Kiện toàn khuyến nông cộng đồng trong chính quyền địa phương 2 cấp

Khuyến nông cộng đồng - điểm tựa sát dân

Ngày 15/9 tại phường Rạch Giá (tỉnh An Giang), Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND tỉnh An Giang tổ chức hội nghị đánh giá hiệu quả hoạt động khuyến nông, khuyến nông cộng đồng trong thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp tại các tỉnh vùng ĐBSCL. Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam chủ trị hội nghị, cùng đại diện lãnh đạo các tỉnh, thành và ngành nông nghiệp vùng tham dự.

Theo ông Hoàng Văn Hồng, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, sau khi các tỉnh triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, hệ thống khuyến nông vẫn được duy trì và phát huy.

Hiện toàn vùng có 3 tỉnh gồm An Giang, Cà Mau, Vĩnh Long duy trì trung tâm khuyến nông, còn Tây Ninh, Đồng Tháp và TP Cần Thơ tổ chức theo mô hình trung tâm khuyến nông và dịch vụ nông nghiệp. Đặc biệt, toàn vùng ĐBSCL đang vận hành 1.013 tổ khuyến nông cộng đồng với hơn 10.360 thành viên, tiếp tục duy trì vai trò “cánh tay nối dài” của ngành nông nghiệp đến từng xã, ấp, hộ nông dân.

Sự thay đổi mô hình tổ chức chính quyền khiến tổ chức khuyến nông cộng đồng đứng trước yêu cầu kiện toàn để phù hợp. Hội nghị đã đưa ra hai phương án: Một là giữ nguyên các tổ khuyến nông cộng đồng hiện có nhưng đặt tại trạm khuyến nông khu vực, tổ trưởng là cán bộ khuyến nông, phạm vi hoạt động liên xã. Hai là tổ chức lại trên cơ sở các tổ hiện có, đặt tại UBND xã, do lãnh đạo xã làm tổ trưởng, phạm vi hoạt động quy mô xã.

Dù theo phương án nào, nhiệm vụ trọng tâm vẫn là bám sát nhu cầu thực tế của nông dân, khảo sát tình hình sản xuất, ngành hàng chủ lực, những khó khăn đang gặp phải. Từ đó tổ chức các lớp tập huấn ngắn hạn ngay tại xã, áp dụng phương pháp “cầm tay chỉ việc” kết hợp đào tạo trực tuyến để cập nhật kiến thức thường xuyên.

Đáng chú ý, một trong những giải pháp được nhấn mạnh là xây dựng giáo trình khuyến nông cộng đồng theo hướng đơn giản, dễ áp dụng, gắn với thực tiễn sản xuất, đồng thời tích hợp nội dung chuyển đổi số, sản xuất an toàn, giảm phát thải. Để đội ngũ khuyến nông cộng đồng gắn bó lâu dài, cần có cơ chế đãi ngộ, phụ cấp, khen thưởng, giúp họ yên tâm cống hiến.

Một điểm mới được đề xuất là xây dựng các trạm học tập cộng đồng về nông nghiệp - nơi nông dân có thể học tập bất cứ lúc nào, theo nhóm nhỏ với sự hỗ trợ trực tiếp của cán bộ kỹ thuật khuyến nông. Mục tiêu cuối cùng là giúp nông dân không chỉ nắm kỹ thuật sản xuất mà còn biết quản lý rủi ro, phân tích thị trường và dần tiến tới năng lực ứng dụng công nghệ số, IoT, AI, blockchain trong sản xuất nông nghiệp thông minh.

Ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia nhấn mạnh: “Triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là cơ hội để sắp xếp lại hệ thống khuyến nông theo hướng gần dân, sát dân, trực tiếp phục vụ nhân dân, đồng thời mở rộng không gian phát triển của khuyến nông sang nhiều mặt đời sống kinh tế - xã hội”.

Sớm kiện toàn tổ khuyến nông cộng đồng

Hội nghị đã dành nhiều thời gian thảo luận về việc gắn kết hoạt động khuyến nông, khuyến nông cộng đồng với Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại ĐBSCL.

Theo đó, các nhiệm vụ trọng tâm gồm: Rà soát, hoàn thiện quy trình canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp; ban hành hướng dẫn về đo đạc, báo cáo, thẩm định phát thải (MRV). Xây dựng bộ nhận diện, logo, chương trình quảng bá của Đề án, truyền thông trên cả phương tiện trong nước và quốc tế. Tăng cường mô hình hợp tác công – tư (PPP) để nhân rộng diện tích lúa chất lượng cao, phát thải thấp, đẩy mạnh liên kết với doanh nghiệp, hiệp hội để xây dựng vùng nguyên liệu, thương hiệu gạo Việt xanh.

Bên cạnh đó, tổ chức các sự kiện mang tính thời sự gắn với nông nghiệp như xử lý rơm rạ sau thu hoạch, mô hình khuyến nông số, khuyến nông cộng đồng trong chính quyền 2 cấp. Đổi mới đào tạo khuyến nông theo hướng tập huấn ngoài đồng ruộng, kết hợp đào tạo trực tuyến, ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo. Đổi mới nội dung tài liệu, học liệu phù hợp với từng vùng, từng đối tượng.

Một sáng kiến nổi bật được công bố tại hội nghị là thành lập Câu lạc bộ Chuyên gia nông nghiệp ĐBSCL, quy tụ 108 thành viên là các nhà khoa học, quản lý, chuyên gia kỹ thuật, doanh nghiệp và nông dân sản xuất kinh doanh giỏi. Câu lạc bộ là diễn đàn hợp tác - hội tụ và lan tỏa sáng kiến, giải pháp thực tiễn, đóng vai trò cầu nối giữa khoa học, chính sách, thị trường, tạo hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam nhấn mạnh, trong bối cảnh mới, lực lượng khuyến nông cộng đồng cần được phát triển thành lực lượng đa chức năng: Chuyển giao công nghệ, cơ giới hóa sản xuất; tư vấn phát triển hợp tác xã nông nghiệp, cung cấp dịch vụ cây trồng, vật nuôi; tư vấn chuyển đổi số trong sản xuất; theo dõi, kiểm soát dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi, môi trường nông thôn.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam cũng đề nghị tạo cơ chế để các tổ khuyến nông cộng đồng được làm dịch vụ cho doanh nghiệp, gắn kết chặt chẽ nhiệm vụ với Đề án 1 triệu ha lúa và mục tiêu tăng trưởng xanh của toàn vùng ĐBSCL đến năm 2030.

Trong vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, khi được kiện toàn và phát triển đúng hướng, lực lượng khuyến nông cộng đồng sẽ tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong hành trình xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh ở vùng ĐBSCL.

Thực tế, lực lượng khuyến nông đã và đang chứng tỏ hiệu quả bền vững trong việc đưa khoa học công nghệ đến với nông dân, tạo nền tảng vững chắc để ngành nông nghiệp vùng ĐBSCL thực hiện thành công mục tiêu kép là phát triển bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Hội nghị thống nhất kiến nghị: Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần sớm ban hành thông tư hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của khuyến nông theo Nghị định 150/2025/NĐ-CP, đồng thời có công văn hướng dẫn kiện toàn các tổ khuyến nông cộng đồng.

Các tỉnh, thành phố cần khẩn trương ban hành quyết định quy định chức năng nhiệm vụ của trung tâm khuyến nông, trạm khuyến nông khu vực, xây dựng quy chế phối hợp giữa các đơn vị chuyên môn và UBND xã. Kiện toàn cán bộ khuyến nông cơ sở, cộng tác viên khuyến nông cộng đồng và ban hành cơ chế chính sách đãi ngộ để cán bộ khuyến nông yên tâm gắn bó lâu dài.