Từ tầm nhìn chiến lược quốc gia
Trong bối cảnh đất nước đang tăng tốc thực hiện các mục tiêu phát triển đột phá theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, việc đầu tư xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại - đặc biệt là hạ tầng giao thông tiếp tục được xác định là một trong ba đột phá chiến lược quan trọng. Trên lộ trình này, dự án đường bộ cao tốc Vinh - Thanh Thủy không chỉ là một công trình giao thông trọng điểm có quy mô lớn, mà còn mang ý nghĩa chiến lược sâu sắc đối với tỉnh Nghệ An, khu vực Bắc Trung Bộ và cả nước.
Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An thống nhất hồ sơ chủ trương đầu tư dự án Đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Vinh - Thanh Thủy sáng 7/8/2025. Ảnh: Phạm Bằng.
Được biết, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã trình bày báo cáo đánh giá bổ sung tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024 và những tháng đầu năm 2025. Trong đó, một trong những trọng tâm được nhấn mạnh là tiếp tục đầu tư các dự án hạ tầng trọng điểm, tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng, với mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 đạt 8% và quy mô nền kinh tế vượt mốc 500 tỷ USD.
Cao tốc Vinh - Thanh Thủy được xác định là một cấu phần quan trọng của tuyến cao tốc Hà Nội - Viêng Chăn, không chỉ góp phần hoàn thiện mạng lưới giao thông quốc gia, mà còn trực tiếp kết nối hai thủ đô Việt Nam - Lào, mở rộng không gian phát triển kinh tế sang khu vực Trung Lào và Đông Bắc Thái Lan thông qua hành lang kinh tế Đông - Tây. Đây là tuyến đường có vai trò thiết yếu trong tiến trình hội nhập khu vực và quốc tế của Việt Nam, thể hiện tầm nhìn chiến lược về phát triển hạ tầng xuyên biên giới.
Với quy mô 6 làn xe hoàn chỉnh, tổng chiều dài khoảng 60 km, tổng mức đầu tư gần 24.000 tỷ đồng, cao tốc Vinh - Thanh Thủy có vận tốc thiết kế 100 km/h (tùy đoạn địa hình), dự kiến hoàn thành vào năm 2029. Dự án đi qua địa bàn 9 xã của tỉnh Nghệ An, kết nối từ nút giao Hưng Tây (cao tốc Bắc - Nam đoạn Diễn Châu - Bãi Vọt) đến Cửa khẩu Thanh Thủy. Khi hoàn thành, tuyến đường sẽ rút ngắn đáng kể thời gian hành trình giữa Việt Nam và Lào, tạo thành trục phát triển mới xuyên biên giới đầy tiềm năng.
Là địa phương được giao làm cơ quan chủ quản dự án, tỉnh Nghệ An không chỉ đóng vai trò "chủ nhà", mà còn trở thành điểm tựa chiến lược của cả hành lang kinh tế khu vực. Theo đánh giá của Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Đức Trung, đây là dự án có quy mô vốn, quy mô đầu tư lớn nhất từ trước đến nay mà tỉnh được Trung ương giao triển khai, thể hiện sự tin tưởng và kỳ vọng rất lớn của Đảng, Nhà nước và Chính phủ.
Do khó khăn về hạ tầng nên Cửa khẩu Thanh Thủy chưa khai thác được hiệu quả về giao thương với nước bạn Lào. Ảnh: Ngọc Thái.
Thực tế, cao tốc Vinh - Thanh Thủy không chỉ giúp hoàn thiện mạng lưới giao thông liên vùng, mà còn mở ra cơ hội lớn để Nghệ An khai thác hiệu quả hơn các tiềm năng sẵn có. Với hơn 1,6 triệu ha diện tích tự nhiên, trong đó có 1,3 triệu ha rừng và đất rừng, nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, quỹ đất còn rộng, cộng thêm vị trí là trung tâm kết nối Bắc - Nam và Đông - Tây, Nghệ An đang hội tụ đầy đủ điều kiện để trở thành cực tăng trưởng mới của Bắc Trung Bộ.
Tuyến cao tốc khi hoàn thành sẽ tạo hành lang phát triển mới kéo dài từ thành phố Vinh (cũ) lên đến Cửa khẩu Thanh Thủy, rồi vượt sang Lào. Qua đó, thúc đẩy phát triển công nghiệp, thương mại biên mậu, du lịch văn hóa - sinh thái, nông - lâm nghiệp công nghệ cao; đồng thời tạo điều kiện thuận lợi thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp, cụm công nghiệp hiện hữu như VSIP Nghệ An, WHA, VSIP Nghệ An 2, KCN Nam Cấm...
Với riêng khu vực Thanh Chương (cũ) - nơi hiện còn nhiều khó khăn, tuyến cao tốc mở ra kỳ vọng "thức tỉnh" một vùng đất giàu tiềm năng nhưng lâu nay chưa được khai thác đúng mức. Giao thông thuận lợi sẽ là điều kiện quan trọng để người dân phát triển sản xuất, dịch vụ, giao thương hàng hóa, tiếp cận nhanh hơn với trung tâm tỉnh lỵ, từ đó nâng cao chất lượng sống và giảm dần khoảng cách phát triển giữa miền xuôi và miền núi.
Đòn bẩy cho hợp tác quốc tế và tăng cường an ninh biên giới
Tuyến đường Vinh - Thanh Thủy không chỉ là công trình hạ tầng kinh tế, mà còn mang đậm dấu ấn chính trị, ngoại giao và quốc phòng - an ninh. Với vai trò là nhánh của tuyến cao tốc Hà Nội - Viêng Chăn, con đường này sẽ góp phần hiện thực hóa chủ trương tăng cường quan hệ hữu nghị, hợp tác toàn diện giữa hai nước Việt Nam - Lào, đặc biệt giữa các tỉnh giáp biên như Nghệ An - Bolikhamxay.
Thúc đẩy giao thương, giao lưu nhân dân, văn hóa giữa hai bên biên giới là nền tảng để tăng cường sự gắn kết, hiểu biết, và cùng phát triển thịnh vượng. Khi các khu kinh tế cửa khẩu được đầu tư đồng bộ, kết nối hiệu quả với hệ thống giao thông quốc gia, biên giới sẽ không còn là ranh giới chia cắt mà trở thành cầu nối hợp tác sâu rộng.
Một góc xã Kim Bảng - nơi đường bộ cao tốc Vinh - Thanh Thủy sẽ chạy qua. Ảnh: Đình Tiệp.
Đồng thời, việc phát triển hạ tầng mạnh mẽ cũng sẽ giúp tăng cường khả năng kiểm soát, bảo đảm an ninh biên giới, phòng chống buôn lậu, tội phạm xuyên quốc gia. Không gian biên giới nhờ đó sẽ ổn định và phát triển bền vững, góp phần giữ vững chủ quyền quốc gia trong bối cảnh biến động khu vực và thế giới.
Dự án cao tốc Vinh - Thanh Thủy với tổng mức đầu tư gần 24.000 tỷ đồng chắc chắn sẽ đặt ra nhiều thách thức về nguồn vốn, công tác giải phóng mặt bằng, quản lý tiến độ, đảm bảo chất lượng... Nhưng nếu vượt qua được những thử thách đó, thành quả mang lại sẽ rất lớn.
Bài học từ các dự án cao tốc Bắc - Nam thời gian qua cho thấy, việc huy động sức mạnh tổng hợp từ Trung ương đến địa phương, từ các bộ, ngành đến nhân dân đóng vai trò then chốt để biến quyết tâm chính trị thành hiện thực. Riêng tại Nghệ An, tinh thần chủ động, quyết liệt trong khâu chuẩn bị đầu tư, lập hồ sơ, giải trình, xin chủ trương… là minh chứng rõ ràng cho quyết tâm biến dự án thành hiện thực.
Phối cảnh đường bộ cao tốc Vinh - Thanh Thủy. Ảnh: Báo Nghệ An.
Trên cơ sở chủ trương đầu tư vừa được Ban Thường vụ Tỉnh ủy thông qua sáng ngày 7/8/2025, tỉnh Nghệ An đang hoàn thiện hồ sơ trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và báo cáo Quốc hội theo đúng lộ trình. Nếu thuận lợi, dự án sẽ khởi công vào năm 2026, hoàn thành cơ bản năm 2028 và đưa vào khai thác năm 2029, mở ra một chu kỳ phát triển mới không chỉ cho Nghệ An mà cho cả vùng Bắc Trung Bộ.
Cao tốc Vinh - Thanh Thủy không chỉ đơn thuần là một dự án giao thông, mà là biểu tượng của tầm nhìn, khát vọng vươn lên, kết nối và hội nhập. Dự án này là minh chứng cho cam kết mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước và Chính phủ trong việc phát triển hạ tầng hiện đại, đồng đều và bền vững.
Với Nghệ An, đây là cơ hội vàng để bứt phá, phát huy vị thế trung tâm vùng Bắc Trung Bộ, phát triển đồng bộ cả kinh tế - xã hội - an ninh - quốc phòng. Với đất nước, đây là bước đi chiến lược để mở rộng không gian phát triển sang thị trường quốc tế, đặc biệt là các nước láng giềng trong ASEAN.
Chỉ khi những con đường được mở ra, những khoảng cách được rút ngắn, những kết nối được thiết lập thì khát vọng phát triển thịnh vượng và bền vững của cả quốc gia mới có thể thành hiện thực. Cao tốc Vinh - Thanh Thủy chính là một trong những "mạch máu giao thông" mang theo khát vọng đó.
