Cả xã Vân Hà (hay còn gọi là làng Vân) chỉ có một HTX Vân Hương sản xuất rượu đạt tiêu chuẩn chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP), còn lại tất cả các hộ nấu rượu làng Vân nhỏ lẻ (chiếm 80% tổng số dân số của xã) nấu rượu tự phát và không hề được kiểm soát về chất lượng.
Đó lá đánh giá kết quả thu được khi Cục VSATTP về thôn Yên Viên, xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang kiểm tra chất lượng rượu tự nấu làng Vân.
Một người dân trong thôn 5 của xã Yên Viên cho biết: “Rượu làng Vân khi khi tiêu thụ cho các đại lý của tỉnh Bắc Ninh và vùng phụ cận, những chủ kinh doanh này còn pha chế một lượng cồn quá lớn trước khi bán cho người dùng”.
Được biết, xã Yên Viên có khoảng 700 hộ gia đình nấu rượu, nhiều hộ khi nấu rượu sử đồ nghề mất vệ sinh, bể nước làm đông rượu thì đen kịt do quá lâu không được thay nước. Cơm làm nguyên liệu chính cho nấu rượu được phơi bừa bãi như trên nong nia, thậm chí trên nền gạch đầy cát, ruồi nhặng và côn trùng xâm nhập dễ dàng.
Thực trạng là vậy, nhưng khả năng kiểm soát thì không có. Ông Nguyễn Công Huân, Trưởng phòng Y tế huyện Việt Yên nhìn nhận: “Chúng tôi đều biết nguy cơ bị huỷ hoại của thương hiệu rượu làng Vân nhưng không có cách nào kiểm soát nổi. VSATTP trong lúc chế biến, cất rượu vốn đã không đảm bảo, lại thêm việc pha chế độc tố vào rượu khiến cho vấn đề an toàn rượu tự nấu đáng lo hơn”.
Đánh giá về chất lượng rượu tự nấu, bà Vũ Thị Minh Hạnh, Viện phó Viện chiến lược và chính sách y tế cho hay: “Không chỉ có rượu tự nấu làng Vân, mà hầu hết các cơ sở nấu rượu tự phát ở nước ta hiện nay đều trong trình trạng không đảm bảo VSATTP, sử dụng quá nhiều loại men ủ rượu Trung Quốc, ảnh hưởng đến sức khoẻ người dân”.
Theo chủ tịch UBND xã Vân Hà, trong 10 năm trở lại đây, sản lượng rượu làng Vân giảm sút mạnh (sản xuất chỉ còn 30.000lít mỗi ngày), 20% là rượu nấu từ gạo còn lại đều từ ủ nấu từ sắn. Nhiều người bỏ nghề, tạo cơ hội cho các hộ kinh doanh của vùng khác lợi dụng thương hiệu rượu làng Vân để kinh doanh bất chính.
Bức xúc hiện nay của chủ tịch xã Vân Hà, ông Bùi Tiến Thành là làm sao thành lập được một khu sản xuất rượu truyền thống, tập trung các hộ nấu rượu chất lượng vào đó. Đồng thời quy trình nấu rượu và tiêu thụ rượu được kiểm định về VSATTP, giám sát lượng độc tố một cách chặt chẽ, tạo cơ hội cho thương hiệu rượu làng Vân.
+ Theo Viện chiến lược và chính sách y tế, hơn 90% rượu tự nấu không đảm bảo an toàn chất lượng VSTP theo tiêu chuẩn quy định, trong khi có tới 95% người dân Việt Nam ưa thích sử dụng rượu tự nấu. + Cục VSATTP (Bộ Y tế ) cho hay, hiện nay chưa có thiết bị đo lường chất lượng sản phẩm rượu tự nấu, chưa chuẩn hoá được tiêu chuẩn, kĩ thuật mà chỉ dựa vào kinh nghiệm người sản xuất và đánh giá của người tiêu dùng. + Bộ Công thương đang xây dựng dự thảo về quản lý sản xuất và kinh doanh các mặt hàng rượu tự nấu, theo đó rượu sản xuất thủ công phải đăng ký và đạt tiêu chuẩn chất lượng ATVSTP, bảo vệ môi trường mới cho lưu hành trên thị trường.
