Ao có thể lớn nhỏ tùy điều kiện từng gia đình nhưng kích thước tối thiểu 200m2. Ao hình chữ nhật, chiều dài bằng 2-3 lần chiều rộng sẽ tiện cho việc bắt cá và đào đắp.
Ao nuôi cá phải gần nguồn nước sạch, chủ động khi cần, mực nước trong ao luôn giữ được mức nước sâu 1,5-2,0m, nền đáy ao là đất thịt pha cát có độ bùn đáy ao 15-20cm. Xung quanh ao thoáng, không trồng các loại cây lớn tán cây sẽ che bóng mặt nước và lá cây rụng xuống làm thối nước.
Trước khi thả cá 10 ngày phải tiến hành dọn tẩy ao, cách làm như sau:
Tát cạn ao, bắt hết cá tap, cá dữ, vét bớt bùn đáy ao (giữ lại lớp bùn 15-20cm), san phẳng nền đáy, tu bổ bờ, lấp hết hang hốc và dọn cỏ quanh ao. Dùng vôi bột rắc đều khắp đáy ao nhằm khử trùng đáy ao, lượng dùng từ 7-10kg/100m2 đáy ao. Ở những ao đất chua khi dùng vôi lưu ý trong ao phải có mức nước 5-7cm, đồng thời lượng vôi dùng gấp 1,5-2,5 lần tùy theo độ chua của chất đất. Có thể dùng các phương pháp sau để thử độ chua trước khi lấy nước thả cá:
Nếm thử nước nếu không có vị chua là tốt.
Nhỏ nước ăn trầu vào nước ao, nếu màu đỏ vẫn còn là nước nuôi cá tốt, nếu màu đỏ của nước trầu trở thành màu đen là nước bị chua (cần phải cải tạo lại).
Dùng giấy quỳ nhúng vào nước, nếu giấy chuyển thành màu đỏ là nước chua, nếu có mầu xanh (xanh không đậm) là nước nuôi được cá.
Đối với những ao hồ cũ không diệt được hết cá dữ, cá tạp (cá quả, cá rô) sau khi dùng vôi bột có thể dùng thêm rễ dây ruốc cá có chứa rotenol là một loại chất độc cho cá (ở miền núi thường có loại cây này). Cách sử dụng như sau:
Đem nước rễ cây ruốc cá té đều khắp mặt nước ao. Lượng dây ruốc cá sử dụng là 0,5kg/100m2 có mức nước sâu 5cm. Nên dùng vào lúc trưa nắng hiệu quả diệt cá tạp sẽ cao hơn.
Lấy nước vào ao: Sau khi tẩy ao, phơi ao 2-3 ngày dùng phân chuồng bón lót (25-30kg/100m2, có điều kiện nên bừa đáy ao 1-2 lượt).
Lấy nước vào ao sâu 40-50cm ngâm ao 2-3 ngày rồi lấy tiếp cho đủ 1,20m trước khi thả cá. Với những ao dùng rễ cây ruốc cá sau khi lấy nước đủ vào ao, chờ 4-5 ngày cho hết độc của rễ dây ruốc cá mới thả cá vào ao. Tốt nhất trước khi thả cá, múc một chậu nước ao và thả vào đó 1 số con cá rồi quan sát nhiều giờ xem cá có sống được không, nếu thấy cá không bình thường thì thay bớt một lượng nước trong ao, lấy thêm nước mới rồi mới thả cá. Cách này được gọi là “thử cá thử nước”.
Lưu ý: Khi lấy nước miệng cống nên có lưới hay đăng, mành chặn để loại trừ cá tạp, cá dữ vào ao.
