[Bài 4] Đánh thức tiềm năng du lịch trải nghiệm, lan tỏa văn hóa bản địa

Những trái vải thiều thành đại sứ du lịch

Những năm gần đây, mô hình du lịch trải nghiệm nông nghiệp, đặc biệt là du lịch mùa vải chín, đã bắt đầu hình thành và thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách. Khi những chùm vải thiều đầu mùa bắt đầu ửng hồng trên khắp các triền đồi của thị xã Chũ, không chỉ thương lái hối hả tìm về mà du khách từ khắp nơi cũng háo hức lên kế hoạch cho một hành trình trải nghiệm đặc biệt.

Du khách đến với vùng thị xã Chũ và Lục Ngạn mùa này không chỉ được đắm mình trong không gian bạt ngàn của những vườn vải trĩu quả, được tự tay hái và thưởng thức những trái vải tươi ngon nhất ngay tại vườn, mà còn có cơ hội tìm hiểu về quy trình canh tác công phu, từ lúc cây ra hoa, kết trái đến khi thu hoạch. Nhiều nhà vườn, hợp tác xã đã chủ động cải tạo cảnh quan, xây dựng các điểm dừng chân, giới thiệu sản phẩm và tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho khách du lịch.

Kế hoạch năm 2025 của thị xã Chũ cũng dành một phần kinh phí đáng kể với 370 triệu đồng trong tổng kinh phí xúc tiến 3 tỷ đồng cho các hoạt động xúc tiến du lịch, bao gồm tổ chức chương trình “Thị xã Chũ mùa vải chín”.

Chị Nguyễn Thị Uyên, Phó Giám đốc Hợp tác xã Du lịch trải nghiệm Garden Việt (trước đây là HTX Du lịch trải nghiệm cộng đồng xã Thanh Hải), một trong những đơn vị tiên phong trong việc phát triển mô hình này, chia sẻ: “Hợp tác xã chúng tôi làm du lịch trải nghiệm cũng được 5-6 năm rồi. Khi phát triển du lịch, lượng khách quay lại với chúng tôi rất nhiều, đặc biệt là những đoàn khách từ Sài Gòn cũng đã lên và có những chương trình 2 ngày 1 đêm. Du khách đến đây không chỉ được thăm vườn vải, mà còn có thể trải nghiệm hái các loại quả khác theo mùa như mận, nho, hay tham quan làng nghề, tìm hiểu văn hóa địa phương”.

Nhưng sức hút của vùng đất trồng vải thiều này không chỉ dừng lại ở những vườn vải. Vùng đất này còn là nơi hội tụ của một bề dày lịch sử và nền văn hóa đa sắc màu của 8 dân tộc anh em. Du khách có thể kết hợp hành trình khám phá mùa vải với việc tham quan các di tích lịch sử cấp quốc gia, đắm mình trong những làn điệu dân ca Sán Chí, Cao Lan, hát Then của dân tộc Tày – những di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Những cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp như hồ Cấm Sơn, hồ Khuôn Thần cũng là những điểm đến không thể bỏ qua.

Chị Nguyễn Thị Hà, một du khách đến từ Hà Nội đã có dịp trải nghiệm mùa vải chín tại Chũ, chia sẻ: “Tôi thực sự ấn tượng với vẻ đẹp của những vườn vải nơi đây. Được tự tay hái những trái vải chín mọng, nghe người dân kể chuyện về cây vải, về văn hóa của họ là một trải nghiệm rất thú vị. Chắc chắn tôi sẽ giới thiệu cho bạn bè, người thân đến đây vào mùa vải năm sau”.

Hướng đi bền vững, làm giàu cho người dân

Sự phát triển của du lịch trải nghiệm mùa vải chín còn mở ra cơ hội lớn để quảng bá và tiêu thụ các sản phẩm OCOP đặc trưng của địa phương. Toàn vùng huyện Lục Ngạn và thị xã Chũ hiện có 33 sản phẩm OCOP được đánh giá từ 3 sao trở lên. Bên cạnh vải thiều, còn có cam ngọt, bưởi da xanh, mỳ Chũ, rượu men lá Kiên Thành, mật ong và nhiều sản phẩm tiềm năng khác.

Việc lồng ghép giới thiệu, bán các sản phẩm OCOP tại các điểm du lịch, các homestay, nhà vườn không chỉ giúp du khách có thêm những món quà ý nghĩa mang về mà còn trực tiếp nâng cao giá trị cho nông sản, tạo thêm nguồn thu nhập cho người dân. Nhiều HTX, hộ gia đình đã mạnh dạn đầu tư phát triển các sản phẩm chế biến từ vải thiều như vải sấy dẻo, nước ép vải, mứt vải, rượu vải.

Anh Nguyễn Văn Hùng, chủ một vườn vải tại xã Thanh Hải cho biết: "Từ khi mở cửa đón khách du lịch, gia đình tôi không chỉ bán được nhiều vải tươi hơn mà còn giới thiệu được các sản phẩm chế biến từ vải và mật ong của nhà. Du khách rất thích thú khi được trải nghiệm cuộc sống nhà nông, được thưởng thức ẩm thực địa phương. Đây là hướng đi giúp chúng tôi có thêm thu nhập ổn định và cũng là cách để quảng bá quê hương".

Chị Nguyễn Thị Uyên cho biết thêm về những thuận lợi và khó khăn trong việc phát triển du lịch cộng đồng: “Thuận lợi của chúng tôi là được sự quan tâm của lãnh đạo địa phương, có sản vật đặc trưng như vải thiều xuất khẩu, có làng nghề cây cảnh. Chúng tôi có thể kết nối các tour đa dạng, từ thăm vườn vải, vườn nho, đến trải nghiệm làm Mỳ Chũ, hay du lịch tâm linh. Tuy nhiên, khó khăn hiện tại vẫn là vấn đề đất đai để mở rộng cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch, đặc biệt là dịch vụ lưu trú đạt chuẩn để giữ chân du khách ở lại lâu hơn. Để thu hút khách, đặc biệt là giữ chân họ, việc có dịch vụ lưu trú tốt và các hoạt động trải nghiệm về đêm như chợ quê, phố đi bộ là rất cần thiết”.

Được biết, hiện nay, Phòng Văn hóa và Thông tin thị xã Chũ đang chủ trì xây dựng kế hoạch tổ chức chương trình du lịch gắn với trải nghiệm miệt vườn, nhằm phát triển nông nghiệp đa giá trị, khai thác hiệu quả tiềm năng về du lịch sinh thái, trải nghiệm vùng cây ăn quả và những nét đẹp văn hóa đặc sắc. Các làng nghề truyền thống cũng được định hướng kết hợp vào các tour du lịch.

Mùa vải chín đã mở ra những cơ hội mới, làm giàu thêm cho mảnh đất và con người nơi đây, khẳng định một hướng đi đúng đắn trong việc nâng cao giá trị cộng đồng và xây dựng nông thôn mới ngày càng văn minh, thịnh vượng. Sự kết hợp hài hòa giữa phát triển nông nghiệp đặc sản, bảo tồn văn hóa và khai thác du lịch đang tạo nên một “kiềng ba chân” vững chắc cho sự phát triển bền vững của vùng đất trù phú này.