Chương trình SAAF của CGIAR cùng nông dân Thái Nguyên thúc đẩy chăn nuôi bền vững

SAAF gồm 6 lĩnh vực hoạt động chính: Năng suất+; Thị trường, chính sách; Khí hậu và môi trường; Một Sức khỏe; Giải pháp số và dữ liệu; Giới, thanh niên và hòa nhập xã hội.

SAAF được kỳ vọng sẽ áp dụng các cải tiến kỹ thuật để tăng năng suất và lợi nhuận, giảm phát thải; Cải thiện khẩu phần ăn với thực phẩm từ động vật và thủy sản; Tăng khả năng phục hồi và nâng cao sức khỏe, đời sống; Tăng đầu tư…

Vừa qua, Nhóm các tổ chức Nghiên cứu Nông nghiệp quốc tế (CGIAR) đã khởi động Chương trình Thực phẩm bền vững từ động vật và thủy sản (SAAF). Chương trình này nhằm hỗ trợ xây dựng hệ thống thực phẩm từ động vật và thủy sản khỏe mạnh, bền vững và bao trùm hơn. Tại Việt Nam, chương trình đang được triển khai tại hai tỉnh Thái Nguyên và Sơn La.

SAAF được triển khai để giải quyết hàng loạt thách thức như năng suất chưa cao, dịch bệnh diễn biến phức tạp, tình trạng kháng kháng sinh gia tăng, hệ sinh thái trên cạn và dưới nước suy thoái, quản lý tài nguyên thiên nhiên chưa hiệu quả…

Sự cấp thiết của SAAF

Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên (TUAF) phối hợp cùng Viện nghiên cứu Chăn nuôi Quốc tế (ILRI) và Trung tâm Nghiên cứu Nông nghiệp Nhiệt đới (CIAT) tổ chức cuộc họp đồng thiết kế với sự tham gia của 40 đại biểu đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm nông nghiệp, y tế, môi trường, thú y, Hội Phụ nữ,Đoàn Thanh niên, các tác nhân thị trường (công ty thức ăn chăn nuôi và giống, nông dân, thương lái, cơ sở giết mổ, chế biến…)

Tham dự cuộc họp, ông Nguyễn Quốc Huy - Phó Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản Thái Nguyên thông tin, Thái Nguyên sau sáp nhập (8/2025) có trên 135.000 con trâu, bò; gần 888.500 con lợn; 19,6 triệu con gia cầm; 80 trang trại quy mô lớn; 786 trang trại quy mô vừa; 753 trang trại quy mô nhỏ.

Dù triển khai nhiều biện pháp phòng bệnh, nhưng dịch tả lợn châu Phi vẫn có nguy cơ bùng phát trên diện rộng, đặc biệt tại 37 xã, phường phía Bắc của tỉnh Thái Nguyên. Tính đến ngày 25/8/2025, bệnh Dịch tả lợn Châu Phi ghi nhận trên đàn lợn tại 74 xã, phường; tiêu hủy 16.196 con.

“Hình thức chăn nuôi nhỏ lẻ, phân tán chiếm trên 50%. Công tác bảo vệ môi trường còn nhiều hạn chế. Các cơ sở áp dụng quy trình VietGAP, an toàn sinh học, an toàn dịch bệnh, xây dựng sản xuất chăn nuôi theo chuỗi liên kết vẫn chiếm tỷ lệ thấp”, ông Huy nhận định những tồn tại, khó khăn trong phòng chống dịch bệnh.

Thời gian tới, ngành chăn nuôi xứ đệ nhất danh trà định hướng chuyển đổi phương thức nông hộ, phân tán sang chăn nuôi trang trại, hình thành vùng chăn nuôi trọng điểm, ứng dụng khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Cùng với đó, tỉnh cũng định hướng nhân rộng các mô hình phát triển nông nghiệp tuần hoàn, thích ứng biến đổi khí hậu và phát thải thấp.

“Ngành chăn nuôi Thái Nguyên mong muốn được CGIAR hợp tác chuyển giao công nghệ chăn nuôi, đào tạo nhân lực, phát triển mô hình chuỗi giá trị nông nghiệp và hỗ trợ nghiên cứu chính sách”, ông Huy kiến nghị.

Tại cuộc họp, các đại biểu thảo luận và nêu ra thực trạng chăn nuôi tại Thái Nguyên, như năng suấtcòn thấp do các vấn đề liên quan đến dịch bệnh, thức ăn và chất lượng con giống, môi trường chăn nuôi chưa được xử lý hiệu quả, liên kết chuỗi còn yếu.

Mục tiêu của SAAF là xây dựng được các mô hình làm động lực phát triển chăn nuôi trở thành ngành kinh tế quan trọng, hướng tới sự hiện đại, bền vững về môi trường, tạo ra sản phẩm an toàn, bổ dưỡng, chất lượng cao, thương hiệu, cạnh tranh trên thị trường.

Xây dựng các giải pháp dựa trên sự đồng hành

TS. Nguyễn Việt Hùng - Giám đốc khu vực châu Á của Viện Nghiên cứu Chăn nuôi Quốc tế (ILRI) cho rằng: “Một trong những điểm nổi bật của SAAF là tiếp cận giữa các bên để đồng thiết kế các giải pháp, kết quả dự kiến và xây dựng các hoạt động không chỉ dựa trên bằng chứng khoa học mà còn phù hợp với bối cảnh địa phương và được chính cộng đồng hưởng lợi đồng hành, làm chủ”.

Về 6 lĩnh vực hoạt động, thứ nhất, SAAF định hướng hỗ trợ người sản xuất áp dụng các cải tiến kỹ thuật nhằm tăng năng suất, lợi nhuận, giảm phát thải và nâng cao giá trị dinh dưỡng của thực phẩm.

Thứ hai, tăng cường khả năng phục hồi của hệ thống thực phẩm từ động vật thông qua các sáng kiến và mô hình kinh doanh thích ứng với khí hậu, phát thải thấp.

Thứ ba, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đảm bảo sản xuất và tiêu thụ thực phẩm an toàn, lành mạnh cho con người, động vật và hệ sinh thái.

Thứ tư, phát triển các sáng kiến nhằm thúc đẩy sự chuyển đổi công bằng, hiệu quả và bền vững của các hệ thống thị trường thực phẩm động vật.

Thứ năm, thu hẹp khoảng cách giới, tạo cơ hội việc làm, bao gồm cả phụ nữ, thanh niên và các nhóm yếu thế.

Thứ sáu, tận dụng các sáng tạo kỹ thuật số, phân tích dựa trên AI và hệ thống dữ liệu tương thích.

TS Phan Thị Hồng Phúc - Phó Hiệu trưởng TUAF nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng cách tiếp cận một sức khỏe tại Thái Nguyên, với trọng tâm vào an toàn thực phẩm, kháng kháng sinh và bệnh lây truyền từ động vật sang người, gắn với chuỗi sản xuất liên kết bền vững.

TS Phúc cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc lồng ghép thêm các lĩnh vực khác (năng suất, môi trường, thị trường, chuỗi giá trị) để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của hệ thống chăn nuôi và sức khỏe cộng đồng tại địa phương. Bà đồng thời bày tỏ nguyện vọng Chương trình SAAF sẽ tiếp tục mở rộng phạm vi hỗ trợ, huy động thêm nguồn lực tại chỗ, đặc biệt tập trung vào phát triển các chuỗi giá trị chăn nuôi, tạo ra những sản phẩm giá trị cao, có sức cạnh tranh trên thị trường. Đây sẽ là hướng đi quan trọng nhằm nâng cao thu nhập cho nông hộ, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững, đồng thời góp phần khẳng định vai trò đồng hành chiến lược và lâu dài của SAAF tại Thái Nguyên.

Việc duy trì mối quan hệ hợp tác bền chặt về Một sức khỏe giữa CGIAR và các đối tác Thái Nguyên, được xây dựng thông qua Chương trình Nông nghiệp cho Dinh dưỡng và Sức khỏe (A4NH) của CGIAR, Sáng kiến Một sức khỏe của CGIAR và hiện nay là Chương trình SAAF tạo ra những giá trị rất thiết thực cho cộng đồng.