Cây thông mở lối làm giàu

Cây chủ lực giúp người dân thoát nghèo

Những ngày cuối tháng 8 đầu tháng 9, khi thời tiết khô ráo và cây thông đang bước vào độ tuổi thu hoạch nhựa, không khí ở xã Xuân Dương lại trở nên rộn ràng. Đây là mùa khai thác nhựa thông, mùa “hái ra tiền” của người dân địa phương.

Từ sáng sớm, trên các sườn đồi, những đôi chân người dân đã thoăn thoắt men theo lối mòn để đến rừng, tay cầm dao cạo nhựa, can nhựa, tiếng nói cười vang cả núi rừng.

Đang tất bật thu hoạch nhựa, bà Triệu Thị Cói chia sẻ, gia đình bà hiện có hơn 1.000 cây thông đang cho khai thác, năm nay dự kiến sẽ thu được khoảng 12 tấn nhựa. Nếu với giá bán dao động từ 33.000 đến 35.000 đồng/kg như hiện nay thì tổng doanh thu có thể đạt trên 400 triệu đồng. Với giá trị mà cây thông mang lại, người dân nơi đây đang coi nhựa thông như “vàng trắng”.

“Trước đây điều kiện kinh tế gia đình tôi rất khó khăn. Nhưng nhờ tiền bán nhựa của cây thông, mấy năm nay gia đình có thu nhập ổn định, cuộc sống khá lên nhiều. Tôi đã có tiền đầu tư thêm vào cây giống, trồng mới rừng rồi mua sắm đồ dùng, làm mới nhà cửa khang trang hơn”, bà Cói phấn khởi cho hay.

Không chỉ riêng bà Cói, nhiều hộ nghèo và các hộ dân có hoàn cảnh khó khăn ở huyện Lộc Bình, Đình Lập (cũ) cũng đang “hái vàng trắng” từ rừng thông, từng bước cải thiện đời sống, ổn định kinh tế gia đình.

Theo UBND xã Xuân Dương, nhờ sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và ngành kiểm lâm, người dân đã không ngừng mở rộng diện tích trồng mới, đồng thời áp dụng kỹ thuật chăm sóc, khai thác nhựa an toàn, hiệu quả. Hiện diện tích trồng thông trên địa bàn xã đã vượt 400 ha, chủ yếu là giống thông mã vĩ, cho năng suất nhựa cao lại phù hợp với thổ nhưỡng của địa phương.

Với đặc tính sinh trưởng tốt trên đất dốc và điều kiện khí hậu vùng núi, cây thông ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế rừng của tỉnh Lạng Sơn. Đặc biệt, đây là loại cây có giá trị kinh tế cao, có thể khai thác nhựa trong nhiều năm mà không cần chặt phá, giúp người dân vừa có thu nhập lâu dài, vừa góp phần bảo vệ môi trường sinh thái và phát triển lâm nghiệp bền vững.

Theo thống kê, toàn tỉnh Lạng Sơn đã phát triển vùng trồng thông được hơn 140 nghìn ha, sản lượng nhựa trung bình mỗi năm đạt trên 40 nghìn tấn, mang lại doanh thu hơn 1.200 tỷ đồng. Ngoài ra, nhờ trồng cây thông, nhiều lao động nông thôn cũng có thêm việc làm ổn định, góp phần đảm bảo an sinh xã hội.

Từ rừng xanh đến thị trường quốc tế

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Lạng Sơn, vùng trồng thông của địa phương tập trung chủ yếu tại huyện Lộc Bình và Đình Lập (cũ), nơi có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho sự phát triển của cây thông.

Trước nhu cầu thị trường ngày càng cao, không chỉ dừng lại ở khai thác thô, tỉnh đã có nhiều chính sách nhằm thu hút doanh nghiệp đầu tư vào chế biến sâu các sản phẩm từ nhựa thông. 

Theo Công ty TNHH Long Tân, xã Lộc Bình, mỗi năm đơn vị thu mua khoảng 14.000 tấn nhựa thông nguyên liệu từ người dân để chế biến ra khoảng 10.000 tấn colophan xuất khẩu, chủ yếu sang các thị trường như Trung Quốc, Mỹ và châu Âu. Đơn vị này cho biết, luôn nỗ lực cải tiến công nghệ để nâng cao chất lượng sản phẩm, giúp tăng giá thành đầu ra. Từ đó có điều kiện nâng giá thu mua cho bà con, tạo động lực để họ tiếp tục trồng và chăm sóc rừng tốt hơn.

Việc doanh nghiệp tham gia vào chuỗi giá trị không chỉ tạo đầu ra ổn định cho người trồng, mà còn giúp hình thành mạng lưới sản xuất, tiêu thụ khép kín, tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực đến nhiều địa phương.

Bên cạnh đó, tỉnh cũng đặc biệt chú trọng cấp chứng chỉ rừng trồng theo tiêu chuẩn FSC (Forest Stewardship Council) - một tiêu chuẩn quốc tế nhằm đảm bảo quản lý rừng bền vững, mang lại giá trị thương phẩm cao hơn, đồng thời đáp ứng các yêu cầu về môi trường và xã hội.

Theo đó, gỗ được cấp chứng chỉ có giá trị thu nhập cao hơn gỗ không có chứng chỉ từ 5% đến 12%, tăng thêm 5 – 12 triệu đồng mỗi ha. Điều này khuyến khích người dân không chỉ chú trọng đến sản lượng mà còn quan tâm đến chất lượng, bảo vệ rừng gắn với sinh kế bền vững.

“Cùng với sự đồng hành của chính quyền, sự vào cuộc của doanh nghiệp và nỗ lực từ người dân, cây thông đang mở ra hướng đi đầy triển vọng cho ngành lâm nghiệp Lạng Sơn. Không chỉ tăng thu nhập, thoát nghèo, cây thông còn góp phần tạo việc làm ổn định, thúc đẩy xây dựng nông thôn mới”, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Lạng Sơn Hoàng Văn Chiều nhấn mạnh.

Liên kết sản xuất mở đường phát triển

Tỉnh Lạng Sơn xác định sẽ tiếp tục đẩy mạnh hình thành các chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ nhựa thông, kêu gọi đầu tư vào chế biến sâu, nâng cao tỷ trọng xuất khẩu trực tiếp sang các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản.

Cùng với đó, việc nhân rộng diện tích rừng đạt chứng chỉ FSC, tăng cường đào tạo kỹ thuật cho người dân và xây dựng cơ chế hỗ trợ trồng rừng hiệu quả, bền vững cũng là mục tiêu trọng tâm trong những năm tới Lạng Sơn sẽ tập trung thực hiện.

Tuy nhiên, theo đánh giá của tỉnh Lạng Sơn, ngành nhựa thông cũng đối diện không ít thách thức. Một số diện tích thông già cỗi cần thay thế, kỹ thuật khai thác của một số hộ dân chưa đồng đều, dễ làm tổn hại cây thông. Cụ thể như biến đổi khí hậu cũng ảnh hưởng đến năng suất nhựa. Do vậy, tỉnh Lạng Sơn đang phối hợp với các viện nghiên cứu để lai tạo giống thông mới cho sản lượng nhựa cao, đồng thời tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật nhằm nâng cao tay nghề cho người trồng thông.

Từ một loài cây rừng tự nhiên, đến nay, cây thông đã trở thành nguồn sinh kế bền vững của người dân vùng cao Lạng Sơn. Những giọt nhựa trắng lấp lánh chảy từ thân cây thông không chỉ đem lại giá trị kinh tế, mà còn phản ánh tinh thần lao động bền bỉ và sự đổi thay từng ngày trên vùng đất nhiều gian khó.

Với định hướng phát triển rõ ràng, sự đầu tư bài bản và sự đồng hành của chính quyền, doanh nghiệp cùng người dân, cây thông đang khẳng định vị thế là biểu tượng của khát vọng vươn lên thoát nghèo, làm giàu từ rừng một cách bền vững.