UBND tỉnh Nghệ An vừa ban hành Quyết định phê duyệt Đề án phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao gắn với chế biến, tiêu thụ sản phẩm nông, lâm sản trọng tâm thuộc hành lang kinh tế đường Hồ Chí Minh đến năm 2030.
Đây không chỉ là bước cụ thể hóa các nghị quyết lớn của Trung ương, mà còn thể hiện tầm nhìn dài hạn trong tổ chức lại không gian phát triển nông nghiệp của tỉnh Nghệ An. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, cạnh tranh thị trường và yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, truy xuất nguồn gốc, Đề án được xem như “đòn bẩy” để tỉnh Nghệ An chuyển từ sản xuất nông nghiệp truyền thống sang nông nghiệp hiện đại, hiệu quả và bền vững.
Hành lang kinh tế đường Hồ Chí Minh có tiềm năng phát triển lớn về nông nghiệp của tỉnh Nghệ An. Ảnh: Đình Tiệp.
Hành lang kinh tế đường Hồ Chí Minh đi qua nhiều phường, xã miền Tây và trung du của tỉnh Nghệ An, nơi hội tụ quỹ đất lớn, điều kiện sinh thái đa dạng, đồng thời là vùng có vai trò quan trọng về quốc phòng - an ninh, bảo vệ rừng đầu nguồn. Việc lựa chọn khu vực này làm trọng tâm phát triển nông nghiệp công nghệ cao cho thấy cách tiếp cận tổng hợp, gắn sản xuất nông nghiệp với bảo vệ tài nguyên, ổn định sinh kế và phát triển kinh tế vùng.
Định hình không gian nông nghiệp hiện đại, giá trị cao
Theo Đề án, đến năm 2030, giá trị sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao dự kiến chiếm từ 40- 45% tổng giá trị sản xuất nông nghiệp của vùng hành lang và khoảng 20-25% toàn tỉnh Nghệ An. Đây là mục tiêu tham vọng, song có cơ sở khi tỉnh Nghệ An định hướng phát triển đồng bộ các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp và chế biến, trên nền tảng khoa học - công nghệ và chuyển đổi số.
Ở lĩnh vực trồng trọt, gần 20.000 ha đất được quy hoạch phát triển sản xuất ứng dụng công nghệ cao, tập trung vào các cây trồng chủ lực như lúa, rau củ quả, cây ăn quả có múi, mía, chè và cây dược liệu. Việc áp dụng cơ giới hóa đồng bộ, nông nghiệp chính xác, công nghệ tưới tiết kiệm, nhà màng - nhà kính, cùng các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ… không chỉ giúp tăng năng suất, giảm chi phí mà còn nâng cao chất lượng, khả năng cạnh tranh của nông sản của tỉnh Nghệ An.
Chăn nuôi với mục tiêu ứng dụng công nghệ cao đạt 100%. Ảnh: Tùng Đinh.
Chăn nuôi được xác định là một trụ cột quan trọng với mục tiêu tỷ lệ ứng dụng công nghệ cao đạt 100% đối với bò sữa, 70% với đàn lợn và 30% với gia cầm trong vùng. Các mô hình trang trại quy mô lớn, công nghệ chuồng kín, tự động hóa, truy xuất nguồn gốc và xử lý chất thải bằng công nghệ sinh học được khuyến khích phát triển, qua đó giảm thiểu ô nhiễm môi trường, hướng tới kinh tế tuần hoàn.
Đáng chú ý, lâm nghiệp công nghệ cao được đặt trong mối quan hệ chặt chẽ với bảo vệ rừng bền vững. Đề án đặt mục tiêu phát triển 34.200 ha rừng trồng gỗ lớn, trong đó khoảng 22.000 ha đạt chứng chỉ quản lý rừng bền vững FSC, PEFC. Đây không chỉ là nguồn nguyên liệu ổn định cho công nghiệp chế biến gỗ, mà còn góp phần giữ vững “lá chắn xanh” cho hành lang Hồ Chí Minh.
Gắn sản xuất với chế biến, thị trường và chuỗi giá trị
Một điểm nhấn xuyên suốt của Đề án là quan điểm phát triển nông nghiệp công nghệ cao phải gắn chặt với chế biến và tiêu thụ sản phẩm. Nghệ An không đặt mục tiêu tăng sản lượng bằng mọi giá, mà tập trung nâng giá trị gia tăng thông qua đầu tư chế biến sâu, bảo quản hiện đại và xây dựng thương hiệu.
Nghệ An đặc mục tiêu nâng cao năng lực các nhà máy, cơ sở chế biến nông, lâm sản hiện có, đặc biệt là tập trung nâng cấp, đổi mới công nghệ và mở rộng quy mô sản xuất và chế biến ứng dụng công nghệ cao. Đặc biệt, sẽ hình thành chuỗi liên kết sản xuất - bảo quản - chế biến – tiêu thụ nông, lâm sản gắn với vùng nguyên liệu tập trung.
Theo lộ trình, hàng loạt nhà máy, cơ sở chế biến nông - lâm sản hiện có sẽ được nâng cấp công nghệ, mở rộng quy mô; đồng thời thu hút đầu tư mới vào các lĩnh vực chế biến lúa gạo chất lượng cao, rau quả, nước hoa quả, dược liệu, gỗ MDF, viên nén sinh học… Mục tiêu đến năm 2030, công nghiệp chế biến nông, lâm sản của toàn vùng tăng trưởng bình quân 15%/năm, đóng góp 20-30% giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp toàn tỉnh Nghệ An.
Chuỗi dây chuyền sản xuất xanh tại Công ty TNHH Nước tinh khiết Núi Tiên. Ảnh: TH True milk.
Song song với đó, Đề án nhấn mạnh vai trò của doanh nghiệp, hợp tác xã trong tổ chức chuỗi liên kết từ sản xuất - bảo quản - chế biến - tiêu thụ. Việc hình thành 3-5 doanh nghiệp và 5-10 hợp tác xã nông nghiệp công nghệ cao không chỉ tạo “đầu tàu” dẫn dắt nông dân, mà còn giúp giảm rủi ro thị trường, ổn định đầu ra cho sản phẩm.
Chuyển đổi số cũng được xem là công cụ quan trọng để nâng cao hiệu quả quản lý và minh bạch chuỗi giá trị. Từ ghi chép điện tử, truy xuất nguồn gốc, phân tích dữ liệu lớn đến thương mại điện tử, livestream bán hàng, nông sản tỉnh Nghệ An được kỳ vọng tiếp cận trực tiếp hơn với thị trường trong nước và quốc tế.
Nghệ An đặc mục tiêu hàng năm công nghiệp chế biến nông, lâm sản, dược liệu của toàn vùng tăng trưởng 15%, đóng góp 20 - 30% tổng giá trị sản phẩm nông, lâm sản của tỉnh, nhiều mặt hàng nông, lâm sản của vùng khẳng định được thương hiệu đáp ứng thị trường trong nước và xuất khẩu.
Động lực mới cho phát triển bền vững vùng hành lang
Với tổng nhu cầu vốn đầu tư gần 5.900 tỷ đồng, trong đó hơn 94% đến từ nguồn xã hội hóa, Đề án cho thấy quyết tâm huy động nguồn lực toàn xã hội cho phát triển nông nghiệp. Cùng với các cơ chế, chính sách ưu đãi về đất đai, tín dụng, thuế, khoa học - công nghệ, tỉnh Nghệ An đang tạo dựng môi trường thuận lợi để doanh nghiệp và người dân yên tâm đầu tư dài hạn.
Quan trọng hơn, Đề án không chỉ hướng tới mục tiêu kinh tế, mà còn gắn chặt với bảo vệ môi trường, sử dụng tài nguyên hiệu quả và nâng cao đời sống người dân. Việc áp dụng công nghệ sạch, giảm phát thải, tái sử dụng phụ phẩm, xử lý chất thải chăn nuôi bằng biogas, chế phẩm sinh học… góp phần xây dựng nền nông nghiệp xanh, thích ứng biến đổi khí hậu.
Đề án kỳ vọng tạo cú hích tái cơ cấu nông nghiệp cho tỉnh Nghệ An. Ảnh: Tùng Đinh.
Có thể khẳng định, phát triển nông nghiệp công nghệ cao dọc hành lang kinh tế đường Hồ Chí Minh là bước đi chiến lược, phù hợp với xu thế chung và điều kiện thực tiễn của tỉnh Nghệ An. Nếu được triển khai đồng bộ, quyết liệt và hiệu quả, Đề án không chỉ tạo cú hích cho tái cơ cấu nông nghiệp, mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững cho cả vùng, góp phần hiện thực hóa mục tiêu đưa Nghệ An trở thành tỉnh khá của khu vực Bắc Trung Bộ trong những năm tới.
Hành lang kinh tế đường Hồ Chí Minh có chiều dài 132km, gồm toàn bộ không gian các xã, phường, thị trấn nằm dọc hai bên tuyến đường Hồ Chí Minh. Tổng diện tích của hành lang kinh tế khoảng 1.145 km2, bao gồm 43 xã, phường, thị trấn; dân số trung bình năm 2020 khoảng 320 nghìn người.
