Một nghiên cứu quy mô lớn tại Hoa Kỳ vừa công bố kết quả cho thấy: Nhóm bệnh nhân mắc tiểu đường sử dụng các loại thuốc giảm cân nổi tiếng như Ozempic, Wegovy hay Zepbound có nguy cơ mắc ung thư liên quan đến béo phì thấp hơn so với những người sử dụng nhóm thuốc tiểu đường khác không hỗ trợ giảm cân.
Phát hiện này mở ra hướng đi mới trong phòng ngừa ung thư, căn bệnh vốn đang ngày càng gắn chặt với tình trạng dư cân, béo phì.
Ngoài thuốc giảm cân, các chuyên gia luôn kêu gọi người béo phì duy trì lối sống lành mạnh. Ảnh: Getty.
Giảm 7% nguy cơ ung thư và 8% nguy cơ tử vong
Nghiên cứu được công bố bởi Hội Ung thư lâm sàng Hoa Kỳ (ASCO) là kết quả phân tích dữ liệu của hơn 170.000 bệnh nhân tại 43 hệ thống y tế tại Hoa Kỳ.
Theo đó, nhóm các bệnh nhân béo phì và mắc tiểu đường sử dụng thuốc nhóm GLP-1 (bao gồm Ozempic, Wegovy, Zepbound) cho thấy tỷ lệ mắc ung thư thấp hơn 7% và tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân cũng thấp hơn 8% so với nhóm dùng thuốc sitagliptin, một loại điều trị tiểu đường phổ biến nhưng không liên quan đến giảm cân.
Đặc biệt, hiệu quả giảm nguy cơ ung thư này rõ rệt ở nữ giới, trong khi ở nam giới, sự khác biệt không đủ độ tin cậy về mặt thống kê. Lucas Mavromatis, trưởng nhóm nghiên cứu và là sinh viên y khoa tại Đại học New York, nhận định rằng sự khác biệt này có thể đến từ các yếu tố sinh học như nồng độ thuốc trong máu, tốc độ trao đổi chất, thay đổi nội tiết tố hoặc mức độ giảm cân giữa hai giới.
Dù chưa thể khẳng định mối quan hệ nhân quả trực tiếp, kết quả bước đầu cho thấy tiềm năng phòng ngừa ung thư từ nhóm thuốc GLP-1, vốn ban đầu được chỉ định cho điều trị tiểu đường, sau này mở rộng sang kiểm soát béo phì.
Hy vọng mới nhưng cần thận trọng
GLP-1 (Glucagon-like peptide-1 receptor agonists) là nhóm thuốc tiêm giúp kiểm soát đường huyết bằng cách bắt chước hormone trong đường tiêu hóa và não, giúp giảm cảm giác đói, tăng cảm giác no. Một số loại GLP-1 đã được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt để sử dụng trong điều trị béo phì. Tuy nhiên, thuốc không hiệu quả với tất cả mọi người và có thể gây tác dụng phụ như buồn nôn, đau bụng hoặc rối loạn tiêu hóa.
Đây không phải lần đầu tiên thuốc GLP-1 gây chú ý trong y học. Trong bối cảnh tỷ lệ béo phì toàn cầu tăng vọt, kéo theo đó là tỷ lệ ung thư liên quan đến béo phì cũng leo thang, các bác sĩ và nhà khoa học đang không ngừng tìm kiếm công cụ mới để can thiệp sớm.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã từng chỉ ra hơn 10 loại ung thư có liên quan đến béo phì, bao gồm ung thư gan, thận, tuyến tụy, nội mạc tử cung và ung thư vú sau mãn kinh.
Béo phì gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm như tim mạch, tiểu đường, thậm chí dẫn tới ung thư. Ảnh: Shutterstock.
TS Ernest Hawk, chuyên gia tại Trung tâm Ung thư MD Anderson (Houston), người không tham gia nghiên cứu, nhận xét: “Phát hiện lần này giống như lời kêu gọi các nhà khoa học tiếp tục đào sâu để khẳng định hoặc bác bỏ hoàn toàn mối liên hệ giữa GLP-1 và phòng ngừa ung thư. Đây là một hướng đi rất đáng để đầu tư nghiên cứu”.
Trong bối cảnh các loại thuốc GLP-1 đang tạo ra cơn sốt toàn cầu vì khả năng giúp giảm cân nhanh chóng, thì việc khám phá thêm tác dụng giảm nguy cơ ung thư khiến các loại thuốc này càng trở nên đáng chú ý.
Tuy nhiên, các chuyên gia nhấn mạnh, rằng cần thêm các thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên, có đối chứng để xác nhận kết luận và đảm bảo rằng lợi ích sức khỏe thực sự đến từ thuốc, chứ không phải các yếu tố gây nhiễu khác như thói quen ăn uống, hoạt động thể chất hay tình trạng kinh tế xã hội.
Một vấn đề khác cũng cần đặt ra là chi phí và khả năng tiếp cận. Hiện tại, giá của các thuốc như Wegovy và Ozempic vẫn rất cao, dao động từ 900 đến 1.300 USD mỗi tháng tại Hoa Kỳ, chưa kể nhiều quốc gia vẫn hạn chế phê duyệt sử dụng rộng rãi. Với mức giá như vậy, việc dùng thuốc như một biện pháp dự phòng ung thư trong cộng đồng sẽ đòi hỏi đánh giá kỹ lưỡng về chi phí - hiệu quả.
Về phía Mavromatis, tác giả chính của nghiên cứu, anh chia sẻ: “Tôi thực sự đam mê lĩnh vực bệnh mạn tính và phòng ngừa bệnh mạn tính. Nếu chúng ta có thể xác định được thêm một lợi ích nữa của GLP-1, điều đó có thể thay đổi cách tiếp cận y tế dự phòng trong tương lai”.
Trong khi chờ thêm bằng chứng từ các nghiên cứu sâu hơn, các chuyên gia vẫn khuyến cáo người dân kiểm soát cân nặng bằng chế độ ăn lành mạnh, tập thể dục đều đặn và duy trì lối sống tích cực. Đây là những yếu tố nền tảng đã được chứng minh có hiệu quả trong việc phòng ngừa ung thư và các bệnh không lây nhiễm khác. Bởi dù thuốc có hứa hẹn đến đâu, y học hiện đại vẫn chưa thể thay thế hoàn toàn vai trò của lối sống.
