Viêm đại tràng đang trở thành căn bệnh phổ biến trong cộng đồng.
Viêm đại tràng là một trong những bệnh lý đáng lo ngại, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ tiêu hóa và sức khỏe con người. Theo thống kê chưa đầy đủ, trong một thập niên gần đây, số người bị viêm đại tràng ở Việt Nam đã chiếm khoảng 20% dân số. Đặc biệt, viêm đại tràng đang có xu hướng gia tăng trong giới trung niên.
Ngày nay, những kỹ thuật y khoa như nội soi, X-quang, CT, MRI…giúp việc chẩn đoán viêm đại tràng không còn là vấn đề khó khăn. Tuy nhiên, mặc dù đã có nhiều loại thuốc đặc dụng, nhưng viêm đại tràng lại tiềm ẩn nguy cơ tái phát rất cao. Quá trình điều trị viêm đại tràng, luôn đòi hỏi sự kiên trì ở cả người bệnh lẫn thầy thuốc.
Trong điều kiện sinh lý bình thường, đại tràng được chia ra hai đoạn, với có chức năng tiêu hóa riêng biệt. Đoạn bên phải hay còn gọi là đoạn gần, gồm có đại tràng lên và 1/3 bên phải của đại tràng ngang, được giới hạn bởi van có tên khoa học là Bauhin đến cơ vòng Cannon và Boehm. Đoạn bên trái hay còn gọi là đoạn xa, gồm có phần đại tràng ngang còn lại là toàn bộ đại tràng xuống và đại tràng sigma có cơ vòng Moutier.
Nhờ có các cơ vòng mà đoạn bên phải mà lưu giữ thức ăn lại, các nhu động và phản nhu động tạo điều kiện cho sự tái hấp thu được triệt để. Còn ở đoạn xa nhờ cơ vòng có tên khoa học là Moutier mà phân được tống xuống từng đợt, tạo phản xạ kích thích đại tiện.
Khi dưỡng chất từ ruột non đi vào manh tràng, 98% nước được hấp thu cùng với các chất điện giải, các chất hòa tan. Có một lượng lớn tinh bột và chủ yếu là cellulose chưa được tiêu hóa, nhờ các vi khuẩn ưa axit dùng men cellulaza của chúng phân hủy cellulose bằng hiện tượng lên men chuyển ra glucose để hấp thu. Khi đến đoạn bên trái, hầu như mọi thành phần của thức ăn đã được tiêu hóa, còn lại chất bã sẽ được các vi khuẩn phân hủy để đưa ra ngoài.
Bên cạnh những chức năng quan trọng, đại tràng cũng là nơi phát sinh là nhiều bệnh, từ viêm đại tràng chức năng, kéo dài dai dẳng, tái phát từng đợt rồi trở thành viêm đại tràng mãn tính. Thậm chí, nếu không có sự can thiệp kịp thời, sẽ dẫn đến viêm loét đại tràng, polyp đại tràng, ung thư đại tràng…
Nguyên nhân nào gây viêm đại trạng? Vì đại tràng là nơi hình thành và đào thải phân nên rất thuận lợi cho các vi sinh phát triển. Đồng thời, viêm đại tràng cũng liên quan đến đến sinh hoạt hàng ngày như uống nhiều rượu bia, sử dụng thuốc lá, căng thẳng trong công việc và sử dụng các thức ăn khó tiêu, bảo quản không tốt.
Về triệu chứng, bệnh lý viêm đại tràng đa dạng và phức tạp. Phổ biến nhất là viêm đại tràng mãn tính, với biểu hiện thông thường là đau bụng, đại tiện bất thường, phân không thành khuôn, kèm theo đầy hơi, trướng bụng, sôi bụng…
Với trường hợp đi lỏng và đau bụng, thì người bệnh thấy đau bụng từng lúc, buồn đại tiện, đại tiện xong thì mới hết đau. Người bị viêm đại tràng mỗi ngày đại tiện 3-4 lần, thường vào buổi sáng lúc ngủ dậy và sau khi ăn xong, ít đi vào buổi chiều, yên ổn về đêm. Nếu quan sát, sẽ thấy phân lần đầu đại tiên có thể đặc nhưng không thành khuôn. Những lần đại tiện sau thì phân lỏng, nhầy. Đa số trường hợp đại tiện là phân nát, trong dân gian gọi là phân sống.
Khi bị viêm đại tràng, trước mỗi lần đi đại tiện thì người bệnh cảm thấy đau bụng. Vị trí đau thường ở dọc khung đại tràng nhưng hay ở hố chậu bên trái hoặc bên phải.
Với trường hợp táo bón và đau bụng, người bệnh bị táo bón, phân khô ít và cứng, đau bụng có thể làm cho bệnh nhân khó chịu. Trường hợp này hay gặp thường gặp ở người lớn tuổi và nữ giới.
Với trường hợp táo bón và đi lỏng xen nhau, người bệnh bị từng đợt táo bón tiếp với một đợt đi lỏng, cứ như thế nhiều tháng hay nhiều năm, không có một triệu chứng thực thể nào đặc trưng. Dạng viên đại tràng ấy diễn biến nhiều năm nhưng thể trạng bệnh nhân cũng như sinh hoạt vẫn bình thường, chỉ phát hiện bụng thường đầy hơi.
Bằng tiến bộ y học, việc điều trị viêm đại tràng cũng không quá nan giải. Tùy theo nguyên nhân gây bệnh mà có phương pháp điều trị thích hợp. Người bệnh cần được chẩn đoán chính xác bằng nội soi đại tràng, để loại trừ các bệnh cần phẫu thuật như polyp đại tràng hay ung thư. Sau khi đã loại trừ, thì các trường hợp còn lại là viêm đai tràng mãn tính.
Muốn thoát khỏi những hệ lụy ám ảnh của viên đại tràng, trước hết, người bệnh cần điều chỉnh chế độ ăn cho phù hợp. Đã có dấu hiệu viêm đại tràng, thì phải tránh xa rượu, bia, thuốc lá. Đồng thời, hạn chế các thức uống nhất nước uống lên men, nước chanh, nước hoa quả có thể gây đi lỏng.
Có nhiều người có thói quen uống trà, thì khi bị viêm đại tràng cũng cần thay đổi sở thích. Bởi lẽ, trà (cũng như cà phê) tuy không kích thích niêm mạc nhưng lại ảnh hưởng đến nhu động ruột. Mặt khác, người bị viêm đại tràng không nên ăn nhiều gia vị chua, cay.
Thực đơn hoàn hảo cho người bị viêm dạ dàng là thực phẩm tăng cường chất xơ, chất nhầy như rau mồng tơi, rau dền, rau đay, rau sam và uống đủ nước. Điều chỉnh chế độ làm việc, nghỉ ngơi hợp lý, vận động thể lực sẽ làm giảm các triệu chứng viêm đại tràng. Khi phải dùng thuốc điều trị, thì tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để khỏi tái phát viêm đại tràng ở mức độ nặng hơn.
