Theo chỉ dẫn của cán bộ khuyến nông phường Mỹ Hào (Hưng Yên), chúng tôi đã tìm đến trang trại VAC của ông Khúc Văn Dành trên địa bàn.
Chuồng sàn chăn nuôi dê trong trang trại VAC của ông Khúc Văn Dành. Ảnh: Hải Tiến.
Sau màn chào hỏi xã giao, ông Dành biết mục đích của khách thăm, liền mở cổng mời vào uống trà và kể, ông xây dựng trang trại này từ năm 2017, khi nơi đây còn là khu ruộng thấp trũng, cấy lúa năm được năm mất, lại cách xa xóm làng nên bà con thường bỏ hoang.
Dưới con mắt của người từng kinh doanh cám chăn nuôi công nghiệp, ông Dành biết các chân ruộng thấp trũng nêu trên sẽ thành "máy in tiền" nếu chuyển sang làm kinh tế VAC. Nghĩ vậy, ông liền xuống tiền nhượng lại toàn bộ quyền canh tác những chân ruộng đó, cộng với đất 03 của nhà, được gần 1ha, rồi cải tạo thành trang trại trồng cây ăn trái và chăn nuôi gia súc, gia cầm. Trong đó, cây trồng cơ bản chỉ để lấy bóng mát cho các trại nuôi dê và gia cầm, ao hồ thả cá kết hợp chăn nuôi ngan, vịt trên mặt nước.
Kết quả, từ sau trang trại đi vào hoạt động năm 2019 đến nay, năm nào ông Dành cũng thu được 1,2 - 1,3 tỷ đồng từ các đàn vật nuôi nêu trên, trừ hết chi phí sản xuất đầu vào, còn lãi ròng khoảng 300 triệu đồng (tuỳ năm), cao gấp 7 lần canh tác lúa cùng diện tích, lại tránh được áp lực thời vụ, ít gây ô nhiễm môi trường, hiệu quả sản xuất cũng bền vững hơn.
Đàn vịt nuôi trong trang trại của ông Dành. Ảnh: Hải Tiến.
Nói về bí kíp chăn nuôi đạt hiệu quả cao, ông Dành cho hay, ông cũng áp dụng quy trình chăn nuôi an toàn sinh học của cơ quan chuyên ngành, duy với đàn dê, ông Dành có một số cách chăm sóc khác lạ, đáng để các nhà nông cùng suy ngẫm, áp dụng.
Đó là dê chăn thả trên đồng hay ăn phải rau cỏ đã phun hoá chất trừ cỏ, làm cho lông lưng xù lên, thân hơi cong lại, mắt lờ đờ, dáng đi mỏi mệt, chậm chạp. Để chữa trị, nên lấy đất khô sạch ở ven đường, nơi không trồng cây, không phân bón, không có mùi khác lạ, nhất là mùi thuốc bảo vệ thực vật, rồi nghiền mịn, hoà tan với nước lọc, loại bỏ cặn bã, đóng vào vỏ chai lavie, rót vào miệng cho dê uống, khoảng 1 lít/con, sau tiêm thêm 2 mũi vitamin B6, dê sẽ dần hồi phục.
Bệnh dê đau bụng, theo ông Dành, bệnh này xảy ra rất phổ biến trên các đàn dê chăn thả trên đồng, nguyên nhân chủ yếu do dê ăn phải rau, cỏ hoặc lá cây ướt, nhất là các loại cỏ còn dính nước mưa có acid, để phòng ngừa, chỉ đem dê đi chăn thả, kiếm ăn vào những ngày nắng ráo.
Lưu ý, vào ngày trời mưa, dê nhốt trong chuồng, ăn cám công nghiệp, nên rất thèm cỏ, sau tạnh ráo, đưa ra ngoài đồng chăn, dê sẽ ham ăn hơn thường ngày, bị no quá, cũng gây đau bụng, kể cả ăn cỏ đã se ráo nước mưa. Vì vậy, vào những ngày này, người chăn dê cần theo dõi chỉ cho dê tìm ăn vừa đủ, rồi lùa về chuồng, không để dê ăn quá nhiều cỏ, nhất là các loại cỏ non.
Về thức ăn cho dê, kinh nghiệm của ông Dành cũng cho thấy, ngoài chăn thả cho dê ăn các dinh dưỡng thô xanh, cần bổ sung thêm cám công nghiệp cho dê ăn vào buổi sớm, liều lượng từ 0,1 - 0,3 kg/con/ngày (tuỳ tuổi dê). Chú ý, trộn 50% cám ngô với %0% cám vịt công nghiệp và 0,3% muối ăn (theo khối lượng).
"Bổ sung muối vào cám cho dê ăn sẽ đảm bảo vệ sinh hơn đặt viên đá muối ở góc chuồng cho dê liếm. Đồng thời, cũng phải cho ăn thử rất nhiều loại cám công nghiệp cho gia súc, gia cầm khác nhau, mới biết được cho dê ăn cám vịt là phù hợp nhất", ông Dành nói thêm.
Chuồng trại, dê là vật nuôi có nguồn gốc hoang dã, sống bầy đàn, tìm ăn cỏ cây và lá xanh trên các sườn núi cao, khô ráo, mát mẻ. Do vậy, phải làm chuồng giống như nhà sàn cho dê ở; sàn chuồng cách nền đất từ 1,0 – 1,5m để luôn được thoáng mát, hợp vệ sinh, ít dịch bệnh phát sinh gây hại; trong chuồng cần ngăn nuôi riêng dê con, dê mẹ và dê đực, để đảm bảo an toàn cho dê mẹ khi mang thai và chăm sóc dê con được tốt hơn.
Dựa vào đặc tính sống bầy đàn, thích sự mát mẻ, đi lại và kiếm ăn theo con đầu đàn (con đực to khoẻ nhất), người chăn thả dê cơ bản cần giảm sát, quản lý con dê đầu đàn, nhưng vẫn phải theo dõi để phòng thất lạc những con dê non yếu, không chạy kịp theo đàn và chưa quen chăn thả. Và chỉ nên mang dê đi chăn vào những lúc mát trời, buổi trưa hoặc khi nắng nóng gay gắt, cần đưa dê về chuồng, vì chăn thả thêm, dê cũng chủ yếu chạy tìm nơi tránh nắng, dễ bị tản mát thất lạc.
Đàn dê của ông Dành tự kiếm ăn trên đồng. Ảnh: Hải Tiến
Về con giống, hiện các nhà nông trong khu vực đang chăn nuôi 3 giống dê chính, gồm: Dê Bách Thảo, được coi là giống bản địa (Việt Nam) dễ nuôi, chống chịu dịch bệnh tốt, nhưng có nhược điểm, thể trọng thấp, tỷ lệ thịt xẻ không cao.
Dê Beetal (Ấn Độ), thể trọng lớn, tỷ lệ thịt xẻ cao, nhưng khả năng chống chịu thời tiết kém và dê Boer có nguồn gốc Nam Phi, thường được du nhập từ Thái Lan, ưu điểm, nuôi nhanh lớn, thịt nhiều, chất lượng tốt, dễ bán được giá cao, có nhược điểm, kém thích nghi với việc chăn thả, kiếm ăn.
Khắc phục những nhược điểm trên, ông Dành đã tiến hành cho phối giống 3 loại dê trên, sau tạo được con giống dê lai 3 máu, mang đầy đủ các đặc tính nổi trội như, chống chịu thời tiết và dịch bệnh tốt, nuôi nhanh lớn, tỷ lệ thịt xẻ đạt cao, chất lượng thịt tốt, được giá.
Bằng những cách làm nói trên, ông Dành đã chủ động được nguồn giống cho nuôi dê. Mỗi năm xuất chuồng được hơn 4 tấn dê thương phẩm, trị giá gần 700 triệu đồng. Theo ông Dành, thịt dê là món ăn đặc sản, giá bán lúc nào cũng đắt gấp 2 - 3 lần thịt lợn (tuỳ thời điểm), khách hàng muốn mua đều phải hẹn trước, vì số lượng đàn dê nuôi theo hướng chăn thả ở đồng bằng sông Hồng rất ít.
Cũng nhờ thu nhập ổn định từ đàn dê, ông Dành luôn duy trì chăn nuôi được gần 2.000 con ngan, gà, vịt, cùng 2.000m2 ao nuôi trồng thuỷ sản, kể cả những khi các vật nuôi này rớt giá sâu.
"Các bộ phận trên con dê đều có giá trị dinh dưỡng cao, nhưng bổ dưỡng nhất, giá đắt nhất phải là xoay dê còn gọi tràng dê (bộ phận tử cung của dê cái đang động dục), ngọc dương hay tinh hoàn thường gọi cà dê chỉ có ở con đực, nầm dê là phần vú tại ngực con dê cái", theo ông Dành.
