Bảo vệ rừng ngập mặn Rú Chá trên phá Tam Giang

Khu rừng nguyên sinh quý hiếm

Rừng ngập mặn Rú Chá thuộc thôn Thuận Hòa (xã Hương Phong cũ, nay là phường Hóa Châu), cách trung tâm TP Huế khoảng 15km, nằm cuối hạ lưu sông Hương, gần cửa biển Thuận An. Đây là khu rừng ngập mặn nguyên sinh duy nhất còn lại trên hệ đầm phá Tam Giang - Cầu Hai (đầm phá lớn nhất khu vực Đông Nam Á).

Khu rừng ban đầu có diện tích hơn 4ha, chủ yếu là cây chá gốc to lớn, bám chặt vào đất. Sau này, rừng được trồng mở rộng, tập trung trồng các loài đước, sú, vẹt, bần chua... 

Với vẻ đẹp hoang sơ và thơ mộng hiếm có, hằng năm, Rú Chá thu hút rất nhiều du khách gần xa. Mọi người đến Rú Chá với những mục đích khác nhau, trong đó có các đoàn học sinh, sinh viên đến để thực địa, nghiên cứu. Nhiều du khách lại chọn Rú Chá để hòa mình vào thiên nhiên, làm nơi giải tỏa những căng thẳng và bộn bề của cuộc sống.

Khu rừng này cũng từng được Trung tâm Khuyến nông TP Huế thí điểm thành công mô hình nuôi thủy sản xen ghép tôm sú, cua và cá đối, qua đó giúp bà con ngư dân địa phương phát triển kinh tế, ổn định sinh kế và tham gia bảo vệ rừng.

Nhận thức sâu sắc những giá trị độc đáo về cảnh quan, môi trường của Rú Chá nên thời gian qua, chính quyền địa phương đã tích cực tuyên truyền và vận động để người dân nâng cao ý thức bảo vệ môi trường.

Ngay trước lối vào rừng, phường Hóa Châu đã dựng biển tuyên truyền để rác đúng nơi quy định, công ty môi trường cũng bố trí thêm các thùng rác đặt tại các vị trí phù hợp. Vào cuối tuần, Đoàn thanh niên của phường thường xuyên thực hiện chương trình Ngày Chủ nhật xanh để dọn vệ sinh và nhặt rác thải ở Rú Chá.

Theo Chi cục Kiểm lâm TP Huế, Rú Chá có vai trò, giá trị rất quan trọng đối với hệ sinh thái đất ngập nước. Khu rừng nguyên sinh quý hiếm này còn là “bức tường xanh” giúp giảm thiểu thiệt hại do thiên tai, bảo vệ đê điều và tăng khả năng ứng phó với tác động của biến đổi khí hậu.

Năm 2020, tỉnh Thừa Thiên - Huế (nay là TP Huế) đã phê duyệt Đề án phát triển rừng ngập mặn tại xã Hương Phong (cũ) với nhiệm vụ bảo vệ nghiêm ngặt rừng hiện có, cũng như sự đa dạng sinh học của hệ sinh thái rừng ngập mặn, đặc biệt là Rú Chá.

Phát triển du lịch sinh thái

Nhìn chung, “lá phổi xanh” Rú Chá hiện vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế vùng đầm phá Tam Giang - Cầu Hai và trước xu thế bảo vệ môi trường, dân cư, các công trình trong điều kiện tác động của biến đổi khí hậu, bão, lũ diễn biến ngày càng phức tạp, khó lường.

Ông Võ Việt Đức, Phó Chủ tịch UBND phường Hoá Châu cho rằng, Rú Chá không chỉ có giá trị sinh thái mà còn mang trong mình tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái. Vì thế đầu tháng 9/2025 vừa qua, phường Hóa Châu đã phối hợp với doanh nghiệp để tìm định hướng hợp tác đầu tư, khai thác điểm du lịch sinh thái Rú Chá.

Cụ thể, nhiều định hướng khai thác du lịch sinh thái tại Rú Chá được doanh nghiệp đưa ra, như dịch vụ ẩm thực đặc trưng vùng đầm phá, du lịch cộng đồng gắn với trải nghiệm văn hóa bản địa, các chương trình trải nghiệm - giáo dục môi trường, khám phá cảnh quan sinh thái. Doanh nghiệp khẳng định mong muốn đồng hành cùng chính quyền địa phương trong việc đầu tư bài bản, chuyên nghiệp, phát huy lợi thế tự nhiên của Rú Chá, đồng thời bảo tồn cảnh quan và môi trường bền vững.

“Định hướng phát triển du lịch gắn liền với lợi ích cộng đồng, tạo thêm sinh kế cho người dân và bảo đảm gìn giữ rừng ngập mặn đã và đang được chính quyền địa phương triển khai, hoàn thiện các phương án, qua đó cũng mong muốn Rú Chá sẽ trở thành điểm đến đặc sắc của Huế trong tương lai gần”, ông Đức chia sẻ.

Được biết vào tháng 6/2020, trong khuôn khổ hỗ trợ của Dự án “Bảo tồn các khu đất ngập nước quan trọng và sinh cảnh liên kết” do Quỹ môi trường toàn cầu (GEF) và Chương trình phát triển Liên Hợp quốc (UNDP) tài trợ, Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Tam Giang - Cầu Hai đã được thành lập. Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) là cơ quan chủ quản dự án và Rú Chá là một trong những địa danh nằm trong Khu bảo tồn, được ưu tiên bảo vệ.

Mới đây, UBND TP Huế đã phê duyệt dự án trồng mới và mở rộng rừng ngập mặn Rú Chá, tổng vốn đầu tư dự kiến 73 tỷ đồng từ ngân sách thành phố, nâng diện tích từ hơn 30ha lên gần 50ha trong giai đoạn 2025 - 2027. Dự án sẽ trồng mới 17,29ha rừng ngập mặn, trong đó cây giá là chủ đạo, kết hợp với bần chua, đước đôi, dừa nước, vẹt dù,vẹt khang… tạo cảnh quan đa sắc bốn mùa. Thành phố cũng dự kiến xây dựng Đài quan sát và Bảo tàng Ngư cụ giữa rừng để phục vụ nghiên cứu khoa học, giáo dục và du lịch sinh thái. Ngoài ra, hạ tầng sẽ được đầu tư đồng bộ với 2,7km đường đi xuyên rừng, kênh dẫn nước nối thông phá Tam Giang, bãi đỗ xe, hệ thống chiếu sáng, phòng cháy chữa cháy…

“TP Huế mong muốn sẽ hình thành những dự án, chương trình phát triển Rú Chá với nhiều mục đích lớn hướng tới gắn bảo tồn với thúc đẩy kinh tế - xã hội và các lĩnh vực khác ở địa phương, tạo thêm bước phát triển về du lịch cho Huế, đồng thời góp phần ứng phó với biến đổi khí hậu”, ông Hoàng Hải Minh, Phó Chủ tịch UBND TP Huế nhấn mạnh.