Nhằm đa dạng hóa cây trồng, nâng cao thu nhập cho người dân, vụ đông năm 2025, xã Mai Hoa (tỉnh Hà Tĩnh) triển khai mô hình trồng dưa chuột liên kết theo chuỗi giá trị với quy mô hơn 5ha. Trước khi triển khai mô hình, UBND xã Mai Hoa đã tổ chức cho các hộ dân đi tham quan, học tập kinh nghiệm tại một số mô hình trồng dưa leo hiệu quả ở tỉnh Tuyên Quang. Sau đó, xã ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác với Công ty TNHH Dưa leo Quê Vùng Miền (Bắc Ninh) và Hợp tác xã Sản xuất - Kinh doanh tổng hợp Nhật Hằng (xã Hương Đô, Hà Tĩnh) nhằm đảm bảo đầu ra ổn định cho sản phẩm. 2 tổ hợp tác với tổng số 11 thành viên được thành lập, trực tiếp sản xuất và tuân thủ quy trình kỹ thuật theo hướng VietGAP.
Giống dưa chuột Tài Lộc sinh trưởng, phát triển rất tốt tại xã Mai Hoa. Ảnh: Ánh Nguyệt.
Gia đình ông Nguyễn Văn Đức ở thôn 1, Văn Giang (xã Mai Hoa) là một trong những hộ tiên phong tham gia mô hình. Trên 5 sào đất trước đây chỉ trồng ngô, đậu thu nhập thấp, năm nay ông Đức chuyển sang trồng dưa chuột. Ông chia sẻ: “Dưa chuột là cây trồng ngắn ngày, dễ chăm sóc, hơn 1 tháng xuống giống đã bắt đầu cho thu hoạch. Với năng suất đạt từ 2 - 2,5 tấn/sào (500m2), thu nhập cao gấp nhiều lần so với cây trồng truyền thống, lại có doanh nghiệp thu mua tận nơi nên chúng tôi rất yên tâm sản xuất".
Tổ hợp tác trồng dưa chuột số 1 xã Mai Hoa sản xuất 4 ha dưa chuột Tài Lộc. Mặc dù đầu vụ do ảnh hưởng của bão số 10 khiến nhiều diện tích dưa chuột bị hư hỏng nhưng các hộ dân đã quyết tâm khôi phục, nên đến nay toàn bộ diện tích dưa chuột sinh trưởng, phát triển tốt và đang bước vào giai đoạn thu hoạch bói. Hiện mỗi ngày Tổ thu được khoảng 500kg, bán cho thương lái với giá 15.000 đồng/kg.
Dưa chuột ước cho năng suất từ 2 - 2,5 tấn/sào (500m2). Ảnh: Ánh Nguyệt.
Anh Đinh Văn Nghĩa, Tổ trưởng Tổ hợp tác cho biết, toàn bộ diện tích dưa chuột của Tổ được sản xuất theo hướng hữu cơ, không sử dụng thuốc hóa học, đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng. Sản phẩm chủ yếu tiêu thụ ở thị trường Hà Nội và các tỉnh phía Bắc, hàng ra đến đâu bán hết đến đó.
Theo ông Nghĩa, trong cao điểm thu hoạch sắp tới (khoảng 10 ngày nữa), sản lượng có thể đạt 1 - 1,5 tấn mỗi ngày, kéo dài liên tục từ 40 - 50 ngày. Mỗi cây dưa cho trung bình 30 quả, khối lượng 6 - 7 quả/kg, được thu hoạch tỉa định kỳ nhằm đảm bảo mẫu mã đẹp, chất lượng đồng đều.
Để cây dưa leo phát triển đồng đều, đạt năng suất cao và bảo đảm chất lượng, các hộ dân trong Tổ hợp tác tuân thủ chặt chẽ quy trình kỹ thuật từ khi gieo trồng. Dưa được trồng theo giàn, áp dụng hệ thống tưới nhỏ giọt nhằm duy trì độ ẩm ổn định. Bà con bón phân hữu cơ định kỳ, phủ bạt chống cỏ dại và hạn chế thấp nhất việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.
Bà con bón phân hữu cơ định kỳ, phủ bạt chống cỏ dại và hạn chế thấp nhất việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Ảnh: Ánh Nguyệt.
Sau khoảng 30 ngày gieo trồng, cây bắt đầu ra hoa, thời điểm này người dân đang cắt tỉa lá và quả non để tập trung dinh dưỡng cho những quả chính, giúp quả phát triển đều, giòn và có mẫu mã đẹp. Trong suốt quá trình canh tác, việc phòng trừ sâu bệnh được thực hiện chủ yếu bằng biện pháp thủ công và sinh học, bảo đảm sản phẩm an toàn cho người tiêu dùng.
Theo đánh giá của bà con, khí hậu mát mẻ, chất đất phù hợp và nguồn nước tưới ổn định là những điều kiện thuận lợi giúp giống dưa chuột Tài Lộc thích nghi tốt với vùng đất Mai Hoa, từ đó cho năng suất cao và chất lượng vượt trội so với nhiều khu vực khác. Chỉ sau 30 - 35 ngày xuống giống, giống dưa chuột Tài Lộc bắt đầu cho thu hoạch, năng suất trung bình khoảng 50 tấn/ha. Với 5 ha, sản lượng ước đạt 250 tấn, tổng giá trị khoảng 1,2 tỷ đồng. Sau khi trừ chi phí, lợi nhuận khoảng 700 triệu đồng, cao hơn nhiều lần so với cây trồng truyền thống.
Năng suất dưa chuột trong mô hình đạt từ 50 đến 60 tấn/ha. Ảnh: Ánh Nguyệt.
Mô hình được triển khai theo chuỗi liên kết, trong đó doanh nghiệp chịu trách nhiệm cung ứng giống, vật tư, tập huấn kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm, giúp nông dân yên tâm đầu tư sản xuất. Ông Vũ Trọng Quỳnh - Giám đốc Công ty TNHH Dưa leo Vùng Miền (tỉnh Bắc Ninh) cho biết: “Đây là mô hình hợp tác theo chuỗi khép kín từ sản xuất đến tiêu thụ. Cách làm này giúp bà con yên tâm sản xuất, giảm thiểu rủi ro về thị trường và đáp ứng được tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm, nâng cao giá trị nông sản, nhất là thúc đẩy chuyển đổi sản xuất theo hướng nông nghiệp sạch, bền vững".
Theo ông Võ Đình Thông - Trưởng phòng Kinh tế xã Mai Hoa, việc đưa cây dưa chuột vào sản xuất không chỉ giúp nâng cao thu nhập cho nông dân mà còn mở ra hướng phát triển kinh tế nông thôn bền vững cho địa phương. Với ưu điểm thời gian sinh trưởng ngắn, năng suất cao, thị trường ổn định, dưa chuột hứa hẹn sẽ trở thành cây trồng chủ lực trong vụ đông, góp phần đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp, tăng giá trị và thu nhập cho người dân.
Cây dưa chuột nhanh cho thu hoạch, giá trị kinh tế cao vượt trội trong vụ đông. Ảnh: Ánh Nguyệt.
Từ hiệu quả bước đầu, xã Mai Hoa đang tiếp tục khảo sát mở rộng thêm hơn 45 ha liên kết sản xuất dưa chuột, bí đỏ và ngô ngọt với các doanh nghiệp khác, hình thành vùng rau màu tập trung, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất vụ đông. Chính quyền địa phương tiếp tục khuyến khích người dân mạnh dạn tham gia liên kết, áp dụng khoa học kỹ thuật để tăng năng suất, chất lượng và hướng tới sản xuất bền vững.
