện đang đầu tư nhà máy chế biến gạo đạt chuẩn xuất khẩu, chủ động vùng nguyên liệu theo chuỗi liên kết. Khi chất lượng hạt gạo được kiểm soát từ đầu vào đến đầu ra, sản phẩm không chỉ bán được giá cao hơn mà còn mở rộng cơ hội vào các thị trường đòi hỏi tiêu chuẩn xanh, sạch.

Theo ông Nguyễn Đình Xuân - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Tây Ninh, đây là hướng đi mà tỉnh đang đẩy mạnh: “Liên kết nông dân - doanh nghiệp - nhà nước không chỉ giúp cải thiện thu nhập mà còn là nền tảng của nông nghiệp xanh, bền vững. Tỉnh sẽ tiếp tục hỗ trợ để nông dân yên tâm chuyển đổi, nhất là trong giai đoạn đầu”.

Từ những bước đi đầu tiên ấy, những cánh đồng ở Hảo Đước đang thay da đổi thịt. Màu xanh của lúa hôm nay không chỉ là màu của sự sống, mà còn là màu của hy vọng. Người nông dân không còn đơn độc giữa ruộng đồng trong hành trình xây dựng chuỗi giá trị nông nghiệp mới.